امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه هفته گذشته با یک ماموریت مهم وارد دفتر ریاست جمهوری آمریکا شد: دونالد ترامپ را متقاعد کند که از توافق هسته‌ای با ایران خارج نشود، اما به  نظر می‌آید که وی در این مسیر شکست خورده است. مکرون سپس به خبرنگاران گفت که رئیس‌جمهور ترامپ دیدگاه قدیمی خود را مبنی بر این‌که برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بدترین توافق ممکن، یک کابوس و یک فاجعه است را تکرار کرد. به گفته مکرون ترامپ نشان داد که وی احتمالا به وعده تبلیغاتی خود برای پاره کردن توافق هسته‌ای عمل خواهد کرد.

چیز دیگری که مکرون درباره ترامپ گفت حتی از این هم بدتر است. وی توضیح داد: تجربه ترامپ با کره شمالی این است که هر زمان شما بسیار سختگیر باشید، طرف دیگر را مجبور به تغییر می کنید و می‌توانید به یک توافق خوب یا توافق بهتر دست یابید. این یک استراتژی برای افزایش تنش است. در این برهه حساس در سیاست آمریکا این نشان می‌دهد که ترامپ تحت یک نظریه به شدت غلط درباره کره شمالی و ایران عمل می‌کند.

به نظر می‌آید آن‌چه ترامپ از کره شمالی برگرفته باشد، این است که تهدیدات و حداکثر اعمال فشار می‌تواند مخالفان او را به مذاکره بر سر برنامه هسته‌ای‌شان به نفع آمریکا ملزم کند. اما فشارهای آمریکا اصلی‌ترین انگیزه کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی برای مذاکره نیست. همچنین دلیلی ندارد که باور شود پیونگ یانگ آماده است به طور کامل زیرساخت‌های هسته‌ای‌اش را برچیند. درک اشتباه و انتظارات غیرواقع بینانه ترامپ می‌تواند چشم‌اندازهای حل مسالمت‌آمیز  یک بن‌بست هسته‌ای را نابود کند و به کاربردن این درس‌های اشتباه در خصوص ایران نیز می‌تواند یک بن‌بست دیگر بوجود آورد. به نظر می‌آید ترامپ تصور می‌گند که می‌تواند به نشست برنامه‌ریزی شده‌اش با رهبر کره شمالی در اواخر ماه مه یا اوایل ژوئن برود و بتواند به حل مسئله هسته‌ای این کشور کمک کند.

وی تصور می‌کند که تهدیدات و توئیت‌هایش کارساز بوده، منطق کاخ سفید نتیجه داده و اکنون کره شمالی با چنان فشار اقتصادی و شکنندگی نظامی روبرو است که مایل به تجارت بر سر تسلیحات هسته‌ای‌اش در ازاء رفع تحریم‌ها و اطمینان از این است که آمریکا به کشورش حمله نخواهد کرد. اما هیچ نشانه‌ای دال بر این‌که کره شمالی احساس ضعف چه به صورت اقتصادی و چه از جهات دیگر می کند، وجود ندارد. همچنین به نظر نمی‌آید که کیم بخواهد زرادخانه هسته‌ای‌اش را برای منافع اقتصادی، ضمانت‌های امنیتی یا هر امتیاز دیگری که ترامپ بخواهد بدهد، نابود کند.

کیم جونگ اون پس از یک آزمایش هسته‌ای در ماه سپتامبر و سومین آزمایش موشک بالستیک قاره‌پیمایش در ماه نوامبر گفت که بازدارندگی هسته‌ای کره شمالی کامل بوده است و این مسئله بالاتر از اولویت‌های دیگر همچون توسعه اقتصادی قرار دارد. این‌که رهبر کره شمالی پیش از دیدار اخیرش با رئیس جمهور کره جنوبی گفت که کشورش آماده است تا به آزمایش‌های هسته‌ای خود پایان دهد باید اینگونه تلقی شود: وعده یک کشور مبنی بر این‌که فکر می‌کند دیگر نیازی به آزمایش تسلیحات هسته‌ای‌اش ندارد. همچنین اگرچه ترامپ از تصمیم کره شمالی برای تعطیل کردن سایت آزمایش هسته‌ای‌اش استقبال کرد، این کشور سایت‌های دیگری هم دارد.

واشنگتن پست در ادامه با اشاره به این‌که جان بولتون مشاور امنیت ملی جدید ترامپ کماکان خواهان خلع سلاح کره شمالی با مدل لیبی است، نوشت: از نظر کیم لیبی به این معنی است که دست برداشتن از تسلیحات هسته‌ای کار احمقانه‌ای است. معمر قذافی در سال ۲۰۰۳ پذیرفت که برنامه هسته‌ای‌اش را برچیند، سپس آمریکا و متحدانش کمتر از یک دهه بعد رژیم او را سرنگون کردند. بعید به نظر می آید که کیم اشتباه مشابه را تکرار کند. برخلاف قذافی، تسلیحات کیم کارساز بوده است. لفاظی‌های ترامپ علیه ایران و تجربه لیبی به کره شمالی این درس را می دهد که سلاح‌های هسته‌ای یک سیاست تضمینی مادام‌العمر است. در حالی که ضمانت‌های امنیتی می تواند تاریخ انقضا داشته باشد.

یک احتمال واقع بینانه‌تر این است که آزمایش هسته‌ای در کره شمالی به طور قابل راستی آزمایی و دائمی پایان یابد. ظرفیت‌های هسته‌ای و موشکی این کشور کاهش پیدا کند و روند کاهش تنش‌ها در شبه جزیره کره آغاز شود. اما اگر ترامپ با این تفکر وارد مذاکره با کیم شود که کره شمالی فرو خواهد ریخت، دیپلماسی به سرعت شکست خواهد خورد و دو کشور دوباره به مسیر جنگ باز خواهند گشت.

هرچند این نتیجه ممکن است برای جان بولتون خیلی بد نباشد، برای هزاران یا شاید میلیون‌ها انسان دیگر یک فاجعه خواهد بود. تصورات غلط ترامپ در قبال ایران نیز به همین اندازه خطرناک هستند . اگرچه توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ محدودیت‌های دراز مدتی را برای توانایی ایران در تولید اورانیوم با غنای بالا یا پلوتونیوم در سطح تسلیحاتی محدود و رژیم بازرسی‌های سختی را بر این کشور اعمال می کند، تصور ترامپ این است که این توافق به شکل فاجعه باری نقص دارد. تمامی مقامات آمریکا اذعان کرده‌اند که ایران به تعهداتش در توافق عمل می‌کند اما ترامپ به شکل ساده‌ای بر این باور است که این توافق به میزان کافی برنامه هسته‌ای ایران را محدود نمی‌کند.

همچنین بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل در سخنرانی اخیر خود از تلاش‌های ایران برای طراحی یک کلاهک هسته‌ای سخن گفت. این در حالی است که هیچ شواهدی دال بر نقض برجام از سوی ایران وجود ندارد. بنابراین به نظر می آید که این یک اقدام برای پوشش خروج ترامپ از توافق هسته‌ای بود.

اگر ترامپ با این تصور از برجام خارج شود که می‌تواند محدودیت‌های سخت‌تری برای تهران اعمال کند، خود را فریب می‌دهد. با توجه به نبود هیچ شواهدی دال بر نقض توافق هسته‌ای از سوی ایران هر فشار اقتصادی که آمریکا بتواند بر ایران وارد کند به طور قطع کمتر از چیزی است که قبل از توافق بوده است. اتحادیه اروپا قصد دارد مانع از این شود که شرکت‌ها با تحریم‌های آمریکا همکاری و انگیزه‌های مالی برای ادامه تجارت با ایران ایجاد کند و مجازات تجاری علیه واشنگتن در صورتی که شرکت‌های اروپایی را جریمه کند، در نظر گرفته است. روسیه که دیگر عضو توافق هسته‌ای است نیز هیچ تمایلی برای شرکت در این بازی ندارد. آخرین طرف برجام یعنی چین نیز به دنبال راه‌حل‌هایی خواهد بود؛ چراکه این کشور بزرگترین خریدار نفت ایران محسوب می‌شود بنابراین رژیم تحریم‌ها بسیار ضعیف‌تر از زمان پیش از توافق است.

همچنین دلایل خوبی وجود دارد که این‌طور تصور شود افزایش فشار برای امتیاز گرفتن از ایران به شکست خواهد انجامید. تهران انگیزه‌ای برای آغاز مذاکرات بر سر توافقی که ترامپ آن را بهتر می‌داند، دارد. رهبران ایران به طور روزافزون این احساس را دارند که توافق کنونی انتظارات اقتصادی آن‌ها را برآورده نکرده است؛ چراکه دولت ترامپ به تعهدات خود به درستی عمل نمی‌کند. سیاست‌های داخلی ایران نیز امضای یک توافق جدید با ترامپ بر سر مفاد بدتر را غیرمنطقی می‌داند.

به نوشته واشنگتن پست، در ازاء ایران به خروج ترامپ از توافق هسته‌ای اینگونه پاسخ خواهد داد که نقش قربانی را بازی و میان آمریکا و جامعه بین‌الملل شکاف ایجاد کند. از طرف دیگر احتمال دارد که این کشور جنبه‌های برنامه هسته‌ای‌اش را گسترش، تحقیق و توسعه را افزایش دهد، سانتریفیوژهایش را مجددا نصب و بازرسی‌ها را متوقف کند تا نشان دهد که در برابر واشنگتن ایستادگی می‌کند و امیدوار است متحدان آمریکا که نسبت به اقدامات تند ترامپ بی‌حس شده‌اند چشمان خود را باز کنند. هر چه تحریم‌ها سخت‌تر شود این توافق در تهران کمتر به لحاظ سیاسی ماندگار خواهد ماند.

بنابراین تلاش ترامپ برای کپی کردن آن‌چه وی یک استراتژی موفقیت‌آمیز در قبال کره شمالی می‌داند، برای ایران به شکست خواهد انجامید و این نتایج را در پی خواهد داشت: تلاش‌های بین‌المللی با اثر کمتر برای مهار ایران، برنامه هسته‌ای توسعه یافته ایران و نبود هیچ مسیر دیپلماتیک برای این بحران ایجاد شده. استراتژی افزایش تنش تنها به افزایش تنش‌ها و تهدیدات و انتقام‌های نظامی منجر خواهد شد.

این روزنامه آمریکایی در ادامه نوشت: ترامپ درس‌های غلطی از کره شمالی می‌گیرد و آن‌ها را در قبال ایران نیز اجرا می‌کند اما در اینجا درس‌هایی  از توافق هسته‌ای با ایران وجود دارد که باید سیاست در قبال هر دو کشور را شکل دهد. توافق هسته‌ای نشان می‌دهد که حل یک مساله هسته‌ای نیازمند یک فرآیند چندجانبه، هدفمند، به دقت طراحی شده و قوی است که به یک توافق جامع از طریق تعامل مستقیم و اقدامات اعتمادساز منجر خواهد شد.

 

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.