بسیاری از شهروندان تهرانی نگران کرونا نیستند!
آرش نصراصفهانی مدیرکل دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران در متن یادداشتی نتایج این نظرسنجی را اعلام کرده است:
خیابان‌های خلوت تهران در روزهای پایانی سال گواه از سایه سنگین هراس از اپیدمی کرونا در شهر است. در شرایطی که رسانه‌های رسمی و شبکه‌های اجتماعی پر از توصیه‌های بهداشتی و اطلاع‌رسانی برای آگاه‌سازی مردم از علائم بیماری و راه‌های پیشگیری از آن است، دورنمای کنترل و مهار بحران مبهم به‌نظر می‌رسد. مرور شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد افکارعمومی به کارآمدی شیوه مدیریت مسئله به دیده تردید می‌نگرد و ترکیبی از سردرگمی و بی‌اعتمادی به اضطراب عمومی در مورد این اپیدمی دامن زده است. از این روی وضعیت روانی جامعه در مورد این بیماری به‌اندازه وضعیت سلامت جسمی و بهداشت فردی و عمومی اهمیت دارد و باید مورد توجه جدی قرار گیرد. زیرا همین وضعیت روانی می‌تواند تلاشهایی را که برای مقابله با بیماری در حال انجام است، تحت‌تأثیر قرار دهد. لذا شناخت افکارعمومی در این برهه و تلاش در راستای شناخت نیاز جامعه و اقناع افکارعمومی درباره نحوه مدیریت مسئله در کنار اقدامات پزشکی و درمانی اهمیت ویژه دارد. نتایج یک نظرسنجی که طی روزهای ۱۲تا ۱۴اسفندماه توسط دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران با همکاری ایسپا به‌صورت تلفنی انجام شده می‌تواند تصویری از نگرانی‌های عمومی جامعه ارائه کند.
براساس یافته‌های این نظرسنجی دسترسی به اقلام بهداشتی و پزشکی مانند ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده یکی از نگرانی‌های اصلی بسیاری خانواده‌ها در شهر تهران است. قریب به ۶۳درصد از شهروندان دسترسی کافی به این اقلام ندارند که برای ۷۴درصد از آنها دلیل آن موجود نبودن اقلام در بازار است. نکته مهم اینجاست که ۲۲درصد از افراد فاقد دسترسی به اقلام بهداشتی و پیشگیری، ناتوانی مالی برای خرید این کالاها را عامل اصلی یا یکی از عوامل عدم‌دسترسی خودشان اعلام کرده‌اند. گرچه کمبود این اقلام امروز به مسئله‌ای جهانی بدل شده و مختص ایران نیست لیکن ضروری است در کنار افزایش تولید و عرضه این محصولات به دسترسی اقشار کم‌درآمد نیز توجه ویژه صورت گیرد. افزایش شدید قیمت کالاهای ضدعفونی و پیشگیری عملاً سبب می‌شود بسیاری از گروه‌های کمدرآمدتر و محرومتر بیش از دیگران در معرض خطر قرار گیرند.
چین با قرنطینه کردن ووهان به مقابله کرونا رفت. در ایران هم بحث قرنطینه شدن شهرها از همان روزهای اولیه مطرح شد، گرچه در ضرورت آن اتفاق‌نظر وجود ندارد. در تهران ۶۱درصد از پاسخگویان با قرنطینه شدن شهر موافق و ۳۳درصد مخالف‌اند. زنان بیش از مردان با قرنطینه شدن تهران موافق‌اند (۶۶درصد در برابر ۵۶درصد). بخشی از این تفاوت احتمالاً به واسطه بالاتر بودن میزان اشتغال در میان مردان است که قرنطینه شدن را به‌معنای از دست دادن منابع تأمین معیشت می‌دانند اما دلیل دیگری هم می‌توان ارائه کرد؛ زنان در مجموع بیش از مردان نگران ابتلای خود و خانواده‌شان به کرونا هستند. به‌طورکلی۵۰درصد از شهروندان میزان نگرانی خود از ابتلا به کرونا را زیاد اعلام کرده‌اند اما نسبت زنانی که نگرانی شدید دارند ۵۶درصد و مردان ۴۴درصد است.
بخش مهمی از توصیه‌های پزشکی و بهداشتی در این روزها معطوف به آموزش عمومی درباره اقدامات لازم درصورت بروز علائم بیماری است. نتایج نظرسنجی نشان می‌دهد مردم پاسخ‌های متفاوتی در این موقعیت نشان می‌دهند؛ ۳۹درصد از پاسخگویان گفته‌اند درصورت مشاهده علائمی شبیه کرونا در خانه می‌مانند و تا مشخص‌تر شدن دقیق وضعیت به درمان خانگی می‌پردازند. اما در مقابل ۲۳درصد گفته‌اند به بیمارستان‌های مشخص شده برای بیماران کرونایی مراجعه می‌کنند. بقیه افراد هم به دیگر بیمارستان‌ها، مطب پزشک یا پزشکان آشنا مراجعه می‌کنند.
به‌نظر می‌رسد در کنار ابهام در مورد علائم بیماری که البته به ماهیت این اپیدمی و شیوه بروز آن بازمی‌گردد، مردم درباره اقدامات لازم در صورت مشاهده علائم دستورالعمل واحدی دریافت نکرده‌اند. تاکنون تمرکز پیام‌های بهداشتی عموماً روی شیوههای مراقبتهای بهداشت فردی است. درحالی‌که هنوز این نوع پیام‌ها نیاز است باید به پیام‌های دیگر در مورد نحوه اقدام هم توجه شود. این می‌تواند در دستور کار مقامات بهداشتی و رسانه‌ها قرار گیرد.
یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که درباره مدیریت بحران از نگاه مردم می‌توان به آن اشاره کرد احساس بی‌عدالتی در تخصیص منابع است. تعداد نسبتاً قابل‌توجه مسئولان مبتلا شده به کرونا و تحت درمان فوری قرار گرفتن‌شان سبب شده مردم تصور کنند مسئولان در دریافت خدمات در اولویت قرار گرفته‌اند. نتایج این نظرسنجی این موضوع را تأیید می‌کند به نحوی که ۷۶درصد از پاسخگویان تهرانی معتقدند عدالت میان مردم و مسئولان در دریافت خدمات «کم» رعایت شده است. این احساس بی‌عدالتی در شمال و جنوب تهران تفاوت چندانی ندارد و احساسی فراگیر در میان تمام ساکنان شهر است.
نتایج این نظرسنجی نقاط آسیبپذیری ما در مورد کرونا را نشان می‌دهد و چنانچه مورد توجه سیاستگذاران، مدیران، رسانه‌ها و سایر گروه‌های مؤثر بر افکارعمومی قرار گیرد، به عبور بهتر و کارآمدتر از وضعیت بحرانی پیش آمده، کمک خواهد کرد.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
