خطری به نام فرونشست دشت‌های جنوب تهران
علی بیت‌اللهی رئیس بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در مورد آخرین وضعیت فرونشست زمین در جنوب پایتخت به ارائه تحقیقات چند ساله مرکز پرداخت و ضمن هشدار نسبت به وضعیت فرونشست زمین در آن منطقه از کلانشهر، گفت: محدوده رویداد فرونشست، جنوب شهر تهران و گستره های جنوبی و جنوب غرب آن را تا اراضی پایین دست ورامین و پیشوا تهدید می کند و زون فرونشست در جنوب شهر تهران افزون بر مناطق شهری تهران، نسیم‌شهر، صباشهر، اسلامشهر، باقرآباد، کهریزک، چهاردانگه و نصیرآباد را نیز در بر می‌گیرد.
رئیس بخش زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ادامه داد: قسمتی از راه آهن تهران - جنوب و تهران - تبریز در این محدود قراردارد. آزاد راه امتداد کمربندی تهران (آزادگان)، جاده قدیم کرج، اتوبان تهران- ساوه و جاده قدیم ساوه و جاده احمدآباد مستوفی، بلوار رسول اکرم(ص)، بلوار غدیر و جاده شهریار و بزرگراه کمربندی دوم تهران از بزرگراه‌ها وجاده‌های مهمی است که در این محدوده واقع شده است.
بیت‌اللهی افزود: وجود پالایشگاه نفت تهران و نیز کارخانه‌های بسیاری نظیر ایران خودرو دیزل، سایپا و شیرپاستوریزه تهران و شهرک‌های‌صنعتی متعدد این منطقه (جنوب تهران) را بسیار با اهمیت کرده است.
این محقق و استاد دانشگاه ایجاد چاه‌های آب را در جنوب تهران، از دیگر چالش‌های آن منطقه مطرح کرد و گفت: وجود دشت‌های متعدد در جنوب غرب، جنوب و جنوب‌شرق تهران از یکطرف و نیمه خشک بودن این گستره از طرف دیگر و تمرکز جمعیتی در این منطقه، احتمال حفر چاه های متعدد را متصور می‌سازد. این واقعیتی است که از توزیع چاه‌های منطقه به وضوح می توان به‌دست آورد.
وی همچنین با ارایه آمار از وضعیت چاه‌های آب در جنوب تهران، از توزیع گسترده آنها در آن منطقه خبر داد و افزود: بر اساس آمار رسمی تا سال ۱۳۹۱ حدود ۵۰ هزار حلقه چاه در استان تهران وجود داشت که از فیروزکوه در غرب استان تا اخترآباد در شرق و از چرمشهر تا فشم توزیع شده‌اند.
بیت‌اللهی ادامه داد: افزون بر این تعدادی از چاه‌های موجود، چاه های غیر مجازی نیز وجود دارند که بدون پروانه حفر شده‌اند. تعداد دقیق آنها معلوم نیست. اما درصد عمده‌ای از چاه‌های مجاز را برابری می‌کند که به دلیل عدم وجود کنترل بدون کارشناسی، اقدام به استخراج آب زیرزمینی می‌کنند و به‌دلیل سرعت پمپ در برخی موارد موجب ماسه‌دهی چاه‌ها و تشکیل حفرات ریز و درشت در آبرفت می‌شوند که مهاجرت این حفرات به سطح زمین سبب تشکیل فروچال را فراهم می‌سازد.
حفر چاه‌های غیرمجاز در سال‌های ۷۹ تا ۸۳ شدت گرفت
رئیس بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفت: آمار صدور پروانه‌های چاه‌های آب نشان می‌دهد که بر اساس آن، تنها ۱۰ درصد از چاه‌های موجود، سال صدور پروانه معینی دارند و بر اساس آمار، حفز چاه های غیرمجاز در سال ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۳ شتاب بیشتری گرفت.
وی نتایج بررسی‌های مرکز تحقیقات راه را در خصوص فرونشست جنوب تهران در ۱۱ محور به شرح زیر برشمرد:
- بر اساس اطلاعات رقومی موجود و در دسترس، طول خط راه آهن قرار گرفته در زون فرونشست حدود ۱۲۰ کیلومتر است. همچنین بر همین اساس ۲۵ کیلومتر از خطوط مترو در همین زون واقع‌اند.
- اتوبان های بین شهری نیز در محدوده فرونشست گستردگی طویلی دارند که جمع طول آنها حدود ۲۰۰ کیلومتر است.
- راه‌ها و معابر شهری و بین‌شهری اصلی و فرعی نیز جمعا طولی در حدود ۲۳۰۰ کیلومتر را در محدود فرونشست دارند.
- حدود ۲۱ دهنه پل در منطقه فرونشست قرار گرفته است که به عنوان نقاط مهم ارتباطی مسیرها به هم تلقی می‌شود. برخی از این پل‌ها در منطقه فرونشست دچار ترک و شکاف در اثر فرونشست شده‌اند.
فرودگاه مهرآباد در جوار زون فرونشست قرار دارد
- دو انبار مواد نفتی و سوختی و حدود ۴۴ جایگاه پمپ بنزین و ۱۵ جایگاه پمپ گاز در زون فرونشست واقع شده‌اند.
- در زون فرونشست حدود ۷ ایستگاه گاز قرار دارد. طول لوله نفت بر اساس داده‌های موجود ۳۰ کیلومتر، خطوط فشار قوی بیش از ۷۰ کیلومتر و خطوط اصلی گاز دارای طولی بیش از ۲۰۰ کیلومتر هستند.
- در پهنه فرونشست تعیین شده بر اساس مطالعات تصویربرداری راداری، ۵ منطقه شهری تهران، ۸ شهر، ۹۹ آبادی واقع شده‌اند. جمعیت شهری تهران که بر روی زون فرونشست و حواشی آن زندگی می کنند، یک میلیون و ۲۶۴ هزار و ۳۸۲ نفر و جمعیت غیر شهر تهران آن ۵۸۲ هزار و ۸۸۲ نفر هستند. بدین ترتیب جمعیت کل بر اساس اطــلاعات مرکز آمار که در زون فرونشـست ساکن هستند، حدود یک میلیون و ۷۹۳ هزار و ۲۶۴ نفر خواهد بود.
- بر اساس آمار و اطلاعات موجود، تعداد ساختمان‌های شهر تهران که در زون فرونشست واقع اند، ۲۵۱۴۸۰ دستگاه است. مراکز آموزشی شهر تهران نیز ۲۸۸ و تعداد بیمارستان و مراکز بهداشتی شهر تهران که در محدوده فرونشست واقع شده‌اند، ۵۷ عدد است و در محدوده فرونشست کارگاه های تولید و یا حاوی مواد خطرزا حدود ۶۶ کارگاه موجود هستند.
- قرارگیری فرودگاه مهرآباد در حاشیه اراضی و زون فرونشست زمین یکی از مهمترین عوامل ریسک فرونشست را در این محدوده به‌وجود آورده است. قرارگیری فرودگاه در حاشیه زون فرونشست امکان پدیداری ترک‌ها و شکاف‌های سطح زمین را در این محدوده فراهم می‌سازد.
- نکته مهم دیگر واقع شدن تعدادی از گسل‌های لرزه‌زای منطقه در زون فرونشست است. طول گسل‌های موجود در محدوده فرونشست حدود ۱۶۵ کیلومتر برآورد شده است.
- قسمت عمده‌ای از بافت فرسوده شهر تهران در زون فرونشست قرار گرفته است.
وی در بیان اقداماتی که مرکز تحقیقات در زمینه فروریزش‌های شهر تهران انجام داده است، گفت: ارائه نتایج بررسی‌های فرو ریزش شهران به شورای‌عالی معماری و شهرسازی، ارائه گزارش‌های تهیه شده به وزرای راه و شهرسازی و کشور، استاندار تهران، سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، تشکیل کمیته قنوات با هدف تدوین ضوابط ساخت و ساز در حریم قنوات، تشکیل گروه کارشناسی با دعوت از اساتید دانشگاهی دانشگاه‌های برتر شهر تهران و کارشناسان خبره با هدف ارزیابی فروریزش‌های شهر تهران بخشی از فعالیت‌های مرکز در این زمینه است.
بیت‌اللهی از دیگر اقدامات مرکز تحقیقات را ارائه در کمیسیون فرعی امور زیربنایی دولت، ارائه نتایج برای وزیر کشور و ارائه نتایج برای استاندار تهران و مدیران کل استانی مطرح کرد.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
ارسال نظر