وزارت امورخارجه انگلیس در واکنش به آخرین هشدار رئیس جمهوری آمریکا درباره خروج از برجام، این توافق را حائز اهمیت خوانده که &#۳۹;دنیا را امن تر&#۳۹; کرده است.

دونالد ترامپ از دی‌ماه سال ۱۳۹۵ که سکان ریاست جمهوری آمریکا را برعهده‌گرفته است به‌رغم تائید پایبندی ایران به تعهداتش در چارچوب برجام از سوی آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای بابیان اتهامات واهی تحت القائات رژیم صهیونیستی و فشار جمهوری خواهان تندرو تهدید به خروج از این توافق می‌کند.

او به‌جای تن دادن به تعهدات واشنگتن در این زمینه، هرروز بهانه‌ای برای شانه خالی کردن از آن مطرح می‌کند و دی‌ماه گذشته گفته بود که برای آخرین بار معافیت ایران از تحریم‌های مربوط به برنامه هسته‌ای را امضا می‌کند تا به کنگره و متحدان آمریکا در گروه۱+۵ فرصت دهد، آنچه را که وی «اشکال‌های برجام» عنوان کرده، رفع کنند.

در برابر این فشارها، مقامات انگلیسی در کنار دیگر کشورهای اروپایی امضاء کننده برجام (آلمان و فرانسه) بر پایبندی خود به اجرای کامل توافق هسته‌ای تأکیددارند. انگلیس به‌رغم اختلافاتی که در حوزه مسائل منطقه‌ای با ایران دارد به‌ظاهر، دیپلماسی بیشتری را در سال گذشته خرج حفظ برجام کرد و در تماس با مقامات آمریکایی بر لزوم بهره‌مندی ایران از مزایای اقتصادی برجام تأکید داشته است.

بوریس جانسون وزیر امور خارجه انگلیس آبان ماه گذشته برای رایزنی با شماری از اعضای کنگره آمریکا درباره حفظ برجام راهی واشنگتن شد. او در جریان این سفر با اشاره به اهمیت برجام در جهت رفع نگرانی‌های غرب نسبت به برنامه هسته‌ای ایران گفته بود که این توافق نبایستی تحت‌الشعاع اختلافات سیاسی با ایران قرارگیرد.

وی در گفت وگو با خبرنگاران گفته بود: توافق هسته‌ای ایران جهان را امن‌تر کرده و به همین دلیل پایبندی جامعه جهانی به این توافق از اهمیت بالایی برخوردار است. این توافق مؤثر بوده و تاکنون باعث شده که ایران ۹۵ درصد از ذخایر اورانیوم خود را واگذار کند. این‌ها مسائلی هستند که در ملاقاتم با مقامات آمریکایی مطرح کردم.

هرچند برکناری اخیر «رکس تیلرسون» از وزارت امور خارجه آمریکا و جانشینی او با مایک پمپئو رئیس پیشین سازمان سیا که به‌شدت از دیدگاهی ضد ایرانی برخوردار است، بخش زیادی از تلاش‌های دیپلماتیک انگلیس در این مدت را بلااثر خواهد کرد اما برخی ناظران و تحلیل گران سیاسی ازجمله جک استراو وزیر امور خارجه پیشین انگلیس بر این باورند که مایک پمپئو در مقام رئیس تشکیلات دیپلماسی آمریکا قادر به باطل کردن برجام نیست.

جک استراو اخیراً در گفت وگو با ایرنا گفته است که چنانچه آمریکا از برجام خارج شود پشیمان خواهد شد. او با اشاره به اینکه دونالد ترامپ از جزئیات برجام بی‌اطلاع است گفته بود که اگر او این توافق را مطالعه کند « حتماً شگفت‌زده خواهد شد اما او به کارهایی که انجام نمی‌دهد، مشهور است »

صاحب‌نظران انگلیسی بر این باورند که به‌رغم اختلاف میان ایران و غرب بر سر تحولات منطقه، بایستی برجام به‌طور کامل اجرای شود.

«پیتر وستمکات» سفیر پیشین انگلیس در واشنگتن در گفت وگو با ایرنا اظهار داشت: برجام یک توافق بسیار مهم است و اگرچه نواقصی دارد اما باید توجه داشت که در هیچ مذاکره‌ای شما به صد در صد خواسته‌های خود نمی‌رسید و این خاصیت مذاکره و دیپلماسی است.

وی افزود: همیشه به آمریکایی‌هایی که به خاطر حمایت من از برجام انتقاد می‌کنند، گفته‌ام این توافق کم نقص ترین روش برای جلوگیری از اتمی شدن ایران است، بی‌نقص نیست ولی از خیلی جایگزین‌های دیگر بهتر است.

وستمکات گفته بود: اولویت ما (اروپا) این است که همین سند امضاشده با موفقیت اجرا شود. البته ترامپ دیدگاه متفاوتی نسبت به اروپا دارد اما به نظر من هیچ راهی برای مذاکره دوباره بر سر برجام وجود ندارد.

با این‌حال اصلی‌ترین آزمون برای اروپا این خواهد بود که چنانچه آمریکا از برجام خارج شود، چه واکنشی را نشان خواهد داد. دراین‌باره «لرد هنی» سفیر پیشین انگلیس در سازمان ملل متحد اظهار داشت که به نظر او انگلیس، فرانسه، آلمان، چین و روسیه همچنان به برجام متعهد خواهند ماند و ادامه داد: اگر آمریکا بخواهد به‌طور یک‌جانبه و بدون توافق سایر طرف‌های برجام تحریم‌های ایران را دوباره اعمال کند، نقض آشکار برجام خواهد بود اما ربطی به تائید عملکرد ایران در مورد تعهداتش نخواهد داشت.

هنی سپس اظهار داشت که نباید قضاوت زودهنگام کرد که آمریکا تحریم‌ها را تجدید خواهد کرد، چراکه هنوز می‌شود با آمریکا رایزنی کرد و آن‌ها را قانع کرد که ادامه برجام به نفع همه است.

این سیاستمدار انگلیسی در پاسخ به این سؤال که آیا «ترزا می» حاضر است درصورتی‌که آمریکا از برجام خارج شود پیام محکمی به واشنگتن ارسال کند که در این‌باره تصمیم اشتباهی گرفته است، گفت: ما این پیام را دائماً به آمریکا می‌دهیم و تا آنجا که من مطلع هستم این مساله در تعاملات دو طرف مطرح می‌شود.

وی اظهار داشت که اکثر احزاب سیاسی در پارلمان انگلیس حامی برجام هستند و تأکید دارند که از بین رفتن برجام نه به نفع انگلیس، ایران و نه به نفع آمریکا خواهد بود.

برجام یا برنامه جامع اقدام مشترک (Join Comprehensive Plan of Action) در ۲۳ تیر ۱۳۹۴ پس از ۲۰ ماه مذاکرات فشرده و سخت، که از آن به‌عنوان مذاکرات قرن نام‌برده می‌شود، بین ایران و کشورهای ۱+۵ (آمریکا، انگلیس، فرانسه، روسیه، چین و آلمان) به امضا رسید.

این توافق در ۲۹ تیر ۱۳۹۴ با تصویبت قطعنامه ۲۲۳۱ در شورای امنیت سازمان ملل ماهیت حقوقی پیدا کرد و بدین ترتیب شِش قطعنامه قبلی این شورا علیه ایران را لغو کرد. اتحادیه اروپا نیز در همان روز برجام را تائید کرد.

** افزایش مراودات تجاری ایران و انگلیس در دوره پسا برجام

بررسی تحولات یک سال گذشته در روابط ایران و انگلیس همچنین نشانگر افزایش چشمگیر مراودات تجاری ایران و انگلیس در دوره پسا برجام است.

گزارش سالانه اتاق بازرگانی انگلیس و ایران درباره روابط تجاری میان دو کشور در سال‌های اخیر که آذرماه گذشته منتشر شد حاکی از آن است که مراودات اقتصادی دو طرف در دوره پسا برجام نزدیک به ۵۰ درصد افزایش‌یافته است

این گزارش نشان می‌دهد که حجم صادرات تجاری انگلیس و ایران در سال ۲۰۱۵ میلادی، که ۱۴ ژوئیه (۲۳ تیر) همان سال توافق برجام به امضا رسید، از ۱۱۲.۹ میلیون یورو به ۱۷۱.۵ میلیون یورو در سال ۲۰۱۶ میلادی افزایش‌یافته است.

این در حالی است که حجم روابط تجاری دو طرف در پی تشدید تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، در بازه زمانی سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳ میلادی روند نزولی طی کرده بود.

بر اساس این گزارش حجم صادرات تجاری انگلیس و ایران در سال ۲۰۱۱ میلادی ۲۰۳.۵ میلیون یورو برآورد شده و به ترتیب در سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ میلادی به ۱۱۹.۶ میلیون یورو و ۸۹.۴ میلیون یورو کاهش یافت.

افزایش دوباره مراودات تجاری دو طرف از سال ۲۰۱۵ میلادی تاکنون مؤید آن است که توافق هسته‌ای و اجرایی شدن برجام جان تازه‌ای را در کالبد روابط تجاری دو طرف دمیده است.

لرد لامونت رئیس اتاق بازرگانی انگلیس و ایران پیشتر در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا، برجام را یک دستاورد تاریخی توصیف کرده و گفته بود &#۳۹;بریتانیا به دنبال افزایش سطح روابط تجاری، افزایش صادرات و واردات با ایران است&#۳۹;.

وی همچنین با اشاره به ازسرگیری برخی توافقات تجاری میان دو کشور در دوره پسا برجام خاطرنشان ساخت که شرکت‌های انگلیسی مترصد ورود به بازار تجاری ایران هستند.

بررسی آمار صادرات کالا از سوی دیگر کشورهای عضو اتحادیه اروپا به ایران نیز مؤید روند مشابهی است. به ‌طور مثال حجم کل صادرات اتحادیه اروپا به ایران در سال ۲۰۱۵ میلادی با ۲۷ درصد افزایش از شش میلیارد و ۴۵۳ میلیون یورو به هشت میلیارد و ۲۵۰ میلیون یورو در سال ۲۰۱۶ رشد داشته است.

بر اساس این گزارش آلمان با حجم صادراتی دو میلیارد و ۶۰۰ میلیون یورو، بخش عمده صادرات کالا به ایران را در میان کشورهای اروپایی به خود اختصاص داده است.

&#۳۹;مایکل توکاس&#۳۹; رئیس اتاق بازرگانی آلمان و ایران پیشتر به خبرنگار ایرنا در لندن گفته بود: شرکت‌های آلمانی علاقه زیادی به ازسرگیری روابط تجاری با ایران دارند. بسیاری از آن‌ها کارشان را آغاز کرده‌اند و اکنون کار نهادهایی مانند اتاق بازرگانی این است که این علاقه‌ها را هدایت کرده و به سمت معاملات تجاری در ایران سوق دهند.

وی افزود: حاشیه‌هایی که در مورد روابط ایران در اروپا وجود داشت اکنون جای خود را به واقعیت‌ها داده و مقداری زمان می‌برد تا تأثیرات مثبت برجام خود را نشان دهد.

بخش دیگری از گزارش اتاق بازرگانی ایران و انگلیس به افزایش حجم واردات تجاری کالا از ایران به انگلیس طی سال‌های اخیر اشاره دارد.

این گزارش حالی است که در سال ۲۰۱۵ میلادی، حجم واردات کالا از ایران ۳۲.۴ میلیون یورو برآورد شده که این میزان در سال ۲۰۱۶ میلادی با نزدیک به ۷۰ درصد افزایش به ۵۴.۹ میلیون یورو رسیده است.

پیش‌ از این، تشدید تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران سبب شده بود تا حجم واردات کالا از ایران به انگلیس در سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳ کاهش چشم‌گیری را تجربه کند. ناگفته نماند که برخی کارشناسان اقتصادی ، کاهش مراودات تجاری در این دوره را پدیده‌ای فراگیر و در کنار تحولاتی همچون رکود اقتصادی و کساد بازار غرب قلمداد می‌کنند.

بااین‌حال برآیند آمار ارائه‌شده توسط اتاق بازرگانی انگلیس و ایران نشان می‌دهد که بازگشت ایران به مدار اقتصاد جهانی در پی توافق برجام و افزایش تعاملات سیاسی متعاقب آن، تأثیری قابل‌توجه بر فضای تجاری دو طرف به همراه داشته است.

در این میان امضای چندین سند همکاری میان شرکت‌های برجسته انگلیسی و ایران در دوره پسا برجام گواه دیگری بر این واقعیت است که بازار تجاری ایران برخلاف تلاش طرفداران گفتمان ایران هراسی راه به‌جایی نبرده است.

حمید بعیدی نژاد سفیر جمهوری اسلامی ایران در بیان تحولات اقتصادی میان انگلیس و ایران طی یک سال گذشته می‌گوید: در ماه‌های اخیر تحرکات خوبی در زمینهٔ همکاری‌های اقتصادی‌ دوجانبه شکل‌گرفته و ما در اولین اقدام پس از برجام توانستیم طلب خود را به میزان ۳ میلیارد یورو که به علت تحریم شرکت ملی نفت از جانب اتحادیه اروپا قابل دریافت نبود از شرکت شل دریافت کنیم.

وی با اشاره به میدان نفتی «رام» در شمال انگلیس که شرکت ملی نفت ایران و بریتیش پترولیوم در آن سهام‌دارند افزود: همکاری‌ها دراین‌باره ادامه دارد و ارتباطات خوبی میان دو طرف برقرارشده است . شرکت BP قصد دارد بخشی از سهام خود را به یک شرکت دیگر واگذار کند که برخی مباحث مربوط به تحریم‌های آمریکا در دست پیگیری است تا مشکلی برای ادامه کار این میدان گازی پیش نیاید. هم‌اکنون همکاری‌های دو طرف به شکل عادی در جریان است و این نمونه‌ای از همکاری خوب شرکت ملی نفت ایران و شرکت بی پی است.

در همین رابطه «تونی والکر» رئیس شرکت انگلیسی سریکا انرژی که سهام بی.پی را در این میدان خریداری کرده در گفت وگو با ایرنا ضمن تشریح اقدامات صورت گرفته در روند اجرای این پروژه، از تمایل شرکتش برای سرمایه‌گذاری مستقیم در بازار نفتی ایران خبر داد.

وی گفت: اگر پروژه «رام» خوب پیش برود قطعاً به دنبال افزایش همکاری‌های تجاری با ایران خواهیم بود. ما می‌توانیم در مباحث مربوط به افزایش تولید نفت در ایران همکاری‌های زیادی داشته باشیم.

وی افزود: برجام تمام تحریم‌هایی را که اروپا علیه ایران اعمال کرده، لغو کرده است و بنابراین ما آزاد هستیم تا با ایران تعامل کنیم و از بابت بسیار خرسندیم.

به‌ جز زمینه سنتی نفت و گاز، حمید بعیدی نژاد در بیان دیگر تحولات اقتصادی به امضای قرارداد ساخت پنجمین نیروگاه خورشیدی جهان با وزارت نیروی ایران اشاره کرد و گفت این قرارداد در مسیر اجرایی قرارگرفته و طبق برنامه زمان‌بندی‌شده پیش می‌رود.

بعیدی نژاد ارزش قرارداد ساخت این نیروگاه را ۶۰۰ تا ۸۰۰ میلیون پوند اعلام کرد.

سفیر ایران در انگلستان اضافه کرد: بتازگی یک تفاهم‌نامه برای ایجاد مراکز درمان سرطان با یک شرکت معتبر انگلیسی به نام اینترنشنال هاسپیتال گروپ به ارزش یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون یورو امضا شده و مقدمات آن در حال اجراست که در حوزه بهداشت و سلامت می‌تواند موجب همکاری‌های خوب دو طرف شود.

بعیدی نژاد در حوزه ساخت بیمارستان با همین شرکت گفت که مذاکرات اولیه انجام‌ شده و این علاقه‌ در میان آنها وجود دارد که از دانش خود برای ساخت و تجهیز بیمارستان در ایران استفاده کنند و مباحث فنی میان دو طرف در جریان است.

وی گفت: همچنین شرکت جی اس کی که یکی از بزرگترین شرکت‌های دارویی جهان است در حال عبور از مراحل نهایی ثبت در ایران است و قصد دارد بطور مستقیم در ساخت دارو و واکسن با ایران همکاری کند که مورد استقبال وزارت بهداشت و درمان قرارگرفته و انتظار می‌رود که قراردادهای لازم در این‌ باره در آینده نزدیک منعقد شود.

بعیدی نژاد گفت: پیگیری ساخت یک ورزشگاه بزرگ در ایران و اجرای طرح‌ها در زمینه‌های دیگر نیز در جریان است و این نشان می‌دهد که شرکت‌های انگلیسی با شوق و علاقه آماده سرمایه‌گذاری در ایران هستند.

مجموعه این تحولات نشان می‌دهد درصورتی‌که آمریکا برجام را باطل نکند، ظرفیت افزایش مراودات تجاری انگلیس و ایران رو به افزایش است و دو طرف قادر خواهند بود تا به‌تدریج همکاری‌های خود را گسترش دهند.

 

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.