رمزگشایی از عملیات انتحاری ۱۲ ژانویه در استانبول
پیام داعش به ژرمن‌ها از سرزمین آتاتورک
گروه جهان: قلب منطقه تاریخی شهر استانبول- جایی که آثار تاریخی سه امپراتوری روم، بیزانس و عثمانی با ترکیبی از عظمت و آرامش تقارن پیدا می‌کنند- یک مرکز شلوغ گردشگری و یکی از پربازدید ترین مناطق جهان است. مقام‌ها می‌گویند در میان گردشگران آلمانی که چندان از «مسجد آبی» دور نبودند، یکی از عوامل سوری داعش که حدودا ۲۰ ساله بود پنهان شده و با بر تن کردن جلیقه‌ای از مواد منفجره دست به عملیات انتحاری می‌زند. این حمله ۱۰ کشته داشت و بر زندگی روزمره مردم هم تاثیر گذاشت. آنگلا مرکل صدراعظم آلمان گفت: «امروز استانبول آسیب دید.
گروه جهان: قلب منطقه تاریخی شهر استانبول- جایی که آثار تاریخی سه امپراتوری روم، بیزانس و عثمانی با ترکیبی از عظمت و آرامش تقارن پیدا می‌کنند- یک مرکز شلوغ گردشگری و یکی از پربازدید ترین مناطق جهان است. مقام‌ها می‌گویند در میان گردشگران آلمانی که چندان از «مسجد آبی» دور نبودند، یکی از عوامل سوری داعش که حدودا ۲۰ ساله بود پنهان شده و با بر تن کردن جلیقه‌ای از مواد منفجره دست به عملیات انتحاری می‌زند. این حمله ۱۰ کشته داشت و بر زندگی روزمره مردم هم تاثیر گذاشت. آنگلا مرکل صدراعظم آلمان گفت: «امروز استانبول آسیب دید. پاریس آسیب دید. تونس آسیب دید. آنکارا هم پیش‌تر آسیب‌دیده بود.» او افزود: «یک بار دیگر تروریسم بین‌الملل، چهره کریه و غیرانسانی خود را نشان داد.»
رئیس‌جمهوری ترکیه بمب‌گذاری اخیر را به‌گونه‌ای مخابره کرد که گویی ترکیه به راستی از ابتدا در نبرد با داعش بوده و این عملیات انتحاری هزینه‌ای است که ترکیه بابت ایستادگی در برابر داعش می‌پردازد. روزنامه حریت به نقل از رجب طیب اردوغان می‌نویسد: «آیا کشور دیگری هست که مانند ما به شکلی مصمم با داعش مبارزه کند و هزینه بالایی برای این کار بپردازد؟» اهل نظر فراموش نکرده‌اند که اردوغان در قضایای حمله داعش به کوبانی چه کرد. اهل نظر می‌دانند که ترکیه به گذرگاه عبور و مرور داعش در کل منطقه تبدیل شده است. نیویورک‌تایمز می‌نویسد: «طی ۵ سالی که از جنگ داخلی سوریه می‌گذرد، ترکیه مصمم به سرنگونی بشار اسد بود. او در این راستا از گروه‌های شورشی حمایت کرد و کشورش به گذرگاه مبارزان و تسلیحات آنان تبدیل شد. ترکیه از سوی متحدان غربی اش به ویژه آمریکا به دلیل توانمند کردن داعش و اجازه عبور و مرور به آنها به شدت مورد انتقاد قرار گرفت.» با این حال، اردوغان افزود: «هیچ تفاوتی ندارد که نام این سازمان‌ها چیست. داعش یا غیر داعش. مهم این است که ما در برابر ترور بایستیم. اولین هدف تمام سازمان‌های تروریستی در منطقه ترکیه است؛ چرا که ما با قاطعیت در برابر آنان در حال جنگ هستیم.»
به گزارش نیویورک‌تایمز، حمله به یک مرکز گردشگری تاکید بر آن چیزی است که تحلیلگران امنیتی و سیاسی آن را محصول جانبی و اجتناب ناپذیر و تلخ مبارزه با تروریسم و داعش اعلام کرده اند: یعنی حمله به «اهداف نرم.» این روزنامه به ترسیم اولین سناریو پرداخته و می‌نویسد از آنجا که داعش در عراق و سوریه از سوی نیروهای ائتلاف تحت فشار است و زیرساخت‌های نفتی این گروه مورد حمله قرار گرفته بنابراین می‌کوشد جبهه جدیدی بگشاید تا از حجم فشار بر خود بکاهد. «دانیل بنیامین»، محقق و هماهنگ‌کننده سابق ضدتروریسم در وزارت خارجه آمریکا در دوره اول ریاست جمهوری اوباما، می‌گوید: «روشن است که داعشی‌ها استراتژی خود را متنوع کرده و مصمم به هدف گرفتن اهداف نرم در خارج از مناطق تحت کنترل خود هستند. این گروه در یک وضعیت پارادوکسیکال قرار گرفته زیرا از یکسو فشار و تلفات به دیگران تحمیل می‌کند و از سوی دیگر خود در حال تحمل فشار بوده و در حال عقب نشینی است.» احمد السعداوی، نویسنده برجسته عراقی، که یک جایزه ادبی برتر در سال ۲۰۱۴ به خاطر نوشتن رمان «فرانکشتاین در بغداد» دریافت کرد، می‌گوید: اثرات این خشونت رَندومی بر جامعه زیاد است زیرا باعث گسستن پیوندهای اجتماعی شده و در نهایت باعث غالب شدن ترس در جامعه می‌شود. این وضعیت باعث عدم اعتماد شهروندان شده و زیربنای اعتماد اجتماعی را ویران می‌کند. او می‌نویسد این وضعیت در عراق به شدیدترین وجهی رخ داده و درگیری‌های قبیله ای، طایفه‌ای و فرقه‌ای نمونه‌ای از آن است. اما در ترکیه، اروپا و آمریکا و جاهای دیگر افزایش خشم از تروریسم باعث فرسایش همدلی و دلسوزی شده و به بیگانه‌ستیزی و عدم مدارا دامن می‌زند. به گزارش نیویورک‌تایمز، سعداوی می‌نویسد: «وقتی ترس کنترل جامعه را در دست بگیرد باعث به هم ریختن ذهن مردم خواهد شد و خطوط ترسیم شده میان دوست و دشمن از میان رفته و همه به دشمن یکدیگر تبدیل خواهند شد.» او می‌گوید وقتی مردم در خیابان راه می‌روند نمی‌دانند دوست کیست و دشمن کیست. این بزرگ‌ترین ضربه به بنیان یک جامعه است چرا که وقتی اعتماد از میان برود، چرک‌ها و دمل‌های اجتماعی سر باز کرده و میکروب‌هایی مانند داعش به سوء استفاده از آن می‌پردازند.
نیویورک‌تایمز می‌نویسد اگرچه داعش بلافاصله مسوولیت این حادثه را بر عهده نگرفت اما احمد داود اوغلو، نخست‌وزیر ترکیه- همانند رجب طیب اردوغان- انگشت اتهام را به سوی داعش نشانه رفته و می‌گوید به نظر می‌رسد حمله‌کننده ارتباطاتی با داعش داشته باشد. در اینجا دومین سناریو از زبان اردوغان بیان می‌شود. او می‌گوید مشارکت یک سوری در این عملیات نشانه‌ای دال بر تعامل کشورش با اتحادیه اروپا بر سر جریان مهاجران سوری به سوی قاره سبز است. رئیس‌جمهوری ترکیه می‌گوید: «مشارکت یک سوری احتمالا همکاری دولتش با اتحادیه اروپا بر سر جریان مهاجران از سوی ترکیه به اروپا را پیچیده‌تر می‌کند.» این کشور مرز جنوبی خود با سوریه را به روی آوارگان جدید بسته است. هفته گذشته دولت ترکیه مقررات گذرنامه و ویزا را برای سوری‌هایی که از طریق هوا به این کشور وارد می‌شوند وضع کرد؛ تصمیمی که باعث گرفتار شدن صدها سوری در فرودگاه بیروت شد. سونر چاغاپتای، محقق ترکیه‌ای در موسسه واشنگتن برای خاور نزدیک، سومین سناریو در مورد حمله ۱۲ ژانویه به ترکیه را ترسیم می‌کند. این محقق ترک این احتمال را مطرح می‌کند که داعش با هدف قرار دادن دو آلمانی می‌خواهد پیامی را به ژرمن‌ها بدهد.
چاغاپتای می‌پرسد: «پیام چیست؟ داعش با هدف قرار دادن آلمانی‌ها می‌خواهد واکنش ضد مهاجرتی در اروپا را دامن بزند؛ به این امید که احساسات ضد اسلامی را در این قاره تشدید کند. این اقدام به نفع داعش تمام می‌شود و باز هم می‌تواند هسته‌های خود را در غرب فعال کرده و با مخالف جلوه دادن غرب با اسلام حملات خود را تشدید کند.» سناریوی چهارم معتقد است که حمله روز سه‌شنبه ۱۲ ژانویه اگرچه مرگبار بود اما برخی گزارش‌ها بر این باور هستند که نامربوط به سیاست‌های داخلی ترکیه نیست. اکنون دولت اردوغان در عرصه داخلی به دنبال سیاست دشمن‌پروری است و کردها در سیبل دشمنی وی قرار گرفته‌اند. نیویورک‌تایمز می‌نویسد: «هدف از این حمله ضربه زدن به درآمد توریستی ۳۰ میلیارد دلاری ترکیه و فشار آوردن بر درآمد دولت است.» «عایشه دمیر»، مغازه دار ۳۶ ساله، می‌گوید: «صنعت توریسم از سال گذشته و انفجارهایی که صورت گرفت با کاهش گردشگر روبه‌رو شده است. با انفجار اخیر به‌طور کلی صنعت توریسم به پایان خود می‌رسد. هیچ‌کس حاضر نیست به خاطر تاریخ و خرید، زندگی خود را به خطر اندازد.»
در همین راستا، کمال قلیچ‌دار اوغلو، رهبر حزب اپوزیسیون «جمهوری خلق» در سخنانی با انتقاد شدید از سیاست‌های حزب حاکم ترکیه، این حزب و دولت اردوغان را فاقد توانایی برای اداره کشور دانست. به گزارش سی‌ان‌ان ترک، قلیچ‌دار اوغلو که در گردهمایی حزب متبوع خود سخن می‌گفت رهبران حزب حاکم را به بی‌کفایتی متهم کرد و گفت: با سیاست‌های اشتباه آنها، ترکیه وارد دوران خطرناک هرج و مرج شده است. او گفت: «در قلب توریستی‌ترین منطقه استانبول، تروریست‌ها حمله انتحاری می‌کنند و آدم می‌کشند، پس سازمان‌های اطلاعاتی ما کجایند؟ آن قدر سرشان به رصد کردن فعالیت‌های ما گرم است که وقت نمی‌کنند به تروریست‌ها برسند.» او در ادامه از اعلام ممنوعیت خبررسانی و اطلاع‌دهی درباره حادثه تروریستی صبح سه‌شنبه استانبول انتقاد کرد و گفت: «رسانه رسمی (خبرگزاری آناتولی) هیچ خبری از جزئیات این حادثه تروریستی منتشر نمی‌کند، چون از این کار ممنوع شده است. این چطور خبرگزاری است که نمی‌تواند خبر‌ها را منتشر کند؟»
خبرنگار ترکیه‌ای نیویورک‌تایمز به نقل از تحلیلگران می‌نویسد: دولت ترکیه به تازگی عزم کرده که به سرکوب داعش و از میان بردن هسته‌های فعال این گروه در خاک این کشور بپردازد و در جدیدترین اقدام شروع به ساخت دیواری در بخشی از مرز جنوبی خود با سوریه، درست نقطه مقابل سرزمینی که داعش در این کشور در کنترل دارد، کرده است. تحلیلگران می‌گویند: این اقدامی دیرهنگام است زیرا داعش توانسته شبکه‌های مورد نظر خود در ترکیه را شکل داده و در صورت لزوم برای نشان دادن قدرت خود و به جبران همکاری ترکیه با ائتلاف غرب، حملاتی در این کشور انجام دهد. دانیل بنیامین می‌افزاید: «خیلی سخت است که بمب‌گذاران انتحاری را متوقف کنید به ویژه وقتی به آنها اجازه دادید در داخل کشورتان زیرساخت به وجود آورند.»
سناریوی پنجم را نیویورک‌تایمز چنین توصیف می‌کند: داعش اهداف خود را هدفمند و مطالعه شده انتخاب می‌کند. انفجار در منطقه سلطان احمد نزدیک یک آبنمای آلمانی- یک ساختار آلاچیق گونه- رخ داد که یادآور دیدار قیصر ویلهلم دوم در سال ۱۹۸۹ از این منطقه بود. این انفجار همچنین باعث آسیب به چندین پایه یک شکل سنگی هرمی مصری شد که در سال ۱۴۹۰ پیش از میلاد حک شده بود و در سال ۳۹۰ پس از میلاد از سوی امپراتور روم «تئودوسیوس» به این منطقه آورده شده بود. نیویورک‌تایمز تعداد کشته‌های آلمانی را ۸ نفر دانسته اما رسانه‌های ترک ۹ نفر اعلام کرده‌اند. چنین به نظر می‌رسد که پیام داعش این باشد که آلمان هم به زودی در معرض حملات انتحاری قرار خواهد گرفت. سرزمین قیصر ویلهلم اقامتگاه ۷۹۰۰ سلفی است. به گزارش خبرگزاری آلمان، سازمان امنیت داخلی آلمان اعلام کرد که شمار سلفی‌های آلمان ظرف دو سال از ۵۵۰۰ نفر به ۷۹۰۰ نفر رسیده که بالاترین رقم در سال‌های اخیر است. «هانس گئورگ ماسن»، رئیس این سازمان گفته بود دو سال پیش این رقم از ۵۵۰۰ نفر فراتر نمی‌رفت. ماسن، رئیس سازمان اطلاعات فدرال آلمان (BfV) می‌گوید این ۷۹۰۰ سلفی خطری جدی برای آلمان به شمار می‌آیند. هدف قرار دادن آلمان‌ها در سرزمین آتاتورک شاید این سیگنال را برای ژرمن‌ها بفرستد که هدف بعدی آنها هستند. سناریوی ششم را روزنامه حریت مطرح می‌کند و می‌نویسد انفجار ۱۲ ژانویه چهره و اعتبار خارجی ترکیه را هدف گرفته است. این روزنامه می‌نویسد از آنجا که بیشتر کشته‌ها و زخمی‌ها خارجی هستند این احتمالی جدی است که هدف، ناامن جلوه دادن ترکیه و آسیب به اعتبار این کشور و مانع تراشی بر سر عضویت این کشور در اتحادیه اروپا باشد.
روزشمار حملات تروریستی در ترکیه
ژانویه ۲۰۱۵: یک زن روسی که ارتباطاتی با داعش داشت خود را در ایستگاه پلیس در منطقه سلطان احمد منفجر کرد و تعدادی را کشت.
اکتبر 2014: بمب گذاران انتحاری به یک راهپیمایی صلح در آنکارا حمله کرده و 100 نفر را کشتند. هیچ کس مسوولیت آن را بر عهده نگرفت.
ژوئن ۲۰۱۴: دو نفر در یک تجمع در شهر عمدتا کردنشین دیاربکر در جنوب شرق ترکیه کشته شدند.
ژوئیه 2014: یک بمب گذار انتحاری 20 ساله که پیوندهایی با داعش داشت بیش از 30نفر را در مرکز فرهنگی سوروچ در جنوب شرق ترکیه نزدیک مرز با سوریه کشت.
ارسال نظر