«گرم شدن تب برنامه های فوتبالی همزمان با برگزاری جام جهانی موجب شده شبکه های مختلف صدا و سیما در کنار شبکه های اینترنتی سراغ تولید بروند. در این میان شبکه اینترنتی آیو برنامه «رابی واکا» را که برنامه ای گفت و گو محور و تحلیلی است با اجرای آزاده صمدی، بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون روی خروجی خود قرار داد اما این اتفاق به مذاق مسئولان در صدا و سیما خوش نیامد و جلوی حضور این بازیگر را در برنامه به بهانه استفاده ابزاری از زن گرفتند.

برای دریافت این که صدا و سیما چه نسبتی با شبکه های اینترنتی دارد و چه حقی بر نظارت بر آنان لازم است ابتدا نگاهی به پیشینه این دو بیندازیم.

تولید محتوا در شبکه های اینترنتی

در حال حاضر ۱۷ شرکت در ایران در زمینه سرویس‌های ویدیو هنگام درخواست فعالیت می‌کنند. این به معنای آن است که در فاصله کوتاهی از عرضه این خدمات در داخل کشور، مدیران بسیاری این عرصه را دارای قابلیت و سودده ارزیابی کرده‌اند و بر همین اساس به سمت فعالیت در این زمینه گرایش یافته‌اند.

این شرکت‌ها دارای زمینه فعالیت‌های متنوعی نیز هستند. برخی تمرکز خود را روی فیلم‌های کودکان و نوجوانان و کارتون‌ها گذاشته‌اند و برخی با ارائه محصولات متنوع تلاش کرده‌اند مخاطب را برای خود حفظ کنند و به سلیقه‌های متنوع پاسخ دهند. برخی از شرکت‌ها نیز پا را فراتر از عرضه محصولات قدیمی گذاشته و تمایل خود را برای تولید محتوا در سرویس‌های ویدیو هنگام درخواست ابراز کرده‌اند. از جمله تلاش‌هایی که در این زمینه به نتیجه رسیده، می‌توان به عرضه سریال «شهرزاد» به کارگردانی حسن فتحی اشاره کرد که هم‌زمان با فروش آن در فروشگاه‌ها در لوتوس پلی (شرکت تصویرگستر پاسارگاد) نیز در دسترس مخاطبان است.

برخی شرکت‌ها همچون فیلم ‌نت نیز به سمت تولید محتوا گرایش یافته‌اند و برنامه‌هایی چون «۳۵» را به‌عنوان تولیداتی زنده پیش روی مخاطبان خود قرار داده‌اند.

تولید برنامه‌های ورزشی و پخش مسابقات نیز از دیگر کارهایی است که شرکت‌های ایرانی فعال در زمینه VOD به سمت آن گرایش یافته‌اند و همه این‌ها یک معنا را به ذهن می‌رساند و آن حضور جدی VOD و محصولات آن در میان مخاطبان ایرانی است. حالا در این میان تولید برنامه ای ورزشی در روزهای پرمخاطب برنامه هایی از این دست برای آیو دردسرساز شده است. ریشه این دردسر هم به نقشی که صدا و سیما تلاش کرده در مورد شبکه های اینترنتی ایفا کند برمی‌گردد.

نسبت صدا و سیما و شبکه های اینترنتی

چندی پیش وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در واکنش به طرح پیشنهاد کمیسیون فرهنگی مجلس در مورد انحصار صدور مجوز و مقررات صوت و تصویر در فضای مجازی برای صداوسیما نکاتی را مطرح کرد که بر اساس این سخنان می توان دریافت نسبت صدا و سیما با شبکه های اینترنتی چیست. او یکی از پیامدهای صاحب اختیار شدن صدا و سیما را در این زمینه انحصار دانست و تاکید کرد این انحصار منجر به توقف رشد تولید محتوا در شبکه ملی اطلاعات است.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در واکنش به طرح پیشنهادی کمیسیون فرهنگی مجلس در انحصار صدور مجوز و مقررات صوت و تصویر در فضای مجازی برای صداوسیما تصریح کرد، یکی از پیامدهای این انحصار توقف رشد تولید محتوا در شبکه ملی اطلاعات است.

کمیسیون فرهنگی مجلس اوایل اردیبهشت ماه ماده چهار طرح خط مشی، اداره و نظارت بر سازمان صداوسیما را تصویب کرد که بر اساس آن «مسئولیت صدور مجوز و تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی و نظارت بر آن منحصرا بر عهده سازمان صداو سیماست و در صورت تصویب در جلسه علنی مجلس، اجرایی می شود.»

این مساله با واکنش وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات همراه شد؛ به طوری که وی بامداد امروز (دوشنبه) مخالفت خود را با این اقدام کمیسیون فرهنگی مجلس در توییتی اعلام کرد.

محمدجواد آذری جهرمی در گفت و گویی به تشریح چرایی مخالفت خود با این انحصار پرداخت و گفت: صدا و سیما اعتقاد دارد به دلیل آن که پخش تلویزیونی (برادکست) بر اساس قانون اساسی به صورت انحصاری در اختیار این سازمان است، در فضای مجازی (برادبند) نیز باید این ظرفیت برای آنها فراهم باشد؛ همچنین مدعی اند هرگونه پخش صوتی و تصویری در فضای مجازی باید تحت مدیریت و تحت نظارت و مقررات این سازمان انجام شود.

او با بیان این که صدا و سیما به این رویکرد معتقد بوده و پیگیر آن است، گفت: البته درباره عبارت صوت و تصویر فراگیر اشاره شده در طرح پیشنهادی کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، اگر ناظر به تلویزیون باشد، بدلیل الزامات قانونی خدشه ای به آن وارد نیست اما اکنون مدیران صداوسیما تفسیری فراتر نسبت به این موضوع دارند و حتی برخی مواقع در مراجع قضایی نسبت به فعالان بخش خصوصی فعال در این عرصه نیز شکایت هایی را مطرح می کنند.

او ادامه داد: مدیران صداوسیما برنامه های ویدئویی درخواستی ضبط شده(VOD) را نیز شامل این مسئله می دانند، در صورتی که بین تلویزیون اینترنتی (IPTV ) و برنامه های ویدئویی درخواستی ضبط شده (VOD ) تفاوت های ماهوی وجود دارد و محتواهای کاربر محور(UGC) نیز به طور کامل از بحث VOD و IPTV متفاوت است.

آذری جهرمی افزود: برداشت صداوسیما از لفظ صوت و تصویر فراگیر آن است که محتواهای کاربرمحور (UGC)، برنامه های ویدئویی درخواستی ضبط شده (VOD) و تلویزیون اینترنتی (IPTV) به همراه کانال های رسانه ای بالای پنج هزار عضو نیز جزو صوت و تصویر فراگیر است و باید تحت نظر آنها باشد.

او بر مشخص شدن تعریف دقیق مصادیق تاکید کرد و گفت: دیدگاه ما این است که این انحصار فقط باید محدود به همان بحث تلویزیون اینترنتی(IPTV) باشد.

آذری جهرمی با بیان اینکه صداوسیما می خواهد تنظیم مقررات، تصدی گری و مالکیت در حوزه صوت و تصویر را به صورت یکجا در دست بگیرد، تاکید کرد: اکنون بر اساس این رویه، قرارداد بسته، مزایده ای برگزار کرده و پنج پیمانکار انتخاب کرده اند.

وزیر ارتباطات ادامه داد: صداوسیما در انتخاب این پیمانکاران به فعالان عرصه صوت و تصویر اعلام کرده که باید جدا از ضمانت نامه ها و تعهداتی به سازمان، ۵۰ درصد کل درآمدهای خود را نیز به این سازمان بدهند؛ ضمن آن که کسانی که فاقد مجوز این سازمان باشند با حکم مرجع قضایی تعطیل خواهند شد.

آذری جهرمی افزود: مفهوم این کار آن که هر شرکتی بخواهد در این عرصه وارد شده و فعالیت کند علاوه برهزینه های ثابت خود، باید نیمی از درآمد آن را به صدا و سیما بدهد؛ این کار سبب افزایش قیمت تمام شده خدمات صوت و تصویر برای کاربران شبکه ملی اطلاعات می شود. این افزایش قیمت، در تولید محتوا برای این عرصه مانع ایجاد می کند.

وزیر ارتباطات مدل ورود صداوسیما به این عرصه را با توجه به مدلی اقتصادی که دنبال آن است و تحلیل و تفسیری که دارد، بازدارنده رشد تولید محتوا در شبکه ملی اطلاعات دانست. او گفت: معتقدیم باید مصادیق صوت و تصویر فراگیر و نیز مصادیق انحصار با دقت مشخص و شفاف باشد تا موانعی برای فعالان بخش خصوصی ایجاد نکنیم و بتوانیم نظم و مدیریت تولید محتوا را نیز در کشور داشته باشیم.

آذری جهرمی خاطرنشان کرد: این طرح کمیسیون فرهنگی مجلس، ضمن تصدی‌گری، سبب رقابت حاکمیت با بخش خصوصی نیز می شود که خلاف قانون سیاست های کلی اصل ۴۴ است. در عین حال برای فعالان بخش خصوصی نیز هزینه دارد و بازار آنها را کوچک می کند.

دردسری برای آزاده صمدی

آزاده صمدی در تجربه ای متفاوت جلوی دوربین برنامه «رابی‌واکا» رفت تا همزمان با برگزاری جام جهانی ۲۰۱۸ برنامه‌ای اجرا کند. حضور یک بازیگر زن در برنامه ای فوتبالی اما چیزی نبود که بتواند برای مسئولان صدا و سیما که مدعی نظارت بر شبکه های اینترنتی هستند قابل پذیرش باشد. حالا با وجود هماهنگی هایی که صورت گرفته بود، مسولان صدا و سیما تمایلی به ادامه حضور صمدی در این برنامه ندارند و مانع آن شدند. روشن نیست وقتی مجری های زن در برنامه های مختلف خود صدا و سیما نقشی پررنگ دارند، چرا باید مانع حضور صمدی در یک برنامه اینترنتی شد.»

 

اخبار مرتبط

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.