گروه جهان: عصر تازه‌ای از خشونت در کشورهای خاورمیانه و شمال‌ آفریقا آغاز شده است. در این عصر ۹ کشور درگیر جنگ داخلی شده‌اند. گستره جنگ از پاکستان آغاز می‌شود و به نیجریه ختم می‌شود. به همین دلیل آمار پناهجویان روز به روز در حال افزایش است. در سوریه که دارای جمعیت ۲۳ میلیونی بود، تقریبا نیمی از مردم برای نجات جان خود مجبور به ترک کاشانه‌های خود شده‌اند. در سایر کشورها هم وضع تقریبا به همین منوال است؛ اما به دلیل وخامت اوضاع سوریه، درصد پناهجویان این کشور به ارقام میلیونی رسیده است. در حال حاضر افزون بر ۴ میلیون سوری در دیگر کشورها پناه گرفته‌ و باقی آنها نیز در داخل مرزهای سوریه آواره شده‌اند.


در این میان عراق نیز شرایط مشابهی را تجربه می‌کند. البته در این کشور بیش از 6/ 2 میلیون نفر از خانه و کاشانه‌های خود آواره شده‌اند. این افراد عمدتا توسط نیروهای تروریستی داعش مجبور به ترک خانه‌های‌شان شده‌اند. در گزارش‌هایی که منتشر شده است افراد آواره عراقی یا در چادرها مسکن گزیده یا در خانه‌های نیمه ساز و کوه‌ها پناه گرفته‌اند.


در سودان نیز در سال ۲۰۱۳، نزدیک به ۵/ ۱ میلیون نفر به دلیل وجود جنگ داخلی آواره شده بودند. در نقاط شرقی دنیا، نزدیک به ۵۰ سال است آرامش حکفرما بوده است. اما اگر از کوه‌های هندوکش به سمت غرب حرکت کنیم و به «صحرا» برسیم، گروه‌های افراطی جدایی‌طلب به شدت فعال شده و با شعارهای تجزیه طلبانه موجب آوارگی بسیاری از مردمان این باریکه شده‌اند. این‌گونه که به نظر می‌رسد در حال حاضر نمی‌توان پایانی برای این جنگ متصور شد، از این رو بسیاری از مردم نمی‌توانند فکر بازگشت به خانه و کاشانه‌شان را در سر بپرورانند.


در میان کشورهایی که بیشترین حضور پناهجویان را متقبل شده‌اند به ترتیب می‌توان به ترکیه، لبنان و اردن اشاره کرد. بیشتر کسانی که این کشور را در سال 2011 ترک کردند، فکر می‌کردند به زودی جنگ در این کشور خاتمه می‌یابد و آنها می‌توانند به خانه‌های خود بازگردند. اما اکنون افزون بر 4 سال است که سوریه درگیر یک جنگ داخلی شده است و به اعتقاد برخی با تداوم شرایط کنونی نمی‌توان در حال حاضر پایانی برای آن متصور شد. اگر نگاهی از بالا به کشورهای این منطقه داشته باشیم، این کشورها یا در آستانه تجزیه شدن هستند یا توسط افراطیون مورد هجوم قرار گرفته‌اند.


با شدیدتر شدن اوضاع از سال ۲۰۱۲ به این سو، بسیاری از پناهجویان این کشور دریافتند قرار نیست به این زودی آرامش در موطن آنها برقرار شود، از این رو بسیاری از آنها به دنبال یک سرپناه دائمی هستند.


نقشه نا‌آرامی

بیشترین آمار پناهجویان از کشورهایی هستند که در حال حاضر یک جنگ داخلی در کشورهایشان به وقوع پیوسته است. این کشورها عمدتا در خاورمیانه (و برخی کشورهای آفریقایی) قرار دارند و می‌توان به کشورهایی همچون افغانستان، عراق، یمن، لیبی، سومالی و سودان اشاره کرد. حتی در نقشه نا‌آرامی‌های دنیا می‌توان به جنوب شرق ترکیه هم اشاره کرد که صدای گلوله و خمپاره در آن دوباره اوج گرفته است. برخی از این کشورهای برای مدت‌ طولانی است که درگیر این‌گونه جنگ‌ها هستند؛ مانند سومالی که از سال 1991 درگیر یک جنگ داخلی شده و هنوز نتوانسته روی آرامش را ببیند. برخی دیگر اما حاصل حضور نیروهای افراطی در منطقه خاورمیانه هستند و آرامش این منطقه را از مردمان آن ستانده‌اند. البته حضور افراطیون در خاورمیانه به سال‌های دور باز می‌گردد؛ اما کشورهایی مانند عراق و سوریه تازه به این درد دچار شده‌اند. افغان‌ها در میان کشورهای اشاره شده حتی پیش از سال 2001 شاهد حضور افراطیون در کشورشان بوده‌اند.


در میان تعجب، جنوب ترکیه نیز از سابقه یک جنگ طولانی برخوردار است و از سال ۱۹۸۴، این بخش نا‌آرام بوده است. تنها برای مدت دو سال بود که در این منطقه آرامش حکفرما شده بود، اما هم‌اینک نزدیک به دو ماه است که «خشونت» به این منطقه بازگشته است. گفته می‌شود از سال ۱۹۸۴ به این سو در این نقطه از ترکیه نزدیک به ۴۰ هزار نفر از هر دو طرف (کردها و نیروهای نظامی ترکیه) کشته شده‌اند. عمده کشته‌شدگان نیز مربوط به کردهای شورشی بوده است. حضور گروه‌هایی مانند جبهه النصره، داعش، بوکوحرام، القاعده در این منطقه موجب می‌شود خیال بازگشت به آرامش، سخت‌تر از پیش شود. در بیشتر کشورهایی که شاهد فروپاشی هستیم، پیش‌تر حکومت‌هایی با تم‌های سوسیالیسم و سکولار روی کار بوده‌اند، اما به علت وجود فساد در طبقه حاکم، کم‌کم نا‌آرامی‌ها شکل خشونت‌آمیز گرفته است. در صورت ادامه این روند نیز پیش‌بینی اینکه روند مهاجرت از این کشورها بیش از پیش شود دور از ذهن نخواهد بود. اربیل که زمانی قرار بود «دبی نوین» خاورمیانه باشد، تبدیل به پناهگاهی برای آوارگان عراقی شده است. ترکیه، اردن، لبنان و حالا نیز قاره سبز، مسیری دیگر برای این پناهجویان شده است.