هدف اصلی و ویژه (INSTEX) تسهیل تجارت بین اتحادیه اروپا و ایران در زمان تحریم های آمریکاست.

تارنمای آلمانی در گزارش خود به واکاوی چگونگی کار این ابزار مالی، بازیگران دخیل و تاثیرات احتمالی آن پرداخت.

بر اساس این سازوکار آلمان، فرانسه و بریتانیا یک ابزار حمایتی به منظور کمک به تجار اروپایی در تجارت با ایران آنهم در شرایط تحریم های ایالات متحده طراحی و راه اندازی کرده اند. بنابراین امروز پس از ماه ها مذاکره و بررسی های فنی و به دنبال خروج یک جانبه دولت ترامپ از معاهده هسته ای ایران (برجام) در سال گذشته، ابزار حمایت از مبادلات تجاری با تهران ثبت و راه اندازی شد.

**چگونه کار می کند؟

این نهاد جدید(new entity) به عنوان نوعی «شرکت تسویه وجوه» (Clearing house- شرکتی که در سیستم‌های مالی و بانکی وظیفه تسویه قراردادها و خرید و فروش اوراق بهادار را برعهده دارد) عمل می کند. ارز مبنا در این شرکت تسویه نیز «یورو» است.

دویچه وله نوشت که این« شرکت تسویه وجوه» در انجام تجارت شرکت های اروپایی با ایران نقش موثری ایفا خواهد کرد؛ نوعی قرارداد مبادله (barter arrangement) است که خارج از سیستم مالی جهانی تحت سلطه آمریکا عمل می کند.

بر این اساس، در ابتدا انتظار می رود که تجارت صرفا در حوزه کالاهای اساسی همچون دارو ، پزشکی و کشاوزی صورت گیرد و معاملات مربوط به نفت نیز که از سال گذشته میزان فروش آن از سوی ایران کاهش یافته و منبع اصلی ارز خارجی این کشور است نیز پوشش یابد.

**بازیگران دخیل؟

آلمان، فرانسه و انگلیس به عنوان امضا کنندگان اروپایی برجام، «شرکت تسویه وجوه» را اداره می کنند و این نهاد در پاریس و با حمایت دولت برلین و حمایت مالی هر سه کشور مستقر خواهد شد.

بر این اساس، کشورهای یادشده برای حمایت از ابزار حمایت از تبادلات تجاری از 28 کشور عضو اتحادیه اروپا نیز خواستار حمایت گسترده ای شده اند تا نشان دهنده اعتماد به نفس اروپا در اجرای تعهدات توافق هسته ای باشد و به عنوان یک اتحاد علیه عمل متقابل و تلافی جویانه واشنگتن نیز عمل کند.

** آیا ابزار حمایت از تبادلات تجاری کار خواهد کرد؟

دویچه وله نوشت که هنوز جزئیات فنی سازو کار مالی اروپا با ایران به صورت کامل به بیرون درز نکرده و از لحاظ نظری، این فرآیند پرداخت از شرکت های اروپایی در مقابل مجازات های مربوط به تحریم های آمریکا محافظت خواهد کرد. با این حال، شرکت های اروپایی و بانک هایی که با ایالات متحده کار می کنند، ممکن است بعد از تجارت با تهران دچار مشکل شوند و با مجازات های واشنگتن روبه رو شوند. چنانچه پیشتر بسیاری از شرکت های اروپایی در پاسخ به تحریم های آمریکا از ایران خارج شده اند. تحت این ابزار حمایتی، آنها از همکاری بانکی و مالی درسیستم تحت سلطه آمریکا رها می شوند. این ابتکار در ابتدا توسط شرکت های کوچک و متوسط اروپا عملی می شود و در آغاز حجم تجارت نیز احتمالا کوچک خواهد بود. این ابزار حمایت از تبادلات تجاری، علاوه بر تسهیل تجارت کالاهای اساسی احتمال دارد برخی از مشکلات ارز خارجی ایران را برطرف کند

**واکنش آمریکا

دولت ترامپ وعده داده است که کمپین 'حداکثر فشار' خود علیه ایران را به علت برنامه موشکی بالستیک و افزایش نفوذ تهران در خاورمیانه ادامه دهد. کاخ سفید به بانک ها و بنگاه های اروپایی هشدار داده است که اگر آنها تحریم های ایالات متحده را نقض کنند، جریمه های سنگین و مجازات های سختی شامل حال آنها خواهد شد.

پیشتر مقام های آمریکایی اعلام کردند که هر بانکی با ایران تجارت کند، از بازار ایالات‌متحده محروم خواهد شد و بدین ترتیب بر جدیت تحریم‌های ثانوی تاکید کردند.

دویچه وله افزود که وقتی اروپا تصمیم به حمایت از ایران گرفت،گزارش شد آمریکا ممکن است علیه مقام های اروپایی تنبیه‌هایی را در نظر بگیرد. علاوه بر این، حتی زمزمه هایی از تهدید آمریکا علیه بانکداران مهم اروپا ازجمله مدیران بانک مرکزی اروپا نیز شنیده شد. با این حال، موضوع بحث برانگیز این خواهد بود که آیا واشنگتن مستقیم مجازات هایی را علیه دولت های اروپایی برقرار خواهد ساخت و یا نه. به نظر می رسد چنین تصمیمی به آشفتگی مالی بیشتری منجر شود.

**نگاه ایران

تحریم های آمریکا درتجارت طلا و فلزات گرانبها، ممنوعیت فروش هواپیما و دستیابی به دلار ایران را با مشکلات چندی روبه رو ساخته است. ایالات متحده همچنین بر فروش نفت ایران محدودیت های جدی اعمال کرده است و تهران از پاسخ کند اروپا به تحریم های دوباره آمریکا ناامید شده است؛ اما متعهد شده که تا زمانی مزایای اقتصادی برجام برای جمهوری اسلامی محفوظ باشد، در این توافق بین المللی بماند.

علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و حسن روحانی رئیس جمهوری ایران عنوان کرده اند که در صورت عدم برخورداری تهران از مزایای اقتصادی برجام، رویکرد خود به این توافق را تغییر خواهند داد.

پس از خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت ماه سال جاری، اتحادیه اروپا با موضع‌گیری علیه این اقدام، به بررسی طرح‌‎هایی با هدف حفظ تجارت با ایران پرداخت.این اتحادیه با اجرای قانون مسدودسازی تحریم‌ها (Blocking Statute) گامی در حمایت از شرکت های کوچک و متوسط برداشت تا این شرکت ها به موجب این قانون، مشمول تحریم های آمریکا قرار نگیرند. اتحادیه اروپا قرار بود روز دوشنبه با صدور یک بیانیه، اجرای این ساز وکار را اعلام کند؛ اما انتشار این بیانیه به دنبال آنچه که اختلاف‌های داخلی بر سر ادبیات بکار رفته اعلام شد، به تأخیر افتاد.

 

اخبار مرتبط

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.