مراسم افتتاحیه «اولین مدرسه تابستانی علوم و فناوری های کوانتومی به زبان ساده» صبح شنبه با حضور و سخنرانی علی اکبر صالحی معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، وحید احمدی مشاور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور و بهروز کمالوندی معاون امور بین الملل، حقوقی و مجلس، رئیس پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای و جمعی از مدیران این سازمان برگزار شد.

 

همچنین در این دوره که به اهتمام سازمان و همکاری پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای و انجمن ترویج علم ایران برگزار می شود، مدیران و دست اندرکاران مدیریت و برنامه ریزی علم و فناوری از سازمان‌ها، نهادها و انجمن‌های علمی مرتبط و نیز ۵۰ تن از دانش آموزان برتر در سطح شهر تهران به عنوان پایلوت این طرح جدید، حضور دارند.

این دوره با هدف آگاهی بخشی و فرهنگ سازی در سطح جامعه علمی و عام در زمینه فناوری‌های کوانتومی، تا روز چهارشنبه ۲۷ شهریور ادامه دارد و مبانی فیزیک کلاسیک، تاریخچه فیزیک کوانتومی، مبانی و کاربردهای مکانیک کوانتومی و معرفی فناوری‌های کوانتومی از مباحث این دوره ۵ روزه هستند.

رئیس سازمان انرژی اتمی و معاون رئیس جمهوری در سخنانی با اشاره به دانش کم بشر درخصوص مفاهیم فیزیک از جمله ماده و انرژی، نور، مدل های فیزیکی و ریاضی در این زمینه ها و سوالات عدیده ای که هنوز ذهن انسان را به خود مشغول می دارد، به ورود سازمان انرژی اتمی ایران به حوزه فناوری های نوین پرداخت و اظهار کرد: سازمان انرژی اتمی یکی از سازمان های پیشتاز در امر فناوری‌های نوین و مرزهای دانش و یکی از افتخارآمیز ترین سازمان‌ها و نهادهای دولتی است که توانسته قدم‌های بلندی در عرصه علم و فناوری بردارد. فعالیت‌های دانشمندان ارزشمند این سازمان قدرت و ظرفیتی بالقوه از نظر علم و فناوری در کشور ایجاد کرده است و این ظرفیت توان زیادی از حیث اقتدار بخشی به نظام جمهوری اسلامی بخشید.

علی اکبر صالحی با بیان اهمیت فوق العاده انرژی هسته ای از منظر مقام معظم رهبری به منظور تضمین تامین انرژی آینده کشورمان و اقتدار آفرینی این فناوری برای ملت ایران، افزود: صنعت هسته ای پیشران و پیش برنده دیگر صنایع کشور با استانداردهای بالا است. کشورهای دارنده صنعت هسته ای پیشرفته، لاجرم در دیگر صنایع هم پیشرفته هستند. این صنعت به دلیل استاندارد بالا، دیگر صنایع را با خود به جلو می کشد. ضمن اینکه صنعت هسته ای میعاد گاه خیلی از صنایع است.

وی ادامه داد: سازمانی که در این مسیر حرکت می کند و در این بستر قرار دارد، یقیناً نسبت به فناوری های نو ظهور باید به مثابه یک رصدکننده عمل کند. اگر بخواهد چنین سازمانی در پوسته تعریف شده بماند، ماموریت و مسئولیت خودش را انجام نداده است.

رئیس سازمان انرژی اتمی با اشاره به رصد سازمان در سال ۱۳۹۵ و توجه به فناوری نوظهور کوانتومی، به تاریخچه ای از این فناوری پرداخت و گفت: دو مفهوم برهم نهی و درهم تنیدگی دو عنصر اساسی فناوری کوانتومی هستند. با این مفاهیم کوانتوم مکانیک به عنوان یک فناوری شکل می گیرد. کوانتوم مکانیک یک پدیده علمی و فنی است که به دنبال خلق فناوری های جدید است. یکی از این فناوری ها در حوزه محاسبات است. اگر فناوری کوانتومی در حوزه محاسبات بکار گرفته شود، شاهد ساخت کامپیوترهایی خواهیم بود که از حیث پردازش قابل مقایسه با کامپیوترهای موجود نخواهد بود. حالت کامپیوتر کوانتومی نسبت به یک سوپر کامپیوتر در برخی محاسبات همانند سوپرکامپیوتر نسبت به چرتکه است. در این کامپیوترها هم از برهم نهی و درهم تنیدگی استفاده می شود.

وی ادامه داد: مورد دیگر حسگرهای کوانتومی است که بسیار حساس و با ظرافت هستند. فناوری به این مفهوم است که تا آنجا که امکان دارد در اندازه گیری ها ریزتر و ریزتر بشوید. این موضوع در اندازه گیری پدیده‌هایی نظیر زمان، نور و سرعت مصداق دارد. به عنوان مثال اگر بتوانیم در حسگرها اندازه گیری میدان مغناطیسی زمین را با دقت بسیار بالا انجام دهیم، در آن صورت میدان مغناطیسی هر نقطه نزدیک به هم با یکدیگر متفاوت است. اگر روزی برسد بتوانیم میدان مغناطیسی را در فواصل سانتیمتر و تفاوت آنها را اندازه بگیریم، قدم بزرگی برای بشر خواهد بود.

صالحی در بخش دیگری از سخنانش به ارتباطات کوانتومی پرداخت و گفت: یک بحث مهم در ارتباطات این است که مصون از دسترسی شخص ثالث باشد و کسی نتواند وارد ارتباطات دو نفر بشود. در حال حاضر چنین مصونیتی وجود ندارد. در ارتباطات کوانتومی بحث رمزنگاری خیلی مهم است که می تواند این مصونیت را به همراه بیاورد. چینی ها در این زمینه از همه پیشتاز ترند و سال گذشته اولین ماهواره کوانتومی را در فضا قرار دادند. بحث دیگر شبیه سازی کوانتومی است که با استفاده از آن می توانید تقریباً ۱۰۰ درصد کاری که می خواهید در آزمایشگاه انجام دهید را با این فناوری انجام دهید. زمینه‌های دیگر سنجش و اندازه گیری کوانتومی و نیز تصویربرداری کوانتومی است که همکاران ما در بخشی از این زمینه ها ورود جدی پیدا کرده اند.

معاون رئیس جمهوری در ادامه با تقدیر از مدیران و متخصصانی که تلاش کردند و اولین گام‌های اساسی در ایجاد زمینه‌های دستیابی به فناوری‌های کوانتومی را برداشته اند، افزود: با انجام موفقیت آمیز آزمایش درهم تنیدگی، اعتماد به نفس لازم ایجاد شد و وارد این عرصه شدیم. مرکز فناوری‌های کوانتومی را در سازمان ایجاد کردیم و با همکاری جمعی از متخصصین در رده‌های دکترا، کارشناسی ارشد و کارشناسی که در زمینه های مختلف اشراف، علم و تجربه دارند، فعالیت‌ها را به جلو می بریم. در صدد هستیم آزمایشگاهی نسبتاً کامل را ویژه این فناوری برپا کنیم که امیدواریم ظرف یکسال آینده تکمیل شود. علاوه بر این به دلیل سرمایه گذاری عظیمی که مورد نیاز است و از عهده این سازمان خارج است، استفاده از امکانات کشور به صورت هم افزا مدنظر است. به همین منظور شبکه ای از آزمایشگاه‌ها را در برخی دانشگاه‌ها که ظرفیت فعالیت در حوزه ای از این فناوری ارزشمند را دارند، ایجاد کردیم و امکانات آن را فراهم کردیم تا یک آزمایشگاه ملی به صورت مجازی ایجاد شود. آزمایشگاه فناوری کوانتومی سازمان نیز به صورت مکمل این آزمایشگاه مجازی خواهد بود. مدیران و متخصصین مربوطه به سرعت و شبانه روز کار می کنند تا هرچه زودتر این امر به انجام برسد.

وی با اشاره به اشتیاق و استقبال نهادها و دستگاه‌هایی که مرتبط با این فناوری هستند، گفت: نقشه راه فناوری‌های کوانتومی تنظیم شده و به شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ارسال شده است که ان شاء الله هرچه زودتر تصویب و ابلاغ شود.

صالحی با بیان دستیابی سریع دانشمندان کشورمان به سوخت ۲۰ درصد و حیرت دنیا از این امر گفت: نظریه ای دارم مبنی بر اینکه در برخی امور نمی توانیم در طول حرکت کنیم. بلکه باید در عرض حرکت کنیم. زمانی که سوخت راکتور تهران رو به اتمام بود و زمان زیادی نداشتیم، از همکارانم خواستم روی سوخت ۲۰ درصد کار کنند. منتهی معتقد بودم اگر بخواهیم ابتدا طراحی مفهومی و بعد طراحی واقعی و نمونه سازی و ساخت واقعی سوخت را دنبال کنیم شاید سال‌ها طول می کشید. این حرکت در طول بود. به آنها گفتم همه را با هم انجام بدهید یعنی عده ای طراحی مفهومی، عده ای ساخت کارخانه و دیگران امور دیگر را همزمان انجام بدهند. نهایتاً در کمتر از ۲ سال به موفقیت رسیدیم. حضرت آقا فرمودند سوخت ۲۰ درصد نمونه مصداقی از "ما می توانیم" است.

وی تصریح کرد: در فناوری کوانتومی هم باید در عرض حرکت کنیم. اگر بخواهیم در طول گام برداریم، شاید هفتاد، هشتاد سال طول بکشد به نتیجه برسیم. در حال حاضر همزمان گروه‌های مختلفی را ایجاد کردیم که در ۷-۶ زمینه از جمله حسگرها، کامپیوتر، ارتباطات و تصویربرداری کوانتومی کار می کنند. گام‌های بلندی برداشته ایم. حتی شروع به نوشتن متن کرده ایم. کتاب درسی برای دبیرستان ها و دانشگاه‌ها می نویسیم. سایت دایر کردیم و درصدد افزایش آگاهی عمومی هستیم.

صالحی در ادامه با ابراز امیدواری برای توجه ویژه نسبت به این فناوری توجه، گفت: فناوری کوانتومی آنچنان به سرعت در حال پیشرفت است که اگر کوتاهی کنیم، افسوس خواهیم خورد.

وی با بیان اینکه یقین دارم اساس حرکت‌های علمی در دبیرستان‌ها خواهد بود، گفت: پژوهش سرایی را برای دبیرستان انرژی اتمی در دست اقدام داریم که مساحتی بالغ بر ۳۰۰۰-۲۰۰۰ متر دارد و مباحث فناوری کوانتومی و سلول‌های بنیادی در آن دیده شده است. در این راستا سازمان انرژی اتمی ایران آمادگی هر نوع سرمایه گذاری برای ترویج این علم و فناوری را در جامعه دارد. البته همکاری شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجلس شورای اسلامی در این زمینه ضرورت دارد که امیدواریم به نتیجه برسد.

صالحی تصریح کرد: کسانی که در روند دستیابی و توسعه این فناوری قرار می گیرند، اگر آگاهانه باشد، یقیناً شبانه روزی برای تحقق مفاهیم علمی و فنی آن کار می کنند. اگر به دنبال جایزه نوبل و یا کشف آیات الهی باشید و یا بخواهید برای کشورتان افتخار آفرینی کنید، در این حوزه بدست می آورید. می توانیم اهمیت فناوری کوانتومی را به اهمیت برق تشبیه کنیم. آن وقت اگر دنیای بدون برق را با دنیای با برق مقایسه کنیم به همان نسبت، دنیای با فناوری کوانتومی در مقابل دنیای بدون این فناوری اهمیت دارد. با این تصور زمانی می رسد که مردم فکر می کنند که قبلاً چگونه بدون فناوری کوانتومی زندگی می کردند.

وی تاکید کرد: اگر این فناوری به آنجا که مد نظر است برسد، هر انسانی به یک اندیشمند بالقوه با امکانات محاسباتی و تجهیزات اندازه گیری که در اختیار دارد، تبدیل می شود و می تواند کارهای بزرگی انجام دهد. در بعد عرفانی می گویند رسد آدمی به جایی که به جز خدا نبیند. در بعد مادی هم باید تا جایی که می توانیم علم الهی را تسخیر کنیم. فناوری کوانتومی پر از آیات الهی کشف نشده است.

صالحی با ابراز امیدواری نسبت به راه اندازی دوره های فوق لیسانس و دکترای این علم و فناوری در دانشگاه‌های درجه یک و فنی کشور گفت: امیدواریم با این ذهن‌های فعال در مدارس و دانشگاه‌هایمان شاهد تربیت نسل های غنی برای آینده کشور باشیم.

احمدی مشاور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور نیز در بخش دیگری از مراسم افتتاحیه از تلاش های سازمان انرژی اتمی ایران در زمینه فناوری‌های کوانتومی که از فناوری‌های سطح بالا است، قدردانی و اظهار کرد: در گذشته نخبگان علمی با مردم زبان مشترکی داشتند به این مفهوم که مردم نیز درکی از مفاهیم علمی داشته اند اما در حال حاضر فاصله میان مردم و نخبگان از نظر فهم و درک علمی رو به افزایش است. گویی عده ای باید به دنبال علوم و فناوری‌های جدید باشند و لزومی ندارد که مردم از جزئیات مطلع شوند.

رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در ادامه تصریح کرد: اشکال این فاصله نخبگان و مردم در این است که هم مردم قدر و منزلت علم را نمی دانند و هم خود نخبگان از فعالیت‌های علمی و موفقیت‌هایشان در این زمینه لذت نمی برند. به این دلیل که دیده و حس نمی شوند و اهمیت آنها به فراموشی سپرده می شود.

مشاور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به تلاش ملل پیشرفته در این زمینه، گفت: برخی از کشورهای پیشرفته نظیر ژاپن تلاش زیادی کردند تا مردم را در جریان پیشرفت‌های علمی کشورشان قرار دهند و همزمان با نخبگان جامعه آنها را مطلع نگهدارند.

احمدی با اشاره به اقدام‌های سازمان انرژی اتمی ایران در خصوص ایجاد پژوهش سرای دبیرستان انرژی اتمی که به موضوعاتی از قبیل فناوری کوانتومی و سلول‌های بنیادی خواهد پرداخت، گفت: اینها اقدامات بسیار خوبی هستند و ضرورت دارد مردم در سطح گسترده با علوم و فناوری هایی که به سرعت در حال رشد هستند، آشنا شوند.

 

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.