عراق پس از انتخابات پارلمانی ۲۰۱۸ وارد فضای جدیدی شد که پیچیدگی نقش بازیگران داخلی در کنار مسائل منقطه ای و بین الملل، آنرا در شرایط متفاوتی از گذشته قرار داده است. روابط خاص ایران و عراق و وابستگی های متقابل این دو کشور، باعث شکنندگی روابط طرفین در کنار متغیرهای متفاوت شده است. حال در حالی که روند انتخاب نخست وزیر به درازا کشیده و تکلیف ائتلافهای سیاسی مشخص نشده است، العبادی نخست وزیر این کشور، رئیس الحشد شعبی را برکنار کرده است که بازتابهای متفاوتی به همراه داشت. در کنار این موضوعات، مسائلی چون اعتراضات شهرهای جنوبی عراق و برخی اظهارات ضد ایرانی و همچنین موضوع زائران عراقی در مشهد باعث ایجاد سوء تفاهماتی شد که پیچیدگی روابط دو کشور را افزون تر کرد. در این باره با یاسر قزوینی کارشناس مسائل عراق گفت و گو کرده ایم کرده ایم که از نظر می گذرانید: 

در مورد برکناری رئیس الحشد الشعبی توسط العبادی چه مسایلی وجود دارد؟ این موضوع به ائتلافهای سیاسی و انتخاب نخست وزیر آینده مربوط است؟

 

فالح الفیاض رئیس هیئت حشد شعبی و مشاور امنیت ملی عراق از اعضای حزب الدعوه است که در دوره سابق به عنوان یکی از رهبران تیارالاصلاح (جریان الاصلاح) به ریاست ابراهیم جعفری نخست وزیر اسبق و وزیر خارجه سابق عراق محسوب می شد با کنار کشیدن جعفری از انتخابات فالح الفیاض در قالب جنبش عطاء به ائتلاف النصر عبادی پیوست این امر با توجه به اینکه عبادی الفیاض را در دولت خود برکشیده بود طبیعی به نظر می رسید. اما بسیاری ائتلاف النصر را متزلزل ترین ائتلاف در انتخابات عراق می دانستند. در هر صورت ائتلاف النصر به عنوان ائتلاف سوم پیروز مشخص شد و از همان ابتدا چیدمان مناصب در این ائتلاف با مشکل مواجه بود.

پیش از مسئله الفیاض مسئله نامزدی خالد العبیدی وزیر دفاع سابق عراق بر پارلمان عراق مطرح بود و اینکه با پیروزی نه چندان درخشان النصر این ائتلاف در قالب سیستم سهم بندی مناصب سیاسی که در عراق از آن با عنوان محاصصه یاد می شود قدرت این را ندارد که هم عبادی را به عنوان نخست وزیر معرفی کند و هم العبیدی سنی را به عنوان رئیس پارلمان.

اما با توجه به نزدیک شدن روز آغاز پارلمان جدید و تلاش ائتلاف ها برای ایجاد شکاف در ائتلاف های رقیب همانطور که پیش بینی می شد تحولات مهمی رخ نمود. در این چند هفته دیدیم که یکی از اعضای ارشد حشد یعنی کریم النوری که گفتمانی متفاوت ارائه می داد و عبادی را دارای شانس بیشتری برای نخست وزیری از العامری تلقی کرده بود از رهگذر اتهاماتی که از دو طرف صادر شد از حشد شعبی اخراج شد و به عبادی متمایل شد.

از این سو نیز الفیاض که پیش از این سخنانی درباره به کارگیری نزدیکانش در امن الوطنی بود در نهایت و به نظر می رسد با توجه به مخالفت آمریکا با نخست وزیری العامری به عنوان یکی از نامزدهای نخست وزیری از سوی تشکل خودش تعیین شد. و این بی شک برای عبادی که امید نخست وزیری دارد خوشایند نبود از همین رو با طرح مسائل او در تشکل امنیت ملی از مناصبش عزل شد. در هر صورت در آستانه اعلام فراکسیون اکثریت که مناصب اصلی را مشخص خواهد کرد بی شک دو قطبی شکل گرفته در سیاست امروز عراق بیش از پیش تلاش خواهد کرد از لحاظ تعداد کرسی های پارلمانی در ائتلاف رقیب ایجاد شکاف کرده و از نیروهای رقیب یارگیری نماید.

 

در حال حاضر این موضوع نشانه ای از تنش بین روابط ایران و عراق است؟

 

می توان گفت موضع گیری عبادی در قبال تحریم های آمریکا علیه ایران به گونه ای در آستانه اعلام فراکسیون اکثریت معنا دار بود همانطور که مخالفت ها و اعتراضات به عبادی نیز بی ربط به مسائل اعلام فراکسیون اکثریت نبود در چنین فضایی هر گونه بازی و یا حرکت مهره ها می تواند از همین نفطه عزیمت تفسیر شود هرچند به نظر می رسد این مسائل با اینکه برای قدرت های منطقه ای و بین المللی موثر در عراق مهم می باشد در هر صورت مسائل داخلی خود عراق است و در عین حال که به مسائل پیش آمده در فضای بین المللی و منطقه ای ارتباط وثیقی دارد به بازی نیروهای داخلی با کارت نیروهای بین المللی و منطقه ای نیز وابسته است.

 

مسئله زائران عراقی در مشهد و بحثهای آن از کجا نشات میگیرد؟ این موضوع بر روابط دو طرف تاثیر داشته است؟

 

به نظر می رسد به مسائل زائران عراقی مشهد و مانند آن بیشتر با نگاهی احساسی و نه علمی نگاه می شود. این ها مسائل اجتماعی عمیقی هستند که در قالب یک گفتگوی کوتاه نمی توان تمام ابعاد آن را بررسی کرد. بی شک تحولات سهمگین اقتصادی و شکاف های درآمدی پیش آمده اخیر با توجه به تفاوت نرخ دلار در قبال ریال و دینار باعث شدت یافتن برخی بدبینی ها می شود. در این بین ارتباط هویتی و اجتماعی ایرانی ها و عراقی ها امری بسیار پیچیده و شکننده است و در دوره های سخت می توان چنین بدبینی هایی که بیشتر به نظر می رسد گونه ای فرافکنی باشد را مشاهده کرد.

 

موضوع انتخاب نخست وزیر به کجا رسیده است. دلیل طولانی شدن این موضوع چیست؟

 

در دو دوره قبل با توجه به پیروزی عددی ائتلاف علاوی در این سو ائتلاف وطنی جریان را به سمتی برد که بزرگترین فراکسیون «الکتله الاکبر» بعد از انتخابات و در پارلمان تعیین شود. این امر دامنگیر سیاست عراق در دوره قبلی و این دوره شد. در واقع ما یک ماراتن تشکیل ائتلاف ها پیش از انتخابات داریم و ماراتن دیگری پس از انتخابات و بعد از مشخص شدن وزن جریان ها. در این دوره اتهامات سهمگین تقلب و ناکارآمدی کمیساریای انتخابات نیز مطرح بود و شمارش دستی مجدد آراء که زمان زیادی را گرفت هرچند همین که نتایج انتخابات زیاد جابه جا نشد جای شکرش باقیست و الا معلوم نبود که چه پیش می آمد.

از طرفی برخی جریان ها شعار مبارزه با سیستم قبلی که از آن با عنوان محاصصه یاد می شد را برداشته اند و این امر باعث رقابت نزدیک دو جریان فتح - دوله القانون از یک سو و جریان صدر - حکیم - علاوی از سوی دیگر شده است. در این بین کردها و گروه های سنی هنوز بازی را در قالب مذهبی و قومی جلو می برند و این امر با توجه به دو رویکرد متفاوت در میان گروه های شیعی کردها و گروه های سنی را که البته اختلافات درونی بی شماری دارند ولی در قالب بازی محاصصه دو فراکسیون کردی و سنی را تشکیل داده اند قدرت مانور بیشتری داده است.

همین قدرت مانور بیشتر دو جریان پیروز انتخابات را در نهایی کردن مسائل با مشکل مواجه کرده است. در این بین گروه های سنی و کرد به طرفی خواهند پیوست که امتیازات بیشتری را در نظر بگیرد در هر صورت در میان همین گروه ها نیز نامزدهای متعددی برای ریاست پارلمان از سوی سنی ها و نامزد ریاست جمهوری از سوی کردها مطرح شده اند که باید منتظر آغاز کار پارلمان جدید و یارکشی های دقایق نهایی ماند.

 

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.