جزوه سری 24 صفحه‌ای داعش
محمدحسین باقی: داعش سال گذشته متنی با عنوان «اصول اداره دولت اسلامی» منتشر کرد که در آن اطلاعات درجه یکی در مورد نحوه تشکیل این گروه آمده است. روزنامه گاردین در 7 دسامبر 2015 به این متن 24 صفحه‌ای دست یافت. این سند درز یافته به بیرون نشان می‌دهد که این گروه تروریستی چگونه توانست دولت اسلامی در عراق و شام را با اداره‌های دولتی، خزانه و برنامه اقتصادی برای خودکفایی تشکیل دهد. این متن 24 صفحه‌ای اطلاعات فراوانی در مورد چگونگی برقراری روابط خارجی، عملیات‌های تبلیغاتی و کنترل مرکزی بر نفت و گاز و سایر بخش‌های اقتصاد ارائه می‌دهد. داعش اولین گروه تروریستی و بی‌ثبات‌ساز در 50 سال گذشته بوده که توانسته خود را به ثروتمندترین گروه تروریستی تبدیل سازد.

گاردین می‌نویسد: تقریبا 340 سند رسمی متشکل از دستنوشته‌ها، دستورالعمل‌ها، نامه‌ها و خاطرات را از نظر گذرانده‌ایم. این اسناد نشان می‌دهد که داعش متشکل از بوروکرات‌ها، نیروهای غیرنظامی و کشوری بوده و صدها نفر از کادرها خود را وقف نگارش و ایجاد قواعد و مقرراتی کرده‌اند که همه چیز را شامل می‌شود: از ماهیگیری تا قواعد لباس پوشیدن و فروش برندهای تقلبی تا سیستم‌های دانشگاهی، روابط خارجی و ... با این حال، به نظر می‌رسد مهم‌ترین بخش این اسناد جزوه‌ 24 صفحه‌ای «اصول اداره دولت اسلامی» باشد که اطلاعات فراوانی در مورد این گروه ارائه می‌دهد.


این جزوه که گاردین به آن دست‌یافته تصویری از این گروه را نشان می‌دهد که به استفاده از خشونت عریان سوگند خورده است. این گروه همچنین به بهداشت، آموزش، تجارت، ارتباطات و شغل هم بی‌توجه نبوده است. در یک کلام، داعش در حال دولت‌سازی است. جنگنده‌های غربی مواضع این گروه را در سوریه هدف قرار می‌دهند اما حمله نظامی راه مقابله با این گروه نیست. داعش چیزی بیش از ستیزه‌جویان است. این سند- که به‌عنوان متنی مبنایی برای آموزش «کادرهای دولت» در ماه‌های پس از اعلام خلافت از سوی البغدادی در سوریه و عراق در ۲۸ ژوئن ۲۰۱۴ است- در مورد این بحث می‌کند که چگونه بخش‌ها و ادارت دولتی مانند بخش‌های آموزش، منابع طبیعی، صنعت، روابط خارجی، روابط مردمی و اردوگاه‌های نظامی را سازمان دهند. مواد این متن ۲۴ صفحه‌ای که عمدتا به جولای و اکتبر ۲۰۱۴ باز می‌گردد به تفصیل بحث می‌کند که چگونه داعش اردوگاه‌های آموزشی مجزا برای نیروهای منظم و مبارزان حرفه‌ای خواهد ساخت. این متن می‌گوید مبارزان حرفه‌ای یا کهنه سربازان باید هر سال دو هفته دوره‌های بازآموزی و بازپروری را برای دریافت دستورالعمل در مورد «جدیدترین روش‌های استفاده از سلاح، برنامه‌ریزی نظامی و فناوری‌های نظامی» دریافت کنند. در این مانیفست آمده است که به آنها همچنین «توضیحات مفصلی در مورد فناوری‌های دشمن» و اینکه «چگونه سربازان خلافت می‌توانند از آنها بهره‌برداری کنند» داده خواهد شد.


در این متن دست‌نوشته توصیه شده که دایره یا بخشی برای اداره اردوگاه‌های نظامی برقرار شود که فراتر از ظرفیت‌های القاعده در افغانستان خواهد رفت. در این سند برای اولین بار فاش شده که داعش همواره تمایل دارد کودکان را برای «هنر» جنگ آموزش دهد. در تبلیغات داعش در سال جاری نشان داده شده این کودکان هستند که اقدام به ترور و تیراندازی از پشت‌سر به اسرای خود می‌کنند. این نشان می‌دهد که داعش در به‌کارگیری کودکان برای اقدامات تروریستی موفق بوده است. در این متن به صراحت نشان داده شده که یک فرد مصری به نام «ابو عبدالله» از اواسط تا اواخر 2014 تمایل داشته چنین کند. این متن می‌گوید کودکان «برای حمل سلاح‌های سبک» آموزش داده خواهند شد و «افراد خاص از میان آنها برای ترتیبات امنیتی خاص مانند ایست و بازرسی‌ها و گشت‌های امنیتی انتخاب خواهند شد.» مانیفست داعش به دستیابی به یک فرهنگ متحد که مبارزان خارجی و بومیان را برجسته می‌کند و بر ضرورت خودکفایی برای تاسیس «کارخانه‌های مستقل برای ارتش محلی و تولیدات غذایی» و ایجاد «منطقه امن مجزا» برای برآورده کردن نیازهای محلی تاکید می‌کند.


گاردین این پرسش را مطرح می‌کند که این سند مهم 24 صفحه‌ای چگونه به دست آمده است؟ ظاهرا این سند از سوی تاجری به دست آمده که در سرزمین‌های تحت کنترل داعش فعالیت داشته اما با یک محقق دانشگاهی به نام «ایمن التمیمی» همکاری داشته که طی سال‌های گذشته روی مسائل مرتبط با داعش کار کرده و می‌کوشید تا اسنادی برای اطلاع عموم از این گروه منتشر سازد. گاردین به دلایل امنیتی نمی‌تواند نام این تاجر را فاش کند، اما او توانسته به 30 سند دیگر دسترسی پیدا کند از جمله سند مالی از یکی از بزرگ‌ترین استان‌های داعش‌نشین. داعش طی هفته‌های اخیر شکست‌های زیادی در جبهه سوریه متحمل شده و برخی سنی‌های ساکن در رقه می‌گویند: «دولت داعش بیشتر روی کاغذ معنا دارد تا در عمل». اما التمیمی چیز دیگری می‌گوید. این محقق که توانسته طی سال گذشته 300 سند از داعش به دست آورد، می‌گوید: برقراری یک کشور قابل دوام که ریشه در عقاید بنیادگرایانه دارد؛ هدف اصلی داعش است. او می‌افزاید: «داعش پروژه‌ای است که به دنبال حکومت‌ورزی است. آنها فقط به دنبال نبرد بی‌پایان نیستند.»


ژنرال استنلی مک کریستال(فرمانده بازنشسته ارتش آمریکا که از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۸ فرمانده عملیات‌های ویژه مشترک پنتاگون در عراق بود و رهبری عملیاتی را بر عهده داشت که منجر به پیدا کردن و قتل ابومصعب زرقاوی شد) که اقداماتش از سال 2006 تا 2008 باعث وارد آوردن ضرباتی به دولت اسلامی عراق (ISI) شد، می‌گوید: «اگر واقعا چنین باشد جالب است و باید همگان از جمله سیاست‌سازان غربی برای آن آمادگی داشته باشند. اگر غرب داعش را فقط گروهی از قاتلان روانی تصور کند به این معنا است که این گروه را نشناخته و دست‌کم گرفته‌ایم.» در مانیفست 24 صفحه‌ای داعش تمرکز بر آموزش (بخوانید تلقین) است که این روند با کودکان آغاز می‌شود. همچنین بر مسائلی دیگر هم تمرکز دارد مانند ضروری بودن تشکیل دولت، اندیشیدن در مورد نحوه استفاده از فناوری برای هدایت اطلاعات (تبلیغات) و اراده درس گرفتن از اشتباهات جنبش‌های اولیه. در واقع، می‌توان مدعی شد که داعش از جنبش‌های اولیه پیش از خود درس‌های خوبی آموخته و با کاربست این درس‌ها در عراق و سوریه و آموختن از اشتباهات پیشینیانش است که توانسته پیشروی کند و دولت تشکیل دهد. این وجه تمایز داعش با القاعده و سایر گروه‌های جریان افراطی است.


چارلی وینتر، محقق ارشد در دانشگاه دولتی جورجیا که این سند را دیده، می‌گوید: این سند نشان می‌دهد که داعش ظرفیت بالایی برای محقق ساختن الگوی خود دارد: «جدا از اینکه داعش ارتشی با مختصات امروز نیست و مشتاق خونریزی است؛ اما سازمان سیاسی به شدت محاسبه‌گر است که زیرساخت‌های بسیار پیچیده و برنامه‌ریزی‌شده‌ای را در پس خود دارد.» ژنرال گرام لامب، فرمانده سابق نیروهای ویژه بریتانیا، می‌گوید: این کتابچه ۲۴ صفحه‌ای هشداری برای استراتژی نظامی فعلی است. وی با اشاره به این متن که داعش در آن خود را نماینده اهل سنت در منطقه معرفی می‌کند، می‌گوید: مهم‌تر از همه این است که تضمین کنیم اهل سنت در جهان عرب در مقیاسی وسیع در حال مبارزه با داعش هستند «در غیر این صورت باید خطر تقویت این هیولا را به جان بخریم.» این مقام بریتانیایی می‌گوید: «اینکه داعش را خلافتی بدانیم که فقط با زور و نه کمک سنی‌های خاورمیانه قابل شکست است، باعث خطا در درک این مبارزه می‌شود. اعراب سنی در منطقه با قبایل خود باید در کنار ما علیه داعش بجنگند؛ در غیر این صورت باید شکست را بپذیریم.»


داعش مسلح به سلاح‌های بریتانیایی

این پرسش در بسیاری از محافل مطرح شده که داعش چگونه به سلاح‌های مدرن دسترسی یافته است. برخی گزارش‌ها می‌گوید این گروه به سلاح‌هایی دست یافته که بریتانیا به کشورهای خاورمیانه فروخته است. به گزارش ایندیپندنت، سلاح‌های کوچک و تهاجمی که بریتانیا در سال 2003 به عراق داده بود، اکنون به دست نیروهای داعش افتاده است. گزارش ایندیپندنت می‌افزاید: بسیاری از این سلاح‌ها طی سال 2003 تا 2007 از سوی دیگر کشورهای اروپایی به عراق داده شد و داعش با توسل به همین سلاح‌ها بود که توانست ارتش عراق را عقب براند و به یکه‌تازی خود در شام و بین النهرین ادامه دهد. در همین ارتباط هم عفو بین‌الملل گزارش مفصلی از نحوه دستیابی داعش به سلاح‌های جدید منتشر کرده و آورده است که زرادخانه داعش ادواتی از ۲۵ کشور جهان را در خود دارد؛ جنگ‌افزارهایی از چین و روسیه تا بلژیک، آلمان، آمریکا و دیگر کشورهای جهان. ایندیپندنت می‌نویسد: «مجموعه‌ای از سلاح‌های کوچک و سبک در سال 2005 و 2006 از بوسنی و هرزگوین به بریتانیا صادر شد؛ پیش از آنکه دوباره به عراق صادر شود. حدود 20 هزار تُن تسلیحات نظامی تهاجمی چینی هم در اوایل سال 2007 از بریتانیا به عراق بارگیری شد و بسیاری از این سلاح‌ها بعدها هیچ کاربردی نیافت» تا زمانی که داعش تصمیم گرفت ارتش عراق را فراری دهد.


اولیور اسپراگ، مدیر برنامه تسلیحات بریتانیای عفو بین‌الملل می‌گوید: «چند دهه فروش آزادانه سلاح به عراق به این معناست که وقتی داعش کنترل این مناطق را در دست گرفت، این سلاح‌ها مثل شکلاتی که در دست کودکان است، به دست داعش افتاد.» به گزارش ایندیپندنت، عفو بین‌الملل می‌افزاید: نظارت ضعیف بر روند ورود سلاح و مهمات به عراق، طی دهه‌ها «ثروتی بادآورده و بی‌سابقه» برای داعش و دیگر گروه‌های شبه‌نظامی‌ به ارمغان آورده است. به گفته عفو بین‌الملل آنچه در عراق و سوریه رخ داده باید «زنگ بیدارباشی» برای تاجران اسلحه در سراسر جهان باشد. این گزارش می‌افزاید: داعش با سلاح‌هایی که در سال ۲۰۱۴ به دست آورده، می‌تواند سه لشکر ۴۰ تا ۵۰ هزار نفری را کاملا مسلح کند.