در پی حادثه حمله پهپادی یمن به تاسیسات نفتی آرامکو، مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا در راستای تداوم استراتژی فشار حداکثری به ایران به عربستان سفر و در خصوص ایجاد ائتلاف سازی های جدید منطقه ای علیه تهران با مقامات سعودی بحث و رایزنی کرد.

از منظری وزیر خارجه آمریکا با فرصت دانستن حادثه آرامکو در تلاش برای به راه انداختن فضای جدید علیه ایران در منطقه و جهان است. پمپئو با سفر به ریاض و دیدار با بن سلمان شاهزاده سعودی، حمایت آمریکا را از دولت عربستان اعلام و بر ضرورت تشکیل ائتلافی جدید در منطقه تاکید کرد. نکته در اینجاست که اولا تحرکات مداخله جویانه آمریکا در خاورمیانه و تلاش برای ایزوله سازی ایران تازگی ندارد و از سوی دیگر شرایط امروزی دیگر اقتضای این را نمی دهد که آمریکا آزادانه و با دست بازتر در منطقه عمل کند. دوره یکه تازی آمریکا به سر رسیده و دیگر واشنگتن نقش تعیین کننده در معادلات خاورمیانه ندارد. 

نکته مهم دیگری که در این میان مطرح است، نیت و قصد اصلی سفر پمپئو به عربستان است. در واقع این سفر بیشتر جنبه روانی داشت. پمپئو با سفر به ریاض خواست این پیام را به بن سلمان ولیعهد عربستان دهد که آمریکا پشتیبان و حامی عربستان در برابر هر گونه تهدید خارجی است. اهمیت این امر از آنجاست که ماهیت دولت در عربستان ناکارامد و آسیب پذیر است. اساسا سعودی های قدرت تصمیم گیری استراتژیک آنهم در شرایط بحرانی ندارند.

در همین حوادث آرامکو، دستپاچگی و بی قراری سعودی ها را شاهد هستیم. با توجه به شدت و حدت این حملات که جریان حوثی های یمن آن را به نشانه اقدامات تلافی جویانه عربستان در یمن ترتیب دادند، نگرانی عجیبی را در سیستم حاکم عربستان شاهد هستیم. برای همین سفر پمپئو به ریاض برای مدیریت بحران و ایجاد آرامش سیاسی در ساختار قدرت عربستان بود. اینکه عربستانی احساس تنها بودن را نداشته باشند. باید توجه داشت که خود آمریکایی ها  هم هدفی بیش از این دنبال نمی کنند. در واقع دولت ترامپ به همین حمایت روانی و احساسی بسنده می کند و گامی فراتر از حمایت سیاسی بر نمی دارد. این در حالی است که عربستانی ها انتظار داشتند که با توجه به موقعیت نظامی آمریکا در خاورمیانه، این کشور به گام عملی و عملیاتی هم روی آورد.

همین نکته را باید در نظر داشت که سعودی ها متوجه جایگاه راهبردی شان نزد سیاستگذاران آمریکایی نیستند. دولت آمریکا در شرایط کنونی حاضر به هیچ گونه ریسک نظامی نیست. از این جهت حادثه آرامکو و اتفاقات پس از آن باید درس عبرتی برای مقامات ریاض باشد که اولا به جای اتهام افکنی به ایران به تجدید نظر در سیاست مداخله جویانه شان در منطقه به خصوص در بحران یمن روی آورند. منطقا ضربه نظامی، پاسخ و اقدام تلافی جویانه را در پی دارد. عربستان امروز در آرامکو  نتیجه چهار سال حملات نظامی اش را دید. عبور از این بن بست در اتهام زنی و دعوت از آمریکا برای حضور بیشتر در منطقه نیست. بلکه در تعامل با قدرت های خود منطقه است.

مسیر تعامل با ایران برای عربستان هم کم هزینه است و هم راهبردی و اثربخش. در همین بحران یمن، ایران ظرفیت بالایی برای ثبات بخشی به یمن دارد. سعودی ها به جای نگرانی از بابت نقش ایران، بایستی به سمت مذاکره و گفت و گو با ایران برای  حل این چالش امنیتی شان باشند که هر روز دامنه اش گسترده و وسیع تر هم می شود. چه بسا که در این مسیر دکتر روحانی و ظریف بارها برای تنش زدایی و گفت و گوی مسالمت آمیز با عربستان اعلام آمادگی کردند.

تجربه موفق گفت و گو در موضوع حج و حتی در مسائل کلان تر مثل تسکیل دولت در لبنان در دوره های گذشته می تواند زمینه ای برای آغاز گفت و گوهای جدی میان طرفین باشد. دولت کنونی عربستان حداقل به راه و مسیر دولت قبل از خودش برگردد. در هیچ دوره ای چنین تنازع آشکاری را در روابط دو کشور شاهد نبودیم. دولت کنونی عربستان با تاثیرپذیری از اسرائیل هر روز از ایران فاصله گرفته و به دشمنی آشکار با ایران می پردازد. این در حالی است که منافع ملی و منطقه ای عربستان اقتضای تعامل و همگرایی با ایران را می کند. نگاه به بیرون و اتکای محض به آمریکا چاره ساز طیف چالش های محیطی عربستان نخواهد بود و امروز زمان آن رسیده که سعودی ها با تجدید نظر در راهبرد سیاسی و منطقه ای شان به سمت مذاکره و مصالحه با ایران حرکت کنند.

*نماینده ایلام و عضو فراکسیون امید

 

اخبار مرتبط

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.