مهدی حمیدی

پژوهشگر ارشد جامعه‌شناسی

در مصر، قدیمی‌ترین حزب جهان اسلام یعنی اخوان‌المسلمین که پس از سرنگونی حسنی مبارک در انتخابات مجلس رای اول را آورد، با تشکیل حزب «آزادی و عدالت» بر تصمیم خود در جهت اجرای الگوی آک پارتی تاکید کرد. در تونس راشد الغنوشی رهبر حزب النهضه که پس از سرنگونی بن علی در انتخابات رای اول را کسب کرد، طی مصاحبه‌ای گفت که مدل مدنظر ما برای حکومت حزب عدالت و توسعه ترکیه است.


در مجموع شکست مدل آک پارتی تنها به تاثیرات داخلی آن در ترکیه محدود نخواهد شد و دومینووار کشورهای مسلمان منطقه را فراخواهد گرفت و آخرین کورسوهای امید را برای حل مساله توسعه، مدرنیته و دموکراسی در چارچوب گفتمان اسلامی و در جوامع مسلمان خاموش خواهد کرد. در این انتخابات سرنوشت ساز و مهم آک پارتی توانست حدنصاب لازم را برای تشکیل دولت به دست بیاورد و این مهم باوجود افزایش نارضایتی‌ها و اشتباهات متعدد و تاثیرگذاری سیاسی رهبران آک پارتی تنها در سایه روانشناسی ترس مردم و برای فرار از سایه هولناک گذشته‌ای ناامن و بی‌ثبات حاصل آمد.


بیشترین کاهش آرا را M.H.P داشت که بیشتر این آرا هم به سبد رای آک پارتی اضافه شد به یک دلیل واضح چون آک پارتی با حمله نظامی گسترده به مواضع پ‌ک‌ک و تحمیل تلفات سنگین به این گروه چریکی معارض دولت که حداقل در تاریخ معاصر ترکیه بی‌سابقه بود، اصلی‌ترین برگ برنده دولت باغچه‌لی که همواره با شعار حذف و انهدام غده سرطانی پ‌ک‌ک وارد انتخابات می‌شود، از دست وی قاپید. در حالی که طی چندسال گذشته دولت باغچه لی رهبر M.H.P سران آک پارتی را به خیانت به کشور و مسامحه و صلح و سازش با تروریست‌ها متهم می‌کرد، با بمب‌گذاری در سوروچ و ترور ماموران دولتی ترکیه و عکس‌العمل قاطع دولت به یک باره ورق برگشت. این انتقال آرا از M.H.P به آک پارتی بسیار محتمل به نظر می‌رسید، چرا که آک پارتی توانست بر موج احساسات ملی‌گرایانه تهییج شده مردم ترکیه سوار شود و آنها را به نفع خود در انتخابات بسیج کند. در دوره‌های قبلی معمولا بیشتر این آرا به نفع M.H.P به صندوق ریخته می‌شد، اما در این دوره با قدرت نمایی آک پارتی در عرصه نظامی و شدت عمل آن، سر باغچه‌لی بی‌کلاه ماند. از آن سو اندکی هم از آرای H.D.P کاسته شد که می‌توان آن را به نارضایتی موجود در مناطق کردنشین و مناطق دیگر به خاطر سیاست‌های دوپهلوی این حزب در برابر خشونت‌های سازمان یافته گروه‌های چریکی کرد و مسلح چپ رادیکال و آغاز درگیری‌های مسلحانه نسبت داد.


M.H.P اصلی‌ترین بازنده این انتخابات بود، اگر در انتخابات قبلی بر تعداد آرای M.H.P افزوده شد، صرفا به خاطر گفتمان رادیکال چپ حزب H.D.P و طرح مساله کرد در قالب این گفتمان بود که با اتهاماتی که از طرف M.H.P به آک پارتی در مورد مسامحه با تروریست‌ها به آنها وارد می‌شد، این حزب توانست بیشتر آرای ملی‌گرایان را به خود اختصاص دهد و حتی در زادگاه باغچه لی یعنی عثمانلی رای اول را به دست آورد، ولی قابل پیش‌بینی بود که این رای سیال است و جزو آرای ثابت M.H.P نیست و با تغییر وضعیت در بین دو انتخابات این رای به سبد آرای آک پارتی اضافه شد تا وزن واقعی M.H.P مشخص شود.