گروه ترجمه: در تابستان‌های اخیر آشفتگی در بازارهای مالی به مساله‌ای عادی تبدیل شده است و این تابستان هم از این مساله مستثنی نیست. کاهش غیرمنتظره ارزش یوآن در هفته گذشته، به نگرانی‌ها درباره وضعیت اقتصادی چین دامن زد و موجب افت قیمت کالاها و ارزش پول اقتصاد‌های نوظهور شد. بازارهای سهام اروپا و آمریکا نیز دچار تلاطم شدند. قیمت مس به کمترین سطح طی ۶ سال گذشته رسید، قیمت نفت بشکه‌ای کمتر از ۵۰ دلار را ثبت کرد و ارزش پول مالزی در کمترین سطح از بحران مالی آسیا در سال ۱۹۹۸ تاکنون قرار گرفت. حتی کانادا هم در آستانه رکود اقتصادی قرار گرفته است.


درمورد آنچه که در حال وقوع است، تنها یک عامل دخیل نیست. اما دو کشور آمریکا و چین و روابط بین آنها، چارچوبی برای درک این اتفاقات فراهم می‌کنند. آمریکا همچنان بزرگ‌ترین اقتصاد جهان است و روند نرخ بهره و ارز را در سراسر جهان تعیین می‌کند. چین نیز اقتصادی بزرگ با سریع‌ترین رشد بوده است. این دو غول اقتصادی در جهت‌های متفاوتی حرکت می‌کنند. احیای اقتصادی آمریکا به تدریج رو به افزایش است، اما رشد اقتصادی چین به سرعت درحال کند شدن است. این واگرایی به‌ویژه برای بازارهای نوظهوری که در سایه رونق سرمایه‌گذاری چین و جریان اعتبارات ارزان از طرف آمریکا زندگی کرده‌اند، مشکلاتی را به وجود می‌آورد و احتمالا شرایط برای آنها بدتر هم خواهد شد. از آمریکا شروع می‌کنیم؛ تولید ناخالص داخلی این کشور پس از آمار ناخوشایند فصل اول افزایش یافته است و همه نشانه‌ها حاکی از ثبت رشدی مناسب است. کارفرمایان، به جز بخش کشاورزی، در ماه ژوئیه 215 هزار نفر را استخدام کرده‌اند و نرخ بیکاری اندکی کاهش یافته و به حدود 5 درصد رسیده است. رشد سالم در بزرگ‌ترین اقتصاد جهان خبر خوشی است. اما این مساله زمان افزایش نرخ بهره توسط فدرال رزرو را نزدیک‌تر می‌کند. فدرال رزرو احتمالا در ماه سپتامبر برای نخستین‌بار طی یک دهه گذشته نرخ بهره را افزایش خواهد داد. این احتمال موجب افزایش ارزش دلار شده است. طی دو سال گذشته ارزش دلار در برابر دیگر ارزها حدود 15درصد افزایش یافته است. این مساله به دو شیوه بازارهای نوظهور را تحت تاثیر قرار داده است. نخست، سرمایه به جای آنکه در داخل سرمایه‌گذاری شود، جذب دارایی‌های آمریکایی شده است و دوم، شرکت‌های وام‌گیرنده در کشورهای درحال توسعه با خطر ارزی که اوراق قرضه 3/ 1 تریلیون دلاری منتشر شده از سال 2010 تاکنون را تهدید می‌کند، روبه‌رو هستند. براساس اعلام بانک تسویه حساب‌های بین‌المللی، عمده‌ترین این وام‌گیرندگان در چین، برزیل، روسیه، مکزیک و کره‌جنوبی هستند. گرچه شرایط اقتصادی آمریکا رو به بهبود است، اما شرایط اقتصادی چین رو به وخامت گذاشته است. آمار هشداردهنده‌ای که هفته گذشته منتشر شد، نشان می‌دهد صادرات چین در ماه ژوئیه 8 درصد کاهش یافته و قیمت‌های درب کارخانه با تنزل 4/ 5درصدی روبه‌رو شده است.


قیمت محصولات برای چهل و یکمین ماه متوالی دچار کاهش شده است که نشان‌دهنده مازاد ظرفیت در اغلب صنایع سنگین چین است. بخشی از کندی رشد اقتصادی چین هم اجتناب‌ناپذیر و مطلوب است، زیرا منعکس‌کننده‌گذار از اقتصاد مبتنی بر سرمایه‌گذاری به اقتصاد مبتنی بر مصرف است. با این وجود، این مساله برای بسیاری از اقتصادهای نوظهور مشکل‌آفرین است.


کندی رشد اقتصادی چین بیشترین تاثیر را بر تولیدکنندگان کالاها از برزیل گرفته تا آفریقای جنوبی، دارد. این در شرایطی است که رشد تولید ناخالص داخلی سنگاپور کند شده و به کمتر از 2 درصد رسیده که کمترین نرخ طی سه سال گذشته است. آمار خرید مدیران نیز نشان می‌دهد تولیدات کارخانه‌ای در تایوان و کره درحال کاهش است. حتی هند مستعد تورم هم که نسبت به همسایگانش وابستگی کمتری به چین دارد، این مشکلات را احساس کرده است. فولادسازان هندی از افزایش واردات فولاد چینی ارزان قیمت شکایت دارند. کاهش قیمت درب کارخانه در چین، صنایع کشورهای همسایه را مجبور می‌کند یا از قیمت‌ها بکاهند یا سهم بازار را از دست بدهند.


واگرایی بین آمریکا و چین روابط این دو کشور را نیز پیچیده کرده است. تا هفته گذشته، باوجود کندی رشد اقتصادی چین، نوسانات یوآن در برابر دلار به گونه‌ای بود که از افزایش ارزش دلار پیروی می‌کرد. از آغاز سال ۲۰۱۴ ارزش یوآن در برابر دلار بیش از ۱۰ درصد افزایش داشته است، بنابراین این نگرانی را به وجود آورده است که کاهش ارزش یوآن در هفته گذشته به منظور حمایت از صادرکنندگان چینی و وارد کردن فشار به بازارهای نوظهور صورت گرفته است.


اما این نگرانی‌ها اغراق‌آمیز هستند. دولت پکن قصد ندارد یک جنگ ارزی راه بیندازد. کاهش 2 درصدی ارزش یوآن فقط افزایش ارزش معاملات در 10 روز پیش را ازمیان برد. تغییراتی که بانک مرکزی چین در رژیم نرخ ارز به وجود آورد تاحدی برای افزایش قدرت نیروهای بازار در تعیین ارزش یوآن طراحی شده است. نگرانی از خروج سرمایه، سیاست‌گذاران را نسبت به کاهش مستمر ارزش یوآن محتاط کرده است.


به‌طور مشابه، تعیین‌کنندگان نرخ بهره در فدرال رزرو نیز نمی‌خواهند به‌طور ناگهانی عمل کنند. آنها مراقب افزایش ارزش دلار هستند. کاهش ارزش یوآن در هفته گذشته موجی از کاهش ارزش دیگر پول‌های آسیایی در برابر دلار به راه انداخت. فدرال رزرو که بازارها را برای افزایش نرخ بهره درسال جاری آماده کرده است، نمی‌تواند از این تصمیم عقب‌نشینی کند. اما درپی آشفتگی‌ که هفته گذشته در بازارها رخ داد احتمالا تعیین‌کنندگان نرخ بهره در فدرال رزرو وادار می‌شوند تا جایی که می‌توانند به تدریج اقدام به افزایش نرخ بهره کنند. این مساله فقط تاحدی خیال بازارهای نوظهور را راحت می‌کند. جهت قطب‌نمای اقتصاد جهانی درحال تغییر است و این مساله نشان می‌دهد مشکلات بیشتری درپیش است.