بخش هایی از این گفتگو را در ادامه بخوانید؛

*روابط محفلی چقدر در عرصه سیاست داخلی موثر است؟

به هرحال در کشور ما سیاست ورزی، جایگاه احزاب و روابط آنها هنوز در مراحل جنینی کار حزبی هستیم. در برخی کشورها کنوانسیون های ایالتی، شهرستانی، استانی و ... نقش موثری در سیاست دارند. مسیر رسیدن به کاندیدای ریاست جمهوری در انتخابات امریکا مثال خوبی است. مستحضر هستید که یک پلکانی کاندیدای نهایی را مشخص می کند و رای ایالت ها نیز تاثیر بسیاری دراد. متاسفانه ما در کشورمان هنوز احزاب نیرومند و جامعه نداریم و این یعنی روابط محفلی در تصمیم گیری ها تاثیر گذار است. بیشتر احزاب در کشورما صنفی است. ما اغلب با تقسیم بندی هایی مثل پزشکان، مهندسان، کارگران ، معلمان ، جوانان و زنان به اصناف توجه می کنیم.

*به نظر شما اصولگرایان بیتشتر تحت تاثیر روابط محفلی هستند یا اصلاح طلبان؟

اصولگریان. اصولگرایان قبلا می گفتند که جامعتین باید تصمیم بگیرد و تازه در انتخابات 96 این رویه را تغییر دادند و خواستند با استفاده از تشکل جمنا و کار تشکیلاتی به تصمیم می رسند. دیدیم که جمنا در نهایت هم نتوانست این تغییر را ایجاد کند. اگرچه ظاهرا اعلام می کرد میخواهیم نقش استان ها، اقشار و احزاب را ببینیم اما در عمل چنین اتفاقی نیفتاد. حتی بعدا معلوم شد که یک مرکزیتی کاندیداها را دست چین کرد و به نتیجه هم نرسید.

در واقع هم از نقش جامعتین کاستند و هم نام و نشانی از آن ائتلاف امام و رهبری باقی نماند. خود جمنا هم نتوانست نقش لازم را ایفا کند و بعد از انتخابات هم نسبتا غیرفعال شد.

*روابط محفلی در جریان اصلاح طلبی چقدر اثر گذار است؟

اصلاح طلبان مقداری جلوتری هستند زیرا از آغاز سیستم فرماندهی شبیه جامعتین نداشتند. اگرچه نقش آقای خاتمی در رهبری اصلاحات کاملا بارز بود اما شیوه تصمیم گیری نسبت به اصولگرایان خیلی مدرن تر و مبتنی بر خرد جمعی است. مصداق اتکا به خرد جمعی این است که در شورای عالی اول و دوم کسانی که از سال 76 در مناطق و شهرستان ها فعال بودند، دور هم جمع شده و به صورت سلسله مراتبی انتخابات انجام دادند. در استان ها نیز شورای اصلاح طلبان را با آن چارچوبی که شورای عالی مشخص کرده بود، تشکیل دادند. تفویض اختیار هم شده بود و تا حدی موفق بود. لیست هایی که در دو دوره اخیر انتخابات بسته شد بیش از 90 درصد بر مبنای تصمیمات استانی بود و مرکز در موارد خاص گره ها را باز کرد. بر این اساس می توان گفت که مقدار مناسبی از خرد جمعی در جریان اصلاحات وجود دارد و ما شاهد تصمیم گیری سلسه مراتب از پایین به بالا هستیم.

*اما نقش آقای خاتمی در تصمیمات جریان اصلاحات بارز است. این مصداق تصمیم گیری از بالا به پایین نیست؟

آقای خاتمی هم در شورای اول پیشنهاد شورای هماهنگی را با اندک اصلاحاتی تایید کرده و مبنای تشکیل شورای عالی اول قرار دادند و هم در مرحله دوم خود شورای عالی ساز وکار اصلاح را طراحی کرد. این سازو کار با تایید آقای خاتمی و نه تصمیم ایشان به اجرا درآمد.
به اعتقاد من در جریان اصلاح طلبی کم و بیش ساز وکار خرد جمعی وجود دارد و نشست ها و روابط محفلی چندان اثرگذار نیست.

*پس وجود روابط محفلی در جریان اصلاح طلب را رد می کنید.

نمی گوییم اصلا نیست اما تاثیر چندانی ندارد. مثلا در همین بحث انتخابات شورای شهر پنجم و انتخاب شهردار تهران دیدیم که رقبای ما چقدر گمانه زنی و از مسائلی مثل «پدرخوانده ها» و ... صحبت می کردند. نتیجه کار نشان داد که اینطور نیست. نمی گوییم که کار بی عیبت است اما سازوکار مناسب کماکان شکل گرفته است و نشان می دهد که جریان اصلاح طلبی منافع ملی را بر منافع جریانی و منافع جریانی را بر منافع حزبی تشکیل می دهد. منافع یا روابط محفلی تازه در مرحله بعد می تواند امکان بروز و ظهور داشته باشد.

به اعتقاد من نگاه و رویکرد اصلاح طلبان به منافع ملی و جریان معمولا بر مسائل دیگر غلبه دارد. در مرحله اخیر حتی آقای خاتمی که بیشترین سهم را در تعیین فهرست امید داشتند و شورای عالی سیاست گذاری که خود لیست را ارائه کرده است، کمترین مداخله را کردند. این یعنی شورا به فرد دیگری نیز اجازه نمی دهد در مسائل دخالت کنند.

*یعنی می گویید اصلاح طلبان نسبت به رقبای اصولگرای خود مترقی تر و مدرن تر عمل می کند و این درصد از تاثیرگذاری روابط محفلی نیز به خاطر وضعیت تحزب و به قول شما قرار داشتن در مرحله جنینی ناگزیر است؟

بله، به نظر ما در ایران برند سیاست ورزی و تمرین حرکت بر اساس دموکراسی و خرد جمعی فعلا متعلق به جریان اصلاحات است و دوستان اصولگرا در این زمینه دچار نوعی وقفه هستند. ملاحظه می کنید که یک یا دو فاز از اصلاح طلبان عقب تر هستند. بالاخره جریان اصلاح طلبی در همین دو انتخابات اخیر موفق بود.

 

اخبار مرتبط

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.