نظر مقام سابق قضایی و چهره مانداگر فقه درباره حضور زنان در ورزشگاه
با حضور تعداد محدودی از زنان در ورزشگاه آزادی برای تماشای مسابقه تیم ملی فوتبال، ماجرای حضور زنان در ورزشگاه‌ها وارد فاز جدیدی شده است. به‌نظر می‌رسد مسئولان به‌دنبال این هستند که حضور زنان در ورزشگاه‌ها به‌صورت تدریجی و با فراهم کردن زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری صورت بگیرد. با این وجود هنوز موانع جدی برای این اتفاق وجود دارد و برخی این ظرفیت را در جامعه مشاهده نمی‌کنند که زنان بتوانند به‌راحتی و بدون مشکل در کنار مردان به تماشای مسابقات ورزشی بروند. نمونه بارز این افراد دادستان کل کشور است که به‌تازگی عنوان کرده حضور زنان در ورزشگاه‌ها برای تماشای مسابقات ورزشی مشکل شرعی دارد و جایز نیست که چنین اتفاقی رخ بدهد. سخنان دادستان کل کشور البته با واکنش چهره‌های سیاسی و اجتماعی مواجه شده و برخی سخنان وی را در این زمینه حجت نمی‌دانند.
از سوی دیگر مساله تایید یا عدم تایید مراجع نیز برای حضور زنان در ورزشگاه‌ها وجود دارد. این در حالی است که برخی از مراجع و علما به‌صورت ضمنی با این مساله موافقت کرده‌اند و در مقابل برخی نیز مخالف این قضیه هستند. به همین دلیل و برای تحلیل و بررسی این موضوع و همچنین موضوع اشرافیت مذهبی در برخی مراسم مذهبی و تاثیر فضای مجازی بر خانواده‌ها، با آیت‌الله سیدمحمد موسوی بجنوردی گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
در ابتدای انقلاب هنگامی که درباره مسائلی مانند عدم ورود زنان به ورزشگاه‌ها تصمیم‌گیری می‌شد آیا این تصور وجود داشت که ممکن است نسل‌های بعدی دغدغه‌های جدیدی در این زمینه پیدا کنند و خواستار حضور در ورزشگاه‌ها شوند؟
عدم اجازه به زنان برای حضور در ورزشگاه‌ها قانون نیست. هنگامی که مجلس شورای اسلامی به این نتیجه رسیده باشد که باید قانونی را تصویب کند که زنان نباید به ورزشگاه بروند، می‌توان عنوان کرد که عدم حضور زنان در ورزشگاه‌ها به یک قانون عمومی و لازم‌الاجرا تبدیل شده است. براساس اصل «اصاله‌الاباحه» در اسلام همه چیز مباح است مگر اینکه شرع مقدس آن را به مصلحت ندانسته و آن را حرام اعلام کرده باشد. قانونگذار اسلام نیز یا پیامبر (ص) یا ائمه اطهار (ع) هستند که حکم خدا را اجرا می‌کنند. در نتیجه حضور زنان در ورزشگاه‌ها اگر با حجاب و شئونات اسلامی صورت بگیرد حلال و مباح است و هیچ مشکلی ندارد. با این وجود این حضور نباید با مسائل غیرشرعی و غیراخلاقی همراه شود. بدون شک اگر این حضور با مسائل غیراخلاقی و غیرشرعی همراه شود، جایز نیست. تماشای مسابقات فوتبال برای زنان فی‌نفسه هیچ اشکالی ندارد و اگر کسی با این مساله مخالف است باید دلیل دینی و شرعی برای این مساله بیاورد که در شرع هیچ دلیلی برای این مساله وجود ندارد. در اسلام آمده: «کل شیء لک حلال حتّی تعرف الحرام بعینه». براساس این روایت اسلام همه چیز را حلال و مباح اعلام کرده مگر اینکه قانونگذار اسلامی که حکم خدا را اجرا می‌کند آن را به‌صلاح جامعه اسلامی تشخیص ندهد و حرام اعلام کند. در نتیجه نفس حضور زنان در ورزشگاه اشکال شرعی ندارد.
مخالفان حضور زنان در ورزشگاه عنوان می‌کنند که اگر زنان و مردان در فضای هیجانی ورزشگاه در کنار هم قرار بگیرند کنترل جمعیت از بین می‌رود و ممکن است اتفاقاتی رخ بدهد که مناسب جامعه اسلامی نیست. دیدگاه شما در این زمینه چیست؟
هیچ دلیلی برای این مساله نیست. اگر زنان در جایگاه مخصوص خود و در مقابل مردان نیز در جایگاه خود قرار داشته باشند و هر دو مسابقه را تماشا کنند هیچ اتفاقی رخ نخواهد داد. پس اگر وضعیت به این شکل باشد باید عنوان کرد که زنان به بازار هم نباید بروند. نباید فرض را بر این بگیریم که هر فردی در حال گناه کردن است. ما باید با دید مثبت و سازنده به ملت ایران نگاه کنیم. ملت ایران یک ملت مسلمان و متعهد به اسلام است. همین مردم بودند که انقلاب کردند و پس از آن هشت سال با دشمن جنگ کردند و در نهایت نیز به پیروزی رسیدند. نباید ملت ایران را کوچک در نظر بگیریم. در شرایط کنونی ایران متعهدترین کشور به قوانین اسلامی است. این در حالی است که کشورهای دیگر قوانین اسلامی را به خوبی اجرا نمی‌کنند.
یکی از دغدغه‌های مخالفان حضور زنان در ورزشگاه‌ها این است که مراجع و علما با این اقدام موافق نیستند. آیا چنین چیزی صحت دارد؟
کسانی که چنین مسائلی را مطرح می‌کنند حتما به مراجع گزارش اشتباه داده‌اند. مراجع افرادی عادل و باتقوا هستند و به احکام اسلامی آشنایی کامل دارند. به احتمال زیاد برخی این مساله را به شکلی با مراجع مطرح کرده‌اند که اگر چنین اجازه‌ای صادر شود بین زنان و مردان اختلاط و التقاط صورت می‌گیرد و مسائل اخلاقی از بین می‌رود. این در حالی است که اگر صورت مساله به‌صورت حقیقی برای مراجع مطرح شود و عنوان شود که جایگاه زنان و مردان در ورزشگاه‌ها از هم فاصله دارد و هیچ‌مساله غیراخلاقی صورت نمی‌گیرد مراجع نیز با این مساله مخالفت نخواهند کرد و اجازه این کار را خواهند داد. کسی که به ورزشگاه می‌رود قصد دارد یک مسابقه ورزشی را تماشا کند و از آن لذت ببرد. پس از پایان مسابقه نیز در مسیری که برای وی تعیین شده حرکت می‌کند و ورزشگاه را ترک می‌کند. در نتیجه کسی با نیت غیراخلاقی و غیرشرعی به ورزشگاه نمی‌رود. به همین دلیل نیز نمی‌توان قبل از اینکه اتفاقی رخ بدهد، قضاوت کرد.کسانی که حضور زنان در ورزشگاه‌ها را حرام اعلام می‌کنند و اجازه چنین کاری را نمی‌دهد اگر در واقعیت اسلام چنین مساله‌ای وجود نداشته باشد در آخرت باید پاسخگو باشند که چرا با این مساله مخالفت کرده‌اند.
مخالفان حضور زنان در ورزشگاه‌ها عنوان کرده‌اند که حضور زنان در ورزشگاه مشکل شرعی دارد. آیا از دیدگاه شما این مساله مشکل شرعی دارد؟
نفس حضور زنان در ورزشگاه مشکل شرعی ندارد. با این وجود این حضور نباید با مفسده و مسائل غیراخلاقی همراه باشد. اگر این حضور با مسائل غیراخلاقی همراه شود مشکل شرعی دارد. در نتیجه کسی نمی‌تواند عنوان کند که حضور زنان با رعایت مسائل شرعی و اخلاقی مشکل شرعی دارد و حرام است. تعیین حلال و حرام‌بودن مسائل دست افراد نیست و متعلق به خداوند متعال است که در دین مبین اسلام ذکر شده است.
آیا این ظرفیت و آگاهی در جامعه ما به وجود آمده که زنان نیز در کنار همدیگر به ورزشگاه‌ها رفته و مسابقات ورزشی را از نزدیک تماشا کنند؟
در شرایط کنونی این آگاهی در جامعه به وجود آمده است. دلیل علاقه زنان برای حضور در ورزشگاه‌ها تماشای مسابقات ورزشی از نزدیک است و کسی به‌دنبال هدف دیگری نیست. در نتیجه زنانی که تصمیم می‌گیرند برای تماشای مسابقه ورزشی از نزدیک به ورزشگاه بروند همه مسائل اخلاقی و شرعی را رعایت خواهند کرد. پس از پایان مسابقه نیز با حفظ شئونات اسلامی ورزشگاه را ترک خواهند کرد. در حین تماشای مسابقه ورزشی نیز زنان نباید رفتاری از خود نشان بدهند که سبب تحریک دیگران شود. در نتیجه ما باید بین نفس حضور و حضوری که منجر به معصیت می‌شود، تفکیک قائل شویم.
حضور زنان در ورزشگاه در ایران چه تفاوت‌هایی با جوامع دیگر که در این زمینه محدودیتی در نظر نگرفته‌اند دارد؟آیا باید بین این حضور تفکیک قائل شد؟
نفس حضور زنان در ورزشگاه هیچ تفاوتی با کشورهای دیگر ندارد. به شرطی که هیچ‌مفسده و رفتار غیراخلاقی از مردان و زنان در ورزشگاه سر نزند. اگر قرار باشد حضور زنان در ورزشگاه در جامعه اسلامی سبب مفسده و مسائل غیرشرعی شود نمی‌توان از کنار این مساله به سادگی گذشت. این وضعیت تنها در ورزشگاه‌ها مصداق ندارد و ممکن است در هر جای دیگری صورت بگیرد. در نتیجه نفس حضور نمی‌تواند تعیین‌کننده باشد، بلکه کیفیت حضور و پیامدهای اخلاقی و شرعی که به‌همراه دارد حائز اهمیت است.اگر این حضور همراه با رعایت شئونات اسلامی باشد هیچ اشکالی ندارد و اسلام چنین مساله‌ای را مجاز می‌داند.اسلام هیچ منافاتی با عدالت و آسایش مردم ندارد و همواره با محبت با مردم رفتار می‌کند. اسلام به عفت و نجابت زن اهمیت می‌دهد و قصد دارد از معصیت جلوگیری کند. اسلام با شادی مردم مخالف نیست و قصد ندارد جلوی شادی مردم را بگیرد. اسلام با جلسه معصیت و حضور زنان و مردان در چنین جلساتی مخالف است.
چه توصیه‌ای به مسئولان در این زمینه دارید؟ آیا مسئولان باید شرایط حضور زنان را در ورزشگاه‌ها فراهم کنند؟
بنده در مقامی نیستم که به مسئولان در این زمینه توصیه کنم. با این وجود چون شما در این زمینه از من پرسیدید من هم به‌عنوان یک طلبه دیدگاه خود را بیان کردم. برگزاری مسابقه ورزشی و تماشای آن نه‌تنها اشکالی ندارد، بلکه برای شادی و ایجاد نشاط در جامعه لازم است. با این وجود تماشای مسابقات ورزشی نباید به جلسات معصیت و گناه تبدیل شود و زنان و مردان باید با اخلاق اسلامی در این اماکن حضور داشته باشند. در جلسات روضه و حسینیه‌ها نیز زنان و مردان در کنار هم و بدون اینکه شئونات اسلامی خدشه‌دار شود به عزاداری یا مولودی خوانی می‌پردازند. این وضعیت باید در ورزشگاه‌ها نیز وجود داشته باشد و زنان و مردم با حفظ شرعیات مسابقات ورزشی را تماشا کنند. بدون شک در این زمینه حفظ حجاب اسلامی توسط زنان می‌تواند به انگیزه بیشتر مسئولان برای دادن چنین مجوزی کمک کند. اگر زنان برای حضور در ورزشگاه حجاب خود را به خوبی رعایت کنند بسیاری از مسائل حل می‌شود و در نتیجه شرایط برای حضور آنان در ورزشگاه مهیا خواهد شد.
در برخی از مراسم مذهبی ریخت و پاش به چشم می‌خورد. برای جلوگیری از ریخت و پاش‌ها در مراسم مذهبی چه باید کرد؟
مراسم مذهبی و به خصوص مراسم عزاداری سید الشهدا (ع) برای بقا و تعالی اسلام لازم و ضروری است. بدون شک بقای دین اسلام به خون سیدالشهدا و محرم است. در نتیجه هر جا عزاداری برای امام حسین (ع) صورت می‌گیرد برای بقای اسلام و تشیع است. پیامبر اسلام فرمودند: «حسین منی و انا من الحسین». این سخن به معنای این است که اسلام بر قیام و خون امام حسین (ع) بنا شده است. در نتیجه تا زمانی که نام امام حسین (ع) در ایران وجود داشته باشد پرچم اسلام نیز برافراشته خواهد بود. به همین دلیل نیز هر کسی که قصد داشت بساط اسلام را در ایران برچیند اولین کاری که کردند عزاداری امام حسین (ع) را متوقف یا محدود کرد. رضا شاه اولین کاری که برای مقابله با اسلام کرد این بود که اجازه نداد عزاداری برای امام حسین (ع) برگزار شود. این وضعیت در عراق و در زمانی که بنده در نجف حضور داشتم نیز وجود داشت. زمانی بنده در نجف حضور داشتم صدام عزاداری برای امام حسین (ع) را ممنوع کرد و اجازه نداد که شیعیان و مسلمانان جهان برای امام حسین (ع) عزاداری کنند. با این وجود در برخی مراسم به عزاداران غذا یا چیزهای دیگر داده می‌شود که به‌دلیل اینکه به نام امام حسین (ع) است قابل احترام است. هر مجلسی که به نام امام حسین (ع) برگزار شود برای بقای اسلام است و در نتیجه قابل احترام است. این مجالس قطعا مورد تایید امام زمان (عج) است و بنده احتمال می‌دهم که ایشان در برخی از این مجالس حضور داشته باشد.
چرا گرایش جوانان جامعه به سمت فضای مجازی بیشتر شده است؟ آیا برخی محدودیت‌های اجتماعی سبب این گرایش نشده است؟ چه آسیب‌هایی در حضور جوانان در فضای مجازی مشاهده می‌کنید؟
حضور جوانان و افراد جامعه در فضای مجازی باید همراه با آگاهی و علم به ماهیت آن باشد. نکته دیگر اینکه خانواده‌های ایرانی باید این مساله را در نظر داشته باشند که به همان شکل که در فضای واقعی اجازه نمی‌دهند محرم با نامحرم ارتباط داشته باشد این وضعیت در فضای مجازی نیز وجود دارد و نباید اجازه بدهند روابط محرم و نامحرم در فضای مجازی به‌صورت آزادانه برقرار شود. ما نباید به‌صورت خشک و سلبی با مردم برخورد کنیم، بلکه باید در این زمینه با مردم و جوانان جامعه دیالوگ برقرار کنیم. نکته دیگر اینکه برخی از فضای مجازی برای رفتار غیراسلامی مانند کشف حجاب زنان استفاده می‌کنند. بدون شک هدف کسانی که فضای مجازی را به این شکل تبلیغ می‌کنند و در اختیار جوانان قرار می‌دهند مقابله با اسلام است تا حجاب و اخلاق اسلامی در فضای مجازی وجود داشته باشد استفاده از فضای مجازی اشکال ندارد اما زمانی که کشف حجاب صورت می‌گیرد باید با این مساله برخورد شود. مساله مهم دیگر اینکه فضای مجازی روی خانواده‌ها تاثیرگذار بوده و ما مشاهده می‌کنیم که محبت بین همسر و والدین و فرزندان در محیط خانواده به‌دلیل استفاده از فضای مجازی کمرنگ‌تر از گذشته شده است. زن و مرد باید در محیط منزل عاشق و معشوق باشند و به اندازه‌ای به هم علاقه داشته باشند که هیچ‌چیز نتواند جای آنها را برای یکدیگر پرکند. توصیه اسلام به خانواده‌ها و به‌خصوص به زن و مرد این است که احترام و علاقه به یکدیگر را با هیچ‌چیز معاضه نکنند. بدون شک خانواده‌ای که در آن عشق و محبت بین زن و مرد و والدین و فرزندان وجود داشته باشد از هر آسیبی در امان خواهد بود.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
ارسال نظر