گام چهارم کاهش تعهدات برجام از سوی ایران، برای اروپائی ها بسیار گران تمام شده و از میانه‌ی ابان که روحانی برداشتن این گام را تائید کرد، تا امروز مدام در مورد کاهش تعهدات از سوی ایران، نق زده اند.

۱۵ آذر قرار است کمیسیون مشترک ناظر بر برجام در وین برگزار شود و اگر این نشست به جایی نرسد، موضوع مورد اختلاف در برجام به شورای امنیت سازمان ملل منتقل خواهد شد. اما پیش از برگزاری کمیسیون مشترک به ریاست هلگا اشمیت، لودریان به پیشواز رفت و تهران را تهدید به فعال کردن مکانیسم ماشه کرد. این به معنای این است که طرف اروپائی به این نتیجه رسیده که ایران به تعهداتش در برجام عمل نمی کند. مکانیسم ماشه به معنی بازگشت سریع تحریم های شورای امنیت است و اگر درخواست اروپا به شورای امنیت رفته و در طی سی روز مشکل حل نشود، تحریم ها برخواهند گشت. در خبرانلاین با نصرالله تاجیک، کارشناس مسائل اروپا به گفتگو نشستیم و از امکان فعال شدن این مکانیسم سوال کردیم:

اروپا با وجود اینکه خودش اقدامی در جهت حفظ برجام انجام نداده و به نوعی تعهداتش را مسکوت گذاشته، از ایران توقع دارد که بی چون و چرا به تعهداتش پایبند بوده و به همان روش قبلی پیش برود. به نظر شما این تهدیدی که از سوی کشورهای اروپائی انجام شده، چقدر جدی است؟

در حال حاضر هر دو طرف، یعنی هم طرف ایرانی و هم طرف اروپائی یکدیگر را تهدید می کنند. ایران با کاهش تعهدات برجامی خود به دنبال فشار به طرف مقابل است. اروپائی ها هم می خواهند که در این بازی که شروع شده، دست به یک سری اقداماتی بزنند. الان شرایطی به وجود آمده که هر طرف سعی می کند بر دیگری تاثیر بگذارد و همه چیز بستگی به این دارد که کدام یک از آنها زودتر از این بازی کنار بکشند. برآورد دو طرف این است که فعلا در برجام بمانند و تلاش کنند که تاثیری بر طرف مقابل بگذارد. کسی که موفق به این تاثیر گذاری شود، برنده است.

با وجود اینکه اروپا کم کاری می کند، ایران هم باید مشکلات اروپا در تقابل با آمریکا و توان محدود این کشورها برای ایستادن مقابل ایالات متحده را در نظر بگیرد. مجموعه شرایط می گوید که در شرایط فعلی ماندن در توافق هسته ای سودمندتر است.

برخی معتقدند که تهران باید قدم های محتاطانه تری را در قبال بی توجهی اروپا به برجام بر می داشت. قدم هایی که فرانسه و دیگر کشورهای مانده در برجام را نسبت به کار انداختن مکانیسم ماشه، جری نکند. نظر شما در این مورد چیست؟

ایران ضمن اینکه بر اروپا فشار می آورد تا تعهداتش را عملی کند، باید تلاش کند تا برجام باقی بماند. ما نباید هم پیمانان فعلی خودمان را به سمت ترامپ بفرستیم. با اینکار هم او را از انزوایی که به خاطر خرو ج از برجام نصیبش شده، خارج می کنیم و هم باعث شدیم همپیمانان اروپایی و غیر اروپایی ما هم پشت سر ترامپ قرار بگیرند.

منافع ما این نیست که عکس العملی برخورد کنیم. منافع در بهم زدن روابط با اروپا نیست. ما باید بازی خودمان را طراحی کنیم. ما قبول داریم که این کشورها خیلی دستشان باز نیست. برداشت ما این است که آنها اراده قوی هم ندارند. اما در هر صورت ما باید برای ماندن توافق هسته ای تلاش کنیم. البته حقیقت این است که انتظار زیادی از اروپا نداریم. ما فقط می خواهیم این کشورها بر اساس تعهدات و امضایی که کرده اند عمل کنند و به برجام وفادار بمانند. نمی شود که اروپا وارد حوض شود ولی خیس نشود. آنها باید اراده سیاسی که تبدیل به فعالیت اقتصادی می شود را پیدا کنند. متاسفانه ما به خاطر اقتصاد تک محصولی و وابسته به نفتی که داریم، نیاز به فروش آن و پول نفت داریم. مکانیسم مالی که اروپا راه انداخته باید ساز و کاری باشد که ما بتوانیم حداقل های معیشتی را تامین کرده و بودجه مورد نیاز برای توسعه داشته باشیم.

اروپا با اظهارات و درخواست های مکرر و بعضا تهدید آمیز،  رویکردی مشابه با ترامپ در تحت فشار قرار دادن ایران از خود نشان داده. این رویکرد می تواند شروعی برای پایان برجام باشد؟

من چنین احساسی ندارم که اروپا در حال نزدیک شدن به ترامپ است. آنها خواهان باقی ماندن برجام هستند . ایران می گوید بر اساس بند 36 برجام این اقدامات را انجام داده و برخلاف توافق هسته ای نیست. اروپا همچنان علاقه مند است اما هنوز اراده برای سرمایه گذاری اقتصادی را پیدا نکرده است. حالا ممکن هم هست که این اتفاقات نقطه ای برای شروع یارگیری های جدید باشد.

اروپائی ها همزمان به دنبال اینستکس هستند و از پیوستن شش کشور دیگر به این طرح ناکارآمد ابراز خوشحالی می کنند. چرا همزمان دو اقدام متضاد را در دستور کار خود قرار داده اند؟

اروپا با تعاریف خودش علاقه مند به حفظ برجام است و ایران هم با انتظارات خودش . این تعابیر و تعاریف باید یک جایی با انتظارات تلاقی کند. اگر تلاقی نکند، افزایش شکاف و فاصله بین ایران و دیگر طرفین باقی مانده در برجام اتفاق می افتد و چنین فاصله ای به نفع ما نیست. حداقل تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری امریکا یا تا قبل از لغو تحریم های تسلیحاتی ما به سود کشور نیست که برجام را ترک کرده یا باعث برهم خوردن آن شویم.

پیش از این به نظر می آمد که اروپا نسبت به برقراری مجدد مکانیسم ماشه بی تمایل است و ترس آن را دارد که تهران از برجام خارج شود. به نظر شما حالا این ترس فروکش کرده است؟

مکانیسم ماشه خیلی شفاف نیست. به عقیده من ما نباید بگذاریم که کار به آنجا بکشد. اقدامات ایران هنوز در راستای توافق هسته ای است اما موضوع این است که تلقی وتعاریف افراد و کشورها مقداری با هم متفاوت است و ایران نباید اجازه دهد که این تفاوت ها باعث شکاف میان ما و دیگر شرکا شود.

 

اخبار مرتبط

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.