نیویورک‌تایمز: داعش در حال تبدیل شدن به دولت کارآمد است
گیوتین با طعم رفاه
هر چه زمان گذشت و داعش بر سرزمین‌های تسخیر شده اش افزود، ظرفیت‌های خود برای حکومت را هم افزایش داد. نیویورک‌تایمز می‌نویسد: «ظاهرا این گروه در حال تبدیل شدن به دولتی کارآمد است که خشونت زیاد و ترور بخشی از ابزار کارش است.» این گزارش می‌افزاید: برای کسانی که در قلمرو داعش زندگی می‌کنند یک چیز کاملا روشن است: اینکه این گروه در منطقه‌ای که با هرج و مرج و خشونت آمیخته است، توانسته میزانی ثبات را در سرزمین‌های تحت کنترلش به ارمغان آورد و در عین حال از خلأ قدرت پدید آمده به نفع خود بهره‌برداری کرده است و در این راه از ابزارهای دستگیری، شکنجه، بازداشت و کشتن برای استقرار پایه‌های حکومتش استفاده می‌کند.
برخی معتقدند که داعش به این زودی‌ها به دولتی کارآمد، پاسخگو و توانمند تبدیل نخواهد شد اما این گروه ابزارها و اقداماتی را در ارتباط با حکومت ورزی انجام می‌دهد: صدور کارت شناسایی برای شهروندان، ابلاغ دستورالعمل ماهیگیری و شکار برای حفظ ذخایر و الزام به اینکه خودروها دارای نرم افزاری برای مواقع اضطرار باشند. این وضعیت می‌طلبد که غرب رویکرد نظامی خود برای مبارزه با این گروه را مورد بازنگری قرار دهد. استفن والت، استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه جان هاپکینز، می‌گوید: «تردیدی نیست که این گروه به شکل انقلابی در حال دولت‌‌سازی است.» والت در مقاله‌ای در فارن پالیسی استدلال می‌کند که داعش در برابر حملات نرم و آرام ائتلاف آمریکا که بیش از ۱سال دوام آورده می‌تواند ایستادگی کند و باعث شود این گروه همچنان بر بخش‌هایی از عراق و سوریه تسلط داشته باشد.
او می‌نویسد: «پیروزی داعش به این معنا خواهد بود که این گروه در مناطقی که اکنون در کنترل دارد در قدرت بماند و به شکل موفقیت‌آمیزی تلاش‌های بیرونی برای بی‌ثبات کردن و نابود کردن خود را بی‌اثر سازد. او می‌افزاید که اکنون، پس از حدود یک‌سال از حملات آمریکا به این گروه، روشن شده است که «تنها مداخله گسترده خارجی احتمالا می‌تواند آنها را عقب نشانده و در نهایت نابودشان سازد.» این استدلالی است که با این باور گسترده تقویت می‌شود که یک استراتژی صرف نظامی، بدون اینکه آلترناتیوی جایگزین برای آشتی سیاسی با سنی‌های نگران ارائه دهد، برای شکست داعش کافی نیست.
برای بخشی از سنی‌هایی که زیر لوای داعش زندگی می‌کنند آلترناتیوی وجود ندارد. برخی از آنها نسبت به اداره حکومت به دست شیعیان گله‌مندند و خصومت پیش گرفته‌اند. در سوریه درگیری هنوز جریان دارد و بیش از ۲۰۰ هزار نفر کشته شده‌اند. احمد، مالک یک عتیقه‌فروشی که به تازگی به رقه فرار کرد تا از حملات ائتلاف در امان باشد، می‌گوید: «نه ارتش را قبول داریم و نه داعش را. اما داعش در رقه قابل پذیرش‌تر است.» او که مدتی را هم زیر لوای ارتش آزاد سوریه زندگی کرده- گروهی شورشی که در سال ۲۰۱۱ برای مبارزه با اسد شکل گرفتند- می‌گوید: «اینها هم دزد هستند.»
احمد می‌گوید در زیر لوای داعش زندگی البته طاقت‌فرساست اما لااقل، با ثبات به نظر می‌رسد. او می‌افزاید: «در اینجا آنها قواعد خدا را به‌زعم خود پیاده می‌کنند. قاتل، قاتل است. زناکار سنگسار می‌شود و دستان دزد قطع می‌شود.» همین احساس مشابه هم به طالبان جهت تحکیم قدرتش در دو دهه گذشته در افغانستان کمک کرد. اگرچه می‌ترساندند و عدالت‌شان بی‌رحمانه بود اما آنها به دلیل مقابله با فساد و هرج و مرج همچنان مورد احترام بودند و تا سال 2001 هم قدرت خود را حفظ کردند. «جان. ای. مک لافلین»، معاون مدیر سابق سیا از 2000 تا 2004، می‌گوید به تازگی به یک میهمانی شام در واشنگتن در منزل یک دیپلمات استرالیایی دعوت شده بودم که بحث در مورد داعش به میان آمد.
در آنجا بحث شد که این افراد می‌توانند پیروز شوند. این نظری مناقشه انگیز است چرا که خشونت این گروه این احساس را باورانده که فروپاشی‌اش غیرقابل اجتناب است چون شیطانی است. با این حال، لافلین می‌گوید: «شیطان همیشه هم شکست نمی‌خورد.» با این حال، نیروهای داعش در عرصه اجتماعی هم فعال شده است. آنها برای اینکه پایگاه اجتماعی و مشروعیت خود را نشان دهند به میان توده مردم رفته و با به راه انداختن سیرک‌های اجتماعی مردم را به خود جذب می‌کنند. آنها به این طریق می‌خواهند نشان دهند که هم در میان مردم محبوبیت دارند و هم زمینه را برای جذب بیشتر نیرو فراهم سازند. به گزارش نیویورک‌تایمز، از آنجا که اخبار داعش فقط از طریق رسانه‌های این گروه منتشر می‌شود تا بازتاب مطلوب این گروه را به دنبال داشته باشد، این سیرک اجتماعی هم از طریق رسانه‌های داعش به گونه‌ای منتشر می‌شود که نتیجه مطلوب این گروه را به دنبال داشته باشد. با این حال، برخی کارشناسان خشونت‌های داعش را با مواردی تاریخی مقایسه می‌کنند. والت استفاده از گیوتین در انقلاب فرانسه، خشونت‌های انقلاب بلشویکی در روسیه و کمونیست‌ها در چین را قیاس‌های ناقص می‌داند؛ قیاس‌هایی که در عین حال بر خشونت و سرکوب تاکید می‌کند. ویلیام مک کانتس، مدیر پروژه روابط آمریکایی با دنیای اسلام در موسسه بروکینگز، می‌گوید قیاس‌های تاریخی غیردقیق و ناقص هستند. او با اشاره به فعال شدن داعش در عرصه اجتماعی و راه انداختن «خنده بازاری» مصنوعی می‌گوید: «شاید بخواهید بگویید رفتار خوب با مردم و حکومت مطلوب با یکدیگر همگام هستند اما مساله این نیست.»
کانتس می‌گوید در سرزمین‌های تحت کنترل داعش، خشونت این گروه بسیار متفاوت‌تر از خشونت در غرب است. در سرزمین‌های تحت کنترل این گروه، شهروندان مدت‌های مدید است که از خشونت زخم‌هایی برداشته‌اند. در عراق، دهه‌هاست که مردم با جنگ دست و پنجه نرم می‌کنند و پس از آن هم جنگ داخلی شروع شد. پیش‌تر هم زیر چکمه‌های صدام حسین و حزب بعث او زندگی فلاکت‌باری داشتند. مک کانتس می‌افزاید: «اکنون اما وضع فرق دارد. حداقل این است که داعش خیابان‌های تمیزتر، نظم بیشتر از پس دهه‌ها جنگ و ناآرامی را به ارمغان آورده است.» «حسن حسن» کارشناس داعش می‌گوید: «مردم ممکن است رضایت نداشته باشند اما می‌توانند در صلح زندگی کنند.» مردم فکر می‌کنند داعش «در حال تبدیل شدن به دولتی کارآمد است.»
پروفسور «اندرو. اف. مارچ» در مطالعه‌ای که در مورد داعش برای فارن افرز انجام داد، می‌گوید: «داعش می‌تواند به دولتی معمول تبدیل شود که در آن سادگی قواعد و قوانین دوران آغازین اسلام جای خود را به دولتی بوروکرات و قوانین مثبت دهد.» حسن ابوهنیه، نویسنده اردنی، با اشاره به همین مساله و اینکه سیرک اجتماعی داعش در عراق و سوریه فعال شده است می‌نویسد: «سیستم قضایی این گروه در نوع خود کارآمد است. به همین دلیل است که بومی‌های محلی شاهد ثبات در سرزمین‌های داعشی هستند و سخنی از رشوه و فساد در آنجا شنیده نمی‌شود.» با این حال، مک لافلین می‌گوید تصور این دشوار است که داعش به دولتی با فرودگاه‌ها و پاسپورت‌ها تبدیل شود اما «غیرقابل درک و دور از انتظار نیست.»
ارسال نظر