نیجریه، سوریه، سومالی و حالا ایران. در هر کدام از این کشورها بحران آب ترکیبی از ناآرامی، مهاجرت وسیع، شورش و یا حتی یک جنگ تمام عیار را به وجود آورده است.

در عصر تغییراقلیم، تجربیات این کشورها، درسی برای دیگران است. این ماه موسسه منابع جهانی هشدار داد که بحران آب در جهان افزایش پیدا کرده و ۳۳ کشور در خطر روبرویی با بحران آب شدید تا سال ۲۰۴۰ میلادی هستند.

کم آبی می‌تواند جرقه‌ای باشد برای شروع تظاهرات خیابانی، برای مثال در هند وضعیت دسترسی به آب عامل ناآرامی‌های زیادی شده است. همچنین خشکسالی می‌تواند منجر به بهره‌برداری برخی گروه‌هایی تروریستی از آن شود، گروه تروریستی الشباب به دنبال کنترل خشک‌ترین مناطق در سومالی است و می‌تواند منجر به مهاجرت مردم از حومه به داخل شهرهای پرجمعیت شود.

ایران آخرین مثال از کشورهایی است که بحران آب منجر به افزایش نارضایتی مردم در آن شده است، این موضوع مخصوصا در شهرستان‌های کوچک و شهرهایی که از گرمترین مناطق جهان هستند، صدق می‌کند؛ مزارع خشک شدند، تالاب‌ها به منابع گرد و خاک تبدیل شدند، میلیون‌ها نفر به شهرها مهاجرت کردند و بیکاری به یکی از مهمترین عوامل نارضایتی تبدیل شد. بعد نوبت خشکسالی شد که برای ۱۴ سال طول کشیده است.

به طور خلاصه، بحران آب چه از طریق سوءمدیریت به وجود آمده باشد چه از طریق طبیعت هشداری برای یک مشکل در آینده است. حدود یک ماه پیش پنلی توسط مسئولان آمریکا ایجاد شد و آنها هشدار دادند که بحران کمبود آب شیرین در مناطق جنگ زده و گرم دنیا در حال افزایش است.

این مسئولان بازنشسته در تحقیقی که توسط موسسه تحقیقاتی «سی ان ای» منتشر شده نوشته‌اند: «با افزایش جمعیت جهان و تاثیرات یک اقلیم در حال تغییرچالش‌های بحران آب در هم افزایش پیدا می‌کند.»

انتظار می‌رود تغییراقلیم ایران را گرمتر و خشک‌تر کند، عیسی کلانتری وزیر سابق کشاورزی ایران و رییس فعلی سازمان محیط زیست در این رابطه گفته است که «اگر برای بحران آب فکری نشود، ۵۰ میلیون ایرانی این کشور را با هم ترک می‌کنند.»

آیا آب عامل آخرین ناآرامی‌های ایران است؟

به طور کلی بی‌آبی به تنهایی ناآرامی‌هایی که در ایران رخ داد را توضیح نمی‌دهد اما همانطور که دیوید میشل یک تحلیلگر گفته است، کمبود آب چه به صورت خشکی در برخی شهرها خودنمایی کند و چه به خاطر گرد و خاک‌های مثلا ناشی از خشک‌شدن دریاچه ارومیه باشد، یکی از متداولترین دلایل نارضایتی است.

او در این رابطه گفت: آب یک بخش و در برخی شهرها یک بخش بزرگ از یک ناامیدی است. مدیریت آب یکی از مهمترین چالش‌های دولت ایران خواهد بود.

چه شد که وضعیت انقدر بد شد؟

مانند بسیای از کشورها از هند تا مصر، بعد از انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ ایران تصمیم گرفت که در غذا خودکفا شود، این به خودی خود هدف بدی نبود. اما همانطور که کاوه مدنی متخصص ایرانی آب و معاون فعلی سازمان محیط زیست می‌گوید، دولت ایران از کشاورزان خواست تا محصولاتی بکارند که به آب زیادی نیاز دارد. دولت گامی فراتر از این هم برداشت به کشاورزان برق رایگان داد و گندم آنها را با قیمت زیادی می‌خرید. این منجر به افزایش کشت گندم و استفاده بیشتر از منابع آب زیرزمینی شد.

حالا ایران یکی از بالاترین سرعت‌های تخلیه آب‌های زیرزمینی را در جهان دارد، بر اساس محاسبات آقای میشل با ادامه این روند تا ۵۰ سال دیگر ۱۲ استان ایران آبخوان‌های خود (سفره‌های زیرزمینی آب) را از دست می‌دهند.

آیا تغییراقلیم هم نقشی دارد؟

بر اساس اطلاعات دولت ایران، انتظار می‌روند میزان روان آب‌ها در این کشور تا سال ۲۰۳۰، تا ۲۵ درصد کاهش پیدا کند. پیشبینی می‌شود میزان بارندگی هم ۱۰ درصد کاهش پیدا کند و تابستان‌ها گرمتر شوند.

بر اساس تحقیقی که سال ۲۰۱۵ دو محقق دانشگاه ام‌آی‌تی انجام دادند انتظار می‌رود افزایش دما در برخی شهرها در خاورمیانه به حدی برسد که مردم نتوانند در آن مناطق زندگی کنند.

با این حال به نظر می‌رسد برای رهبران کشورهای درگیر با بحران آب، عاقلانه‌ترین درس از سوریه گرفته شده است؛ خشکسالی این کشور از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹ منجر به مهاجرت افراد زیادی به شهرها شد و بعد بیکاری جوانان. ناامیدی شکل گرفت و در سال ۲۰۱۱ مردم شروع به اعتراض در خیابان کردند.

 

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.