اوباما معنای فریاد ظریف که گفت«هیچوقت یک ایرانی را تهدید نکنید» را فهمید، اما ترامپ فعلا نه

انتخاب : فارین پالیسی نوشت: ارتباط نادرست بین ایالات متحده آمریکا و ایران مسئله جدیدی نیست. اما پس از خروج واشنگتن از برجام، ترامپ اطمینان داده که در ماه های آینده تنش ها بین دو کشور بیشتر خواهد شد. اما کسانی که خواهان این هستند که از شروع یک بحران جلوگیری کنند، ابتدا باید کمی فارسی یاد بگیرند و واژه «نفس» را مورد توجه قرار دهند. واژه «نفس» ماهیت فرهنگ سیاسی ایران به طور خاص در ارتباط و تعامل با بیگانه را تعریف می کند. این کلمه همچنین در مورد این که چگونه ایران در وضعیت دشوار دیپلماتیکی که در حال حاضر با آن مواجه است واکنش نشان می دهد را مشخص می سازد. اگر چه معنای واژه نفس «خود» است اما ایرانی از آن به عنوان اعتماد به نفس، عزت نفس یا به طور ساده « غرور» تعریف می کنند.

ایرانی ها از این مفاهیم برای ارزیابی فضایل و کاستی های رهبران خود استفاده کرده اند. برای نمونه آنها همیشه بر فاقد اعتماد به نفس بودن محمد رضا شاه پهلوی اشاره می کنند. آن ها معتقدند که عدم اعتماد به نفس  او باعث شد به جای مقابله با معترضانی که خواستار پایان دادن سلطنت وی بودند از آن ها در رادیو عذرخواهی کند و در نهایت سال بعد از تهران فرار کند. بنابراین برخی معتقد بودند که عدم عزت نفس کافی شاه باعث شد که مشروعیت و قدرت سلطنتش تضعیف شود. در مقابل بیشتر ایرانی های امروز حتی مذهبی ها، محمد مصدق ملی گرای سکولار را نمایانگر حس غرور و عزت نفس می دانند. به این دلیل که وی معتقد بود که ایران نباید به قدرت های خارجی وابسته باشد زیرا آن را مقدمه استثمار می دانست. حس غرور ملی مصدق امروزه به یک ایده ال و آرمان فرهنگی تبدیل شده است.

پس از شکل گیری جمهوری اسلامی ایران در سال 1979م. حامیان انقلاب بر این باور بودند که عصر وابستگی به غرب به پایان رسیده است. آیت الله روح الله خمینی رهبر ایران از عزت و اعتماد به نفسی برخوردار بود که باعث شد او هیچ وقت در پیگیری اهدافش کوتاه نیاید. وی خواهان احترام مشترک و برابر برای ایران و اسلام بود. همین عزت و اعتماد به نفس باعث شد که نسبت به گروگان گیری دیپلمات ها و شهروندان آمریکایی برای تلافی سالها مداخله آن ها در این کشور تردیدی نکند؛ یا با وجود این که ایران در زمان جنگ با عراق در ضعیف ترین وضعیت قرار داشت برای مجازات صدام حسین بر تداوم جنگ تاکید می کرد. اما در نهایت پس از پذیرش آتش بس با عراق پس از هشت سال جنگ خونین که نزدیک یک میلیون نفر کشته و هیچ گونه سرزمینی جابه جا نشد آن را به دلیل تاکید بر عزت به جام زهر تشبیه کرد.

امروزه شعار «نه شرقی نه غربی فقط جمهوری اسلامی» بر در ورودی وزارت امور خارجه نوشته شده است. این شعار یادآور عدم اتحاد ایران با قدرت های بزرگ بلکه به معنای ایستادگی در برابر آن هاست. این عبارت سیاست خارجی جمهوری اسلامی را تعریف می کند. هر رئیس جمهور و وزیر امور خارجه کاملا به این فلسفه پای بند و وفادار بوده است. این اصل در طی فرایند مذاکرات توافق هسته ای ایران موسوم به برجام کاملا مشهود بود. در هر مرحله حسن روحانی و محمد جواد ظریف از سوی افرادی در داخل نظام سیاسی ایران که نسبت به هرگونه مذاکره با غرب سوظن داشتند تحت فشار بودند . محمد جواد ظریف این نکته را به طور واضح مشخص کرد که غرور ایرانی از مذاکره با دیپلمات هایی که احترام برابری برای ایران قائل نیستند جلوگیری می کند.

در جولای 2015م. در طی دیدار نهایی در مذاکرات وین، فدریگا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تهدید کرد که اگر ایران انعطاف و نرمش بیشتری نشان ندهد از مذاکره خودداری می کند که این از سوی برخی از ایرانیان به عنوان انقیاد دلالت می شد. در این راستا آیت الله خامنه ای به منظور نشان دادن انعطاف به تیم مذاکرات دستور« نرمش قهرمانانه» را داد که در عین کسب امتیاز می تواند عزت ایران را هم حفظ کنند. نمونه دیگر از عزت نفس ایران به واکنش ظریف می توان اشاره کرد که وی با فریاد گفت: «هیچ وقت یک ایرانی را تهدید نکنید.»  دولت ایران از مدت های پیش اعلام کرده که آن ها با هر کسی که با مردمش با احترام رفتار نکند دشمن تلقی می کند. اما در طی 40 سال گذشته تنها رئیس جمهور باراک اوباما رهبر آمریکا بود که به عزت ایران احترام گذاشت. به همین دلیل اوباما توانست با ایران گفتگوی معنی داری انجام دهد و در نهایت به یک توافق موسوم به برجام دست پیدا کند. اما ترامپ با ممنوع کردن سفر ایرانیان و همچنین تهدید به این که « اگر ایران برنامه هسته ای خود را همانند قبل از برجام از سر بگیرند با مشکلات بزرگتر از قبل روبرو خواهند شد.» خواهان ضربه زدن به عزت نفس ایران است.

بنابراین اکنون ترامپ از برجام خارج شده و روحانی و ظریف به تنهایی قادر به این نیستند که با آمریکا مذاکره کنند. آن ها از سوی جناح راست و چپ با ادعای ساده لوحی و اعتماد به واشنگتن با انتقاد روبرو هستند. همین اقدام تهدید آمیز ترامپ علیه ایران باعث شد که در اوایل ماه ژوئن آیت الله خامنه ای دستور افزایش گسترده ظرفیت غنی سازی را صادر کند. این بدان معنا است که ایران هر گاه احساس بی احترامی ببیند واکنش قاطع تر نشان می دهد. این به معنای این نیست که جنگ بین غرب و ایران اجتناب ناپذیر است؛ اما رهبران غربی باید اجازه دهند که ایران عزت خود را حفظ کند و ببیند که این اقدام به کجا خواهد رسید.