اصغر فرهادی: زنان موجودات مرموزتری هستند

مهر : اصغر فرهادی که تا ساعاتی دیگر با جدیدترین فیلمش هفتادویکمین جشنواره کن افتتاح می شود درباره روند ساخت این اثر، نگاه مردم ایران به فیلمی که در اسپانیا ساخته و ... صحبت کرد.

لوموند نوشت: اصغر فرهادی کارگردان ایرانی که با فیلم های «درباره الی»، «گذشته»، «جدایی» و «فروشنده» در جهان شناخته شده است در آستانه نمایش فیلم جدیدش با نام «همه می دانند» در افتتاحیه جشنواره فیلم کن در گفتگو با خبرنگار لوموند به سوال های وی پاسخ داد.

وی در این گفتگو درباره ساخت فیلم اسپانیایی، دیدار با عباس کیارستمی، شخصیت زن و مرد در فیلم هایش و ... صحبت کرده است که در زیر می خوانید:

*چرا یک فیلم اسپانیایی؟

-ایده ساخت این فیلم برمی گردد به سفری که ۱۳ سال پیش به جنوب اسپانیا داشتم. روی دیوارهای شهر جایی که ما ایستاده بودیم، پوسترهایی از یک بچه بود که ناپدید شده بود. این موضوع دخترم سارینا را که در آن زمان سنش کم بود خیلی نگران کرد و ایده ساخت فیلمی در این باره آن موقع شکل گرفت.

*آدم ربایی هر جایی می تواند رخ دهد اما شما اسپانیا را انتخاب کردید با بازیگران آلمادوار و مدیر اجرایی او...

-می توانستم داستان را جای دیگری ببرم، اما هیچ دلیلی برای این کار نداشتم. ایده از همان اول در اسپانیا شکل گرفت و من نگهش داشتم.

*آیا به عباس کیارستمی فکر کردید که «کپی برابر اصل» را در ایتالیا و «مثل یک عاشق» را در ژاپن ساخت؟

-تصادفی بود. پیش بینی شده نبود. با عباس در یک مهمانی در ایران همدیگر را دیدیم و در آن زمان او در ژاپن فیلمبرداری اش را تمام کرده بود و من در فرانسه سه سال برای «گذشته» وقت گذاشته بودم. او پیشنهاد کرد فیلمی با یک شرایط خاص بسازیم و گفت تو فیلم خودت را می سازی من فیلم خودم را. تو روی زمین کار می کنی و من روی دریا؛ هیچ خبری از کارمان به هم نمی دهیم تا بعد ببینم چه شده است. این پیشنهاد او در آن شب بود اما باید بگویم اشتیاق عمیق هر دوی ما این بود که بخواهیم در وطنمان ایران فیلم بسازیم.

او پیشنهاد کرد فیلمی با یک شرایط خاص بسازیم و گفت تو فیلم خودت را می سازی من فیلم خودم را. تو روی زمین کار می کنی و من روی دریا*سال ۲۰۱۱ وقتی روی «جدایی» کار می کردید گفتید آرزویتان این است که مردم پیش از دیدن فیلم تان هیچی از آن ندانند. حتی ندانند شخصیت ها چه ملیتی دارند...

-دوست دارم پیش از یک پروه هیچ اطلاعاتی درباره آن وجود نداشته باشد.

*شما کارتان این است که تا آنجا که ممکن است فیلمی نزدیک به واقعیت بسازید و تماشاگر نباید قضاوت کند.

-علاقه من این است که به موقعیتی برسم که امکانات زیادی در آن وجود داشته باشد و به تماشاگر اجازه دهد تا یکی از آنها را برای خودش انتخاب کند و در عین حال حسی از همدلی هم با شخصیت داشته باشد.

*محدودیتی که هیچ وقت جانب کسی را نمی گیرد.

-محدود بودن اندیشه القایی موجب می شود تماشاچی هم یک شاهد ماجرا شود و مزیتی نداشته باشد. من با این بازی می کنم؛ این که تماشاگر بدون درنظر گرفتن ذهنیات و خلقیات شخصی اش، خودش را در جایگاه شخصیت بگذارد.

*در فیلم های شما، مردان درک می شوند و فقط گاهی کمی نادیده گرفته می شوند ولی این زنان هستند که جدا می مانند. این چه معنی دارد؟

-فکر می کنم زنان مرموزتر هستند، شخصیت های غنی تری دارند و از ظرفیت های دراماتیک بیشتری برخوردارند. حتی نمی توانم تصور کنم که به جای «الی» مثلا «اِلو» می داشتم که ناپدید شده و ما دنبال یک مرد می گردیم؛ شاید دلیلش این باشد که خودم مرد هستم.

*این که دیگران را به قضاوت بکشانید یک فکر دراماتیک و نمایشی است یا سیاسی؟

-فکر می کنم حتی اگر فیلمسازی سوییسی بودم  باز همین طور کار می کردم.

من از فرهنگی می آیم که همه زبانش را از شاعری به نام فردوسی وام گرفته است. در داستان حماسی او در قرن ۱۰ میلادی  دو قهرمان با هم نبرد می کنند. وقتی فردوسی آنها را توصیف می کند، هیچکدام را بیشتر از دیگری تحسین نمی کند. هر دوی آنها با همه پیچیدگی هایشان تصویر می شوند. شاید نگاه من ریشه در چنین چیزهایی داشته باشد.

*برای متقاعد کردن ریکادرو دارین بازیگر آرژانتینی برای ملحق شدن به شما، به او که خودش با «صحنه هایی از یک ازدواج» برگمان خاطره خوبی داشت گفتید که این فیلمی بود که به شما مزه سینما را چشاند؟

-در هر سنی یک فیلمی روی شما تاثیر می گذارد. من وقتی خیلی کم سن بودم، چاپلین این نقش را داشت و وقتی ۱۴ ساله بودم دسیکا را کشف کردم. برای درک پیچیدگی روابط انسانی برگمان باید زمان بیشتری می گذشت اما «داستان توکیو» ساخته اُزو و «ساعت ساز سن پل» تاورنیه، «ترز» آلن کاوالیه... اینها هم بودند.

*کارگردانی مثل شما به عنوان یک مرد پیچیده، ریشه در آنها دارد؟

-من کسی هستم که بیشتر در درون خودم هستم تا در بیرون. فکر می کنم این را باید دوستانم درک کنند.

*این فیلم چطور در ایران درک می شود؟

-این واقعیت که فیلم برای کن انتخاب شده موجب توجه عموم می شود و اگر اقلیتی باشند که از نظر آنها باید با افرادی مانند من مبارزه کرد، در این صورت اهمیتی ندارد که این فیلم در اسپانیا یا ایران فیلمبرداری شده باشد. البته حالا همه منتظر دیدن فیلم هستند.

*آیا به عنوان یک هنرمند ایرانی که در کن انتخاب شده مسئولیتی احساس می کنید؟

-مسئولیت من این است که کار خودم را که ساختن فیلم است به بهترین راه ممکن انجام دهم.

*پاسخی دیپلماتیک بود.

-نه، خیلی ساده است. این انتظار وجود دارد که من وظایفی سنگین و سنگین تر دارم زیرا مردم زیادی فیلم های مرا می بینند اما من به این به عنوان چیزی غنی تر نگاه می کنم؛ این واقعیت که هر فیلمی که بسازم موجب توجه و دیالوگ و اشتیاقی می شود که حتی شامل مردمی که فیلم را دوست ندارند هم می شود و این برای من موفقیت است.