باحضور نظامیان روسی در سوریه مطرح شد
«سایکس - پیکو» جدید؛ این‌بار در سوریه
با این حال، «ماریا زاخارووا»، سخنگوی وزارت خارجه روسیه می‌گوید: «متخصصان نظامی روسیه به این دلیل در دمشق هستند تا در مورد روش کار با سیستم‌های نظامی که قرار است به پرزیدنت اسد ارائه شود آموزش‌های لازم را ارائه دهند.» به گزارش سی‌ان‌ان، این گفته سخنگوی وزارت خارجه روسیه مهر تاییدی است بر سخنان جان کری. وزیر خارجه آمریکا به همتای روس خود اعلام کرده که حضور نظامی مسکو باعث تشدید جنگ داخلی خواهد شد. اگرچه مسکو و واشنگتن در مورد نابودی داعش هم نظر هستند،اما در مورد حضور یا رفتن اسد مواضع شان درست در نقطه مقابل یکدیگر است. آمریکا در دو جبهه در سوریه حضور دارد: از یکسو به گروه‌های اپوزیسیون به اصطلاح «میانه رو» کمک نظامی برای مبارزه با داعش ارائه می‌دهد و در جبهه دیگر تلاش می‌کند دست اسد را در سوریه ببندد و در عمل زمینه‌ساز سقوط او شود. سی‌ان‌ان می‌نویسد: آمریکا تلاش می‌کند به دلیل و جزئیات حضور نظامی مسکو در دمشق پی ببرد؛ اما مسکو تاکنون جواب صریحی نداده است. تصاویر ماهواره‌ای آمریکا نشان می‌دهد که مسکو تجهیزات زرهی، هواپیماهای جنگی و تسلیحات و هزار نیرو در سوریه پیاده کرده است. علاوه بر این، این تصاویر نشان می‌دهد که دو کشتی در بندر طرطوس که حامل ده‌ها تن وسایل و ادوات نظامی بود بار خود را تخلیه کردند. همچنین بیش از 100 پیاده نظام دریایی - معادل تفنگداران دریایی ایالات‌متحده- هم دیده شده‌اند.
در ابتدا هواپیماهای نظامی روسی از حریم هوایی بلغارستان، یونان و دریای مدیترانه به سوی سوریه می‌رفتند، اما پس از اینکه دولت‌های بلغارستان و یونان حریم هوایی خود را بستند این هواپیماها از مسیر دریای خزر، ایران و عراق به سوی سوریه رهسپار شدند. «جیمی کرافورد»، گزارشگر سی‌ان‌ان به نقل از تحلیلگران می‌نویسد در مورد مداخله نظامی روسیه در سوریه اغراق شده است، چرا که اکنون غیر از روسیه، بسیاری دیگر از بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای هم در سوریه دخیل هستند. او می‌افزاید: «با این حال، حضور زمینی، دریایی و هوایی روسیه نه تنها باعث برخورد یا اصطکاک هوایی بالقوه میان این کشور با نیروهای هوایی ائتلاف علیه داعش می‌شود، بلکه خطر تقابل زمینی میان نیروهای روسی و نیروهای ائتلاف را هم افزایش می‌دهد.»
حضور نظامی روسیه در سوریه طیف مختلفی از شایعه تا انکار و تایید را شامل می‌شود. مقام‌های روسی به‌گونه‌ای سخن می‌گویند که همگان را دچار سردرگمی کرده اما حقایق ملموسِ روی زمین چیز دیگری می‌گوید. منابع انگلیسی از ارسال تجهیزات جنگی روسی مانند تحویل جنگنده‌های مدرن میگ ۳۱ به ارتش بشار اسد، انتقال یک پایگاه سیار کنترل پروازهای هوایی به فرودگاهی در جنوب لاذقیه، انتقال صدها نظامی روس و ایجاد اقامتگاه‌های پیش‌ساخته برای آنها در لاذقیه و طرطوس خبر می‌دهند. برخی منابع عربی مانند روزنامه «الحیات» چاپ بیروت روز چهارشنبه (۹ سپتامبر) اعلام کرد که روسیه علاوه بر اعزام افسران عالی‌رتبه، به زودی تعدادی خلبان نیز به سوریه اعزام خواهد کرد تا هدایت جنگنده‌های پیشرفته میگ ۳۱ و هواپیماهای جاسوسی را بر عهده بگیرند. منابع آمریکایی هم پا را فراتر گذاشته و می‌گویند نیروهای نظامی روسیه با هواپیما و کشتی‌های جنگی به‌طور مستقیم در جنگ داخلی سوریه درگیر شده‌اند.
اسرائیل هم وارد معرکه سوریه شد
اسرائیل که به گفته برخی کارشناسان یکی از عوامل تقویت نیروهای داعش است، وارد معرکه سوریه شده است. «موشه یعلون»، وزیر جنگ این رژیم، از اعزام مشاوران و تجهیزات نظامی روسی به سوریه ابراز نگرانی کرده است. به گزارش گاردین، لاوروف، وزیر خارجه روسیه در پاسخ به فشارهای وارد آمده بر این کشور اعلام کرد که «مسکو می‌خواهد سناریوی لیبی در سوریه شکل نگیرد» و در صورت لزوم هر گونه کمک نظامی که لازم باشد به اسد ارائه خواهد کرد. با این حال، لاوروف تاکید کرد: «کمک‌های ما شامل طیفی از کمک‌های نظامی و انسان‌دوستانه طبق توافقاتی است که با دمشق داریم. این کمک‌ها در هماهنگی کامل با حقوق بین‌الملل است.» روز چهارشنبه هم یک منبع لبنانی به شرط فاش نشدن نام به رویترز اعلام کرد که تعدادی از مشاوران نظامی روسی در عملیات زمینی در راستای حمایت از ارتش سوریه وارد نبرد شده‌اند. وزیر دفاع رژیم صهیونیستی می‌گوید مسکو هر گونه تحرک نظامی خود را باید با نیروهای ائتلاف هماهنگ کند. این مقام صهیونیست می‌گوید: «هدف اول مسکو حفظ منافع خود در سوریه است.» با این حال، برخی کارشناسان معتقدند حضور اسد نفع بیشتری برای اسرائیل دارد تا رفتن او. این دسته از کارشناسان عرب معتقدند طی حضور حافظ و بشار اسد در قدرت، مرزهای سوریه- اسرائیل امن بود و به رغم اختلافاتی که سوری‌ها بر سر بلندی‌های جولان با اسرائیل داشتند اما امنیت در این مرز برقرار بود. به گزارش الجزیره، این دسته از کارشناسان معتقدند در صورت سقوط اسد نه تنها امنیت از داخل سوریه تا مدت زمانی نامشخص رخت برخواهد بست بلکه ممکن است مرز این کشور با اسرائیل هم دستخوش بحران شود. دسته دوم از کارشناسان بر این باورند که بحران سوریه به نفع اسرائیل تمام خواهد شد. این گروه بر این باورند که داعش دست‌پرورده اسرائیل است و بسیاری از نیروهای این گروه در بیمارستان‌های اسرائیلی مورد درمان قرار می‌گیرند. بنابراین، اسرائیل علاوه بر داشتن روابطی پنهان با سران داعش، درصدد است تا با اپوزیسیون رابطه برقرار کند تا در فردای رفتن اسد امنیت خود با سوریه را تضمین کند. در واقع، کارت برنده اسرائیل عبارتند از نیروهای داعش و برخی اعضای اپوزیسیون.
بریتانیا درصدد حمله زمینی به سوریه
دیوید کامرون، نخست‌وزیر انگلیس معتقد است راه‌حل سقوط داعش و اسد به‌صورت همزمان «استفاده از قدرت نظامی است.» کامرون معتقد است «باید هر آنچه در توان داریم به‌کار بگیریم تا هم بحران بشردوستانه‌ای که ناشی از جنگ 4ساله داخلی در سوریه است را رفع و رجوع کنیم و هم بحران آوارگان را؛ چرا که هزینه‌های فعلی برای مهار بحران آوارگان کافی نیست.» به گزارش ایندیپندنت، نخست‌وزیر بریتانیا می‌گوید؛ «هم اسد باید برود و هم داعش اما در این میان تنها پول و دیپلماسی پاسخگو نیست. گاه قدرت سخت نظامی می‌تواند راه‌حل بحران باشد.» این در حالی است که او پیش‌تر از حمله هوایی برای هدف قرار دادن بریتانیایی‌های عضو داعش استفاده کرده است. این گزارش می‌افزاید حمله علیه اسد در سال 2013 از سوی مجلس عوام رد و مجوز آن صادر نشد. با این حال، حضور گسترده نظامی در سوریه برای هدف قرار دادن مواضع اسد و داعش نیازمند کسب مجوز پارلمان است.
سناریوهایی برای سوریه
ژنرال «وینسنت استوارت»، رئیس آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا می‌گوید عراق و سوریه در پی جنگ و تنش‌های قومی، ممکن است به مرز فروپاشی دائم برسند. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، این مقام آمریکایی می‌گوید در هر دو کشور عراق و سوریه، داعش بخش‌هایی را اشغال کرده است. اگرچه عراق و سوریه مشابهت‌های فراوانی با یکدیگر دارند و دولت مرکزی کنترل بسیاری از مناطق را از دست داده اما در عین حال، وضعیت سوریه نسبت به عراق بحرانی‌تر است چرا که این کشور میان گروه‌های شورشی، افراطیون، کردها و دولت مرکزی تقسیم شده است. ژنرال استوارت می‌گوید: «می‌توانم زمانی را در آینده ببینم که سوریه به دو یا سه بخش تقسیم شده است.» رئیس سازمان اطلاعات دفاعی آمریکا می‌گوید: چنین چیزی هدف آمریکا نیست، اما احتمال رخ دادن آن رو به افزایش است. جان برنان، رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا)، هم در مورد آینده خاورمیانه و احتمالات پیشروی آن سخن گفته است. برنان می‌گوید: مردم در کشورهای عراق و سوریه بیش از هویت ملی، خود را با هویت قومی و مذهبی مورد شناسایی قرار می‌دهند. رئیس سازمان سیا می‌گوید: «فکر می‌کنم خاورمیانه طی یک دهه یا دو دهه پیش رو با تغییراتی روبه‌رو خواهد شد که شکل آن تغییر خواهد کرد.»
تقسیم سوریه به مناطق نفوذ
اگرچه مقام‌های روسی مانند «الکساندر پسکوف»، سخنگوی ولادیمیر پوتین تمام خبرها در مورد حضور نظامی مسکو در دمشق را از بیخ و بن انکار کرده اما ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه از «ارسال تجهیزات فنی» به سوریه با هدف «مبارزه علیه تروریسم» سخن می‌گوید. با این حال، شبه‌نظامیان مخالف اسد تصاویری از هواپیماهای بدون سرنشین را منتشر کرده‌اند که شباهت بسیار به پهپادهای روسی «پچلا» (Ptschela) دارند. فارن پالیسی از اعزام تیپ 810 نیروی دریایی روسیه سخن به میان آورده است. اشپیگل آنلاین هم می‌گوید از اعزام واحدهای نظامی موسوم به «نیکلای فیلچنکوف» هنگام عبور از تنگه بسفر عکسبرداری شده است. بسیاری از سربازان روسی که به سوریه اعزام شده‌اند در فضای مجازی عکس‌ها و گزارش‌هایی از خود در هنگام نبرد در سوریه منتشر کرده‌اند که «شایعات» حضور نظامی روسیه را به «یقین» تبدیل کرده است.
خبرگزاری آلمان اما از جنبه دیگری به موضوع پرداخته است. به نظر می‌رسد روایت خبرگزاری آلمان به حقیقت نزدیک‌تر باشد. این خبرگزاری معتقد است همه چیز در شهر ساحلی لاذقیه در غرب سوریه خلاصه می‌شود. در جنوب لاذقیه فرودگاهی است به نام «باسل الاسد» که در کنترل نیروهای اسد است. ظاهرا روسیه درصدد است به اسد کمک کند تا لاذقیه را در کنترل خود نگاه دارد. طی هفته‌های اخیر ائتلافی از شورشیان مخالف اسد پیشروی به سوی لاذقیه را شروع کرده‌اند.
رهبری این ائتلاف را «جبهه النصره» بر عهده دارد. اما حقیقت چیست؟ به نظر می‌رسد تغییر شکل خاورمیانه آینده یا فروپاشی که رئیس آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا و رئیس سازمان سیا از آن سخن به میان آورده‌اند در سوریه در حال به حقیقت پیوستن است. شواهد نشان می‌دهد سایکس - پیکوی جدید این بار احتمالا در سوریه رقم خواهد خورد.
پس از ۱۱ سپتامبر نومحافظه‌کاران آمریکایی و به‌طور اخص، کاندولیزا رایس، وزیر خارجه وقت آمریکا سخن از «خاورمیانه بزرگ» به میان آوردند. اگرچه به تعبیر برخی این خاورمیانه بزرگ «سقط شده» به دنیا آمد اما تحولات سوریه به تعبیر بسیاری از تحلیلگران می‌تواند شکل خاورمیانه را تغییر دهد. اشپیگل آنلاین می‌نویسد روسیه در حال آماده کردن طرحی برای آینده سوریه است که براساس آن سوریه به مناطق نفوذ میان جبهه‌ها و گروه‌های درگیر تقسیم می‌شود. بر همین اساس، منطقه ساحلی میان لاذقیه و طرطوس نقش کلیدی دارد. روسیه می‌خواهد این منطقه را به‌عنوان پلی برای ارتباط با جهان خارج در کنترل رژیم اسد نگاه دارد. بخش بزرگی از بیابان‌های مرکزی سوریه نیز سهم مخالفان اسد خواهد بود. شمال سوریه به استثنای حلب، می‌تواند در کنترل هنوز تعریف‌نشده بین‌المللی قرار گیرد.
اگرچه روسیه با غرب در مورد نابودی داعش هم نظر است و پوتین در همین رابطه مراوداتی با همتای آمریکایی خود داشته است اما کرملین معتقد است در آینده سوریه، اسد باید نقش داشته باشد. درست همین جاست که نقطه افتراق شکل می‌گیرد. غرب معتقد است اسد باید برود. اما آنچه باعث تغییر در محاسبات پوتین شده و او را وارد معرکه سوریه کرده «بحران آوارگان» است. اشپیگل می‌نویسد غرب بر این باور است که پوتین روی مساله مهاجرت آوارگان حساب باز کرده چرا که این مساله می‌تواند قاره سبز را با بحران تازه‌ای مواجه کرده و در نهایت مواضع آنها را سست کند. غرب می‌گوید این سناریو از آنجا اهمیت می‌یابد که اسد برای مهار بحران آوارگان دست به کار نشده است. رسانه‌های روسی هم مدتی است سخن از «پایان غرب» به میان می‌آورند. روزنامه «کامسامولسکایا پراودا» در سلسله مقالاتی از «سقوط آلمان» خبر داده است. پوتین معتقد است این آمریکا بود که خاورمیانه را بی ثبات کرده و اکنون اروپاست که باید هزینه‌های گزاف این بی ثباتی را بپردازد.
برخی گزارش‌ها می‌گوید: حضور نظامی روسیه به زودی اثرات خود را در تقویت مواضع اسد نشان خواهد داد. ظاهرا سیگنال‌ها نشان می‌دهد تحولات جدیدی در سوریه در راه است. وقتی مسکو نیروی نظامی به این کشور گسیل می‌دارد، نخست‌وزیر بریتانیا سخن از ضرورت حمله نظامی گسترده اعم از زمینی و هوایی به میان می‌آورد، جبهه مخالفان با کمک غرب تحرکات جدیدی را برای پیشروی به سوی مناطق تحت کنترل اسد به راه انداخته است، می‌توان انتظار تحولات جدیدی را در سوریه در آینده نزدیک کشید.
ارسال نظر