بحران ارز دیگر یک سالگی خود را پشت سر گذاشته است و در شرایطی که صندوق بین المللی پول نیز اذعان دارد سال سخت اقتصاد ایران رو به پایان است، نوسانات شدیدی گریبان بازار ارز را گرفته است اما دلیل این نوسان‌ها چیست؟

کارشناسان پاسخ یکسانی به این سئوال نمی دهند. برخی معتقدند دلیل نوسان قیمت‌ها در بازار، تغییر میزان تقاضا، پس از کاهش نرخ ارز است. این نکته را برخی صرافان نیز تایید می‌کنند و می‌گویند به محض ریزش قیمت‌ها و رسیدن به کف ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان، تقاضا برای دلار افزایش می‌یابد.

 این نکته را باید در نظر داشت که برخی با دیده تردید به ماجرا می نگرند و معتقدند اتفاقا این افزایش تقاضا تحت تاثیر معاملات صوری رخ می دهد، به عنوان مثال دلال‌ها دست به یکی می‌کنند تا چند ۱۰ هزار دلاری را به سرعت در بازار خریداری نمایند. به محض جمع آوری این حجم اسکناس از بازار، آن هم از سوی دلالان، قیمت ها روند افزایشی را طی می‌کند. آنچه در این میان اهمیت دارد این است که تزریق ارز به هر میزان که باشد، با چراغ سبز این دسته روبروست و به سرعت نسبت به خریداری آن اقدام می نمایند. این چنین است که برخی تاکید می کنند در این شرایط لازم است بانک مرکزی از حراج اموال عمومی با تزریق دلار پیشگیری نماید که رفتار بازارساز نیز همین نکته را گواهی می‌دهد.این دسته از دلالان تا زمان رسیدن قیمت به محدوده دلخواه از عرضه ارز خودداری می نمایند. 

 چرا ابتکار عمل در دست دلالان است؟

 سئوال فوق اما در این میان سئوالی با اهمیت است. دلیل را شاید بتوان در محدودیت‌های اعمالی برای خرید و فروش ارز در کشور جستجو نمود. تخصیص ارز برای واردات، چه در سامانه نیما، چه از محل دریافت ارز ۴۲۰۰ تومانی مشمول محدودیت‌هایی است. در عین حال خرید ارز نیز محدود به موارد خاص شده است.

 به این ترتیب خرید ارز به صورت ازاد از صرافی‌های قانونی امکان‌پذیر نیست و اتفاقا این دلالان هستند که ابتکار عمل را در این حوزه به دست دارند. باید در نظر داشت حجم خرید و فروش ارز در این بخش نیز حجمی بسیار اندک است چرا که طبق قانون صادر کنندگان نیز لازم است ارز حاصل از صادرات خود را در سامانه نیما عرضه نمایند.

به این ترتیب قیمت ارز بازار آزاد را غالبا صرافان در کنترل خود دارند و بازارساز نیز برای پیشگیری از ایجاد رانت برای عده‌ای قلیل، نرخ ارز صرافی های بانکی را متناسب با بازار آزاد تعیین می نماید.

 خریداران ارز زیان کردند

 شاید گفته‌های سال گذشته رییس کل بانک مرکزی مبنی بر پرهیز سرمایه‌گذاران از ورود به بازار ارز با واکنش منفی سرمایه‌گذاران روبرو می شد اما بررسی‌های یک سال اخیر نشان می‌دهد دقیقا کسانی که ابتدای مرداد ماه نسبت به خریداری ارز اقدام کردند، نه تنها سودی نبرده‌اند بلکه خریداران ارز در پایان تابستان و اوایل پاییز با زیان هنگفت نیز روبرو شده‌اند.

 در سومین روز مرداد ماه سال ۱۳۹۷، نرخ هر دلار آمریکا در بازار آزاد حدود ۱۱ هزار و ۸۵۰ تومان بود اما در سومین روز مرداد ماه سال ۱۳۹۸، دلار به قیمت ۱۱ هزار و ۹۰۰ تومان در بازار آزاد فروخته شد. به این ترتیب روشن می‌شود به رغم رشد قابل توجه نرخ تورم در این دوره زمانی خریداران ارز، زیانی قابل توجه را در جیب خود جای داده‌اند.

دلار به کدام سو می‌رود؟

 افسانه دلار رو به پایان است. دوره سود افسانه ای دلار به خریداران، به پایان رسیده است و سرمایه‌گذاران این بازار دیگر نباید انتظار سود ۱۷۰ درصدی و بالاتر را در سر بپرورانند. بدبینانه‌ترین پیش‌بینی‌ها نیز نشان می‌دهد نرخ دلار از محدوده ۱۳ هزار تومان در سال نخواهد رفت و به این ترتیب دلار دیگر گزینه سرمایه گذاران نخواهد بود حتی اگر دلالان با شگردهای ویژه مانع از ریزش قیمت آن شوند. نه تنها رییس کل بانک مرکزی که حتی بسیاری از کارشناسان اقتصادی نیز معتقدند نرخ واقعی دلار ۱۲ هزار تومان نیست و دیر یا زود قیمت‌ها ، با تطبیق اقتصاد ایران با واقعیت حیات بدون نفت، چاره‌ای جز کاهش نخواهد داشت.صندوق بین المللی پول نیز این نکته را تایید کرده است که روزهای بهتری برای اقتصاد ایران در راه است.  

اخبار مرتبط

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.