ماندن در برجام برای ایران و اروپا چه منفعتی دارد؟

شفقنا : بهشتی پور، تحلیلگر مسائل آمریکا بر این باور است: آمریکا به دنبال جنگ نیست چون به گفته خود ترامپ تجربه عراق و افغانستان نشان می دهد هزینه کردن ۷۰۰۰میلیارد دلار برای جنگ نتیجه ای نداشته است. ترامپ به دنبال افزایش دادن نارضایتی های داخلی با افزایش تحریم ها است تا به این وسیله موجب فروپاشی حکومت شوند این کار برای آمریکا هزینه بسیار کمتری دارد.

مصاحبه سایت شفقنا با دکتر بهشتی پور، کارشناس ارشد مسائل بین الملل را در زیر می خوانید:

*ایران می گوید بر اساس برجام حق داشته که بخشی از تعهدات خودش را کم کند. آیا در برجام چنین چیزی وجود دارد و هیچ عواقبی برای ایران نخواهد داشت؟

ما هنوز از هیچ تعهدی خارج نشده ایم اصطلاحاتی که به کار گرفته می شود باید دقیق باشد از نظر حقوقی اجرای بخشی از تعهدات خود را به حالت تعلیق درآورده ایم. طبق ماده ۲۶ این مجوز به ما داده شده بود که اگر بخشی از تحریم ها یا همه تحریم ها را بر گرداندند ایران حق دارد به اقدام متقابل دست بزند ایران با استفاده از این ماده دو موضوع را به حالت تعلیق درآورده است. آمریکا گفته است ایران دیگر نمی تواند مازاد آب سنگین خود را بفروشد و هر کشوری که از ایران خریداری کند با تحریم آمریکا روبرو خواهد شد. همچنین دیگر نمی تواند مازاد غنی سازی اورانیوم خود را به ازای کیک زرد به کشوری دیگر بدهد. این یعنی نقض اشکار برجام.

هدف امریکا  از این کار چیست؟

 هدف آمریکا این بود که در صورت عدم فروش مازاد تولید نداشته باشد و توقف تولید آب سنگین و توقف تولید غنی سازی اورانیوم در ایران مورد نظر آمریکا بود. ایران گفت من این کار را نمی کنم و برعکس این توافق را کنار می گذارم و توافق را به حالت تعلیق در می آورم تا بتوانم همچنان به غنی سازی اورانیوم ادامه بدهم و آب سنگین را تولید کند و ذخایر را بالا بیاورد. مسبب این مساله ایران نیست بلکه آمریکا است. این حقی در چهارچوب برجام است و در این که موثر خواهد بود یا نه باید گفت آنقدر موثر است که طرف اروپایی و آمریکایی ها را به تکاپو وادار کند. چون افزایش ذخایر اورانیوم در ایران برای طرف مقابل معنا دار است. تاثیر تولید آب سنگین در مورد کارخانه ای است که در مرحله دوم و در راکتور اراک راه اندازی می شود. امروز تاثیر چندانی ندارد و فقط ذخیره سازی می شود قبلا به عمان صادر می شد و امروز اورانیوم که با قزاقستان و روسیه تبادل می شد بنا به گفته روسیه که به تحریم آمریکا توجه نخواهم کرد ایران نیز گفته است که من اصلا صادر نمی کنم تا اروپاییان وادار به تجدید نظر شوند و بستری را برای دسترسی ایران به بانکداری بین المللی فراهم کنند. و بتواند نفت خود را صادر کند.

*اگر ایران در ۶۰ روزی که مهلت داده به هیچ یک از خواسته هایش نرسد و تعهداتی را که گفته لغو کند، آقای ترامپ عملاً نه تنها نتوانسته مساله هسته ای ایران را حل کند بلکه آن را بدتر کرده. فکر می کنید تاثیر این مساله بر آینده سیاسی او چیست؟

در مورد تجدید نظر اروپاییان من بعید می دانم و تمام شواهد بر این است که اروپا نمی تواند اقدامی صورت بدهد ما بر سر قبری فاتحه می خوانیم که مرده ای در آن قبر نیست. اینجا طرف بحث آمریکایی ها هستند و آنها باید به تجدید نظر وادار شوند آمریکاییها با این کارها قانع نمی شوند آنها باید ببینند که سلاح تحریم ناکارآمد است. و زمانی می فهمند که ایران اقدامات مکملی در اقتصاد و سیاست خود انجام بدهد و این علاوه بر مسائل هسته ای خواهد بود. ایران باید مساله هسته ای را ادامه بدهد اما علاوه بر آن باید در اقتصاد خود اصلاحاتی انجام بدهد که تحریم ها بی اثر و یا تاثیر آن ها کم شود در این صورت ایالات متحده مثل دوره اوباما که آمریکا تجدید نظر کرد و پذیرفت غنی سازی اورانیوم به صورت محدودی در ایران انجام بشوند ترامپ نیز در این صورت مجبور خواهد شد در سیاست های خود تجدید نظر کند.

واکنش ایران برای ۶۰ روز صراحتا مشخص است ؛ شصت روز بعد غنی سازی اورانیوم را در فوردو در سطح ۲۰% از سر می گیرد و همچنین بازسازی راکتور آب سنگین اراک را شروع خواهد کرد. این پیامی موثر است چون اگر راکتور آب سنگین اراک راه اندازی شود در حقیقت هم ایران از غنی سازی اورانیوم مستقل می شود و در پسماند این کارخانه پولوتونیوم موجود است که نکته مهمی است و در برجام برای همین ماده محدودیت قائل شده بودند چون از این ماده به راحتی می توان بمب هسته ای ساخت و همین موضوع به تصور ما در داخل کشور می تواند برای آنها جنبه بازدارندگی داشته باشد ولی ایران هیچگاه به سمت تولید سلاح هسته ای نخواهد رفت ولی این به طور بالقوه ایران را در مرحله ای قرار می دهد که اگر اراده کرد فورا این کار را انجام بدهد.

* ماندن در برجام برای ایران و اروپا چه منفعتی دارد؟

منفعت ایران در این است که برجام سندی است که حق ایران را برای غنی سازی اورانیوم و داشتن چرخه سوخت هسته ای به رسمیت می شناسد و توانسته است ضمانت های امنیتی لازم را برای ایران فراهم کند از طرفی راه سلاح هسته ای کاملا بسته شده است وقتی ترامپ می گوید من در صورتی با ایرارن مذاکره می کنم که بمب هسته ای نسازد یعنی او برجام را نخوانده است و اسیر دست مشاوران خود است. چهار راهی که در برجام تعیین شده اند مسیر رسیدن ایران به سلاح هسته ای می بندد. یعنی علاوه بر نظارت ها و کنترل ها و محدودیت ها که به طور دقیق از طرف آژانس اعلام می شود هر فرضی که ایران می توانست به بمب برسد در برجام بسته شده است از جمله آب سنگین اراک که پولوتونیوم تولید می کرد به شرایطی تبدیل شد که پولوتونیوم باقیمانده ان به اندازه راکتور آب سبک باشد. از جمله تعداد سانتیرفیوژ هایی که قبلا بیست هزار تا بود و به ۵۰۶۰ تا محدود شد این اعداد مطالعه شده و دقیق است. آقای ترامپ برجام را نخوانده است و اطلاعات دقیقی ندارد. او به این دلیل با برجام مخالفت می کند چون برجام فقط دستآورد های اقتصادی ندارد بلکه دستآوردهایی سیاسی و امنیتی و حقوقی دارد برجام الگوی بسیار خوبی برای شکل گیری یک همکاری بین المللی بود. ترامپ بدون توجه به این موضوع برجام را کنار گذاشت. اروپا نیز به این دلیل نگران است که امنیت او تحت تاثیر برجام است اگر ایران به سمت سلاح هسته ای برود امنیت اروپا زودتر از امنیت آمریکا تهدید می شود. به جز این مساله موضوع مهاجرین مطرح می شوند اگر ایران در یک جنگ درگیر شود این جنگ منطقه ای خواهد بود و نظیر ماجرایی که در سوریه رخ داد موج مهاجران ایرانی به سمت اروپا سرازیر خواهند شد.و همچنین اروپاییان بازار خوبی در ایران داشتند و برجام می تواند تامین کننده منافع آنها باشد ولی آمریکا تمام این نظام ها را از بین برد اروپاییان در مقابل آمریکا ایستادند و در بیانیه ها به خوبی آمریکا را محکوم کردند ولی در عمل توان مقابله با آمریکا را نداشتند. چون شرکت های اروپایی تابعی از نظام اقتصادی بین الملل هستند و ترجیح می دهند همچنان با آمریکایی ها تا با ایران کار کنند.

* آمریکا به دنبال جنگ با ایران است و یا قصد دارد معیشت مردم را تحت فشار قرار بدهد؟

تمام شواهد نشان می دهد آمریکا به دنبال جنگ نیست چون به گفته خود ترامپ تجربه عراق و افغانستان نشان می دهد هزینه کردن ۷۰۰۰میلیارد دلار برای جنگ نتیجه ای نداشته است. ترامپ به دنبال افزایش دادن نارضایتی های داخلی با افزایش تحریم ها است تا به این وسیله موجب فروپاشی حکومت شوند این کار برای آمریکا هزینه بسیار کمتری دارد. نقشه آمریکا این است و ایران به آمریکا می گوید محاسبات تو غلط است اولا ایران تا آنجا که بتواند تحریم ها را دور می زند ثانیا افکار عمویم دنیا با امریکا همراه نیست زیرا ایران به برجام متعهد بود و حداقل ۱۴ گزارش این را تایید کرده است و سوم اینکه مردم ایران به خوبی می فهمند دولت خارجی به دنبال منافع مردم ایران نیست حتی یک نمونه مثال نداریم که اقدام آمریکا در کشوری به نفع مردم آن کشور تمام شده باشد و جز تباهی و جنگ داخلی و اشاعه تروریسم چیزی به همراه نداشته است. پیروزی آمریکاییها در این بازی وضعیت ایارن را گل و بلبل نخواهد کرد ما دیده ایم که در عراق و افغانستان و سایر کشورهایی که امریکا در آن مداخله داشته وضعیت به دموکراسی منتهی نشده است. وقتی سرنوشت کشوری به دست بیگانه می افتد مشخص است که چه اتفاقی برای آن کشور خواهد افتاد.

*امروزه بسیاری از مطبوعات داخلی و خارجی در خصوص امکان وقوع جنگ گمانه زنی هایی می کنند. چقدر چنین چیزی محتمل است و چرا؟

سناریوهای مطرح شده توسط رسانه ها برای خالی کردن دل مردم ایران است تا مسئولین ایرانی به تجدید نظر وادار شوند آوردن ناو و… برای ترساندن طرف مقابل است البته من نمی گویم احتمال رخ دادن جنگ صفر است باید ۵ تا ۱۰ درصد احتمال داد که جنگ اتفاق می افتد ولی تمام شواهد نشان می دهد آمریکا به دنبال چنین هزینه ای نیست و به دنبال ترساندن ایران و نشاندن کشور بر پای میز مذاکره است. کاملا مشخص است که آمریکا چه می خواهد. امریکا می گوید ایران باید غنی سازی اورانیوم را متوقف کند و از کشورهایی مثل عراق و افغانستان و سوریه خارج شود و برد موشک های ایران حداکثر ۳۰۰ کیلومتر باشد یعنی ایران به کیکی آماده خوردن تبدیل شود. ولی مشخص نیست ما با چه چیزی طرف هستیم. اگر فردا آمریکا صاحب رییس جمهور دیگری شد و او گفت این ها را قبول ندارم چه؟! چه تضمینی وجود دارد که آمریکا به همین توافق جدید خود با ایران پایبند بماند همانطور که از توافق نفتا خارج شد توافقی که توسط مجلس این کشور تصویب شده بود ولی رییس جمهور آمریکا به راحتی از آن خارج شد حال اینکه توافق نفتا توافقی اقتصادی بود سرنوشت توافقات امنیتی چطور خواهد بود؟! به همین دلیل ما باید تضمین های کافی داشته باشیم و مطمئن باشیم که دیگر چنین مواردی رخ نخواهد داد آمریکا به دنبال گاو شیرده است و این را با صراحت اعلام کرده است ولی چنین گاوی را در ایران پیدا نمی کنند.