گروه جهان: دیوان کیفری بین‌المللی در سال 2002 با هدفی مهم تاسیس شد: تحت پیگرد قرار دادن بزرگ‌ترین متخلفان جرائم علیه بشریت و کسانی که مرتکب نسل‌کشی شده‌اند. به نظر می‌رسد تا کنون سلاح دیوان کیفری چهره‌هایی را هدف قرار داده که دوستان قدرتمند معدودی برای حمایت از آنها دارند. پرونده عمر حسن البشیر، رئیس‌جمهوری سودان، محدودیت‌های گسترده دادگاه را نشان می‌دهد. دیوان می‌تواند حتی رهبران مستقر دولت‌ها یعنی آنها را که هنوز بر سر کار هستند، محکوم کند. مثال بارز آن البشیر است؛ اما این قدرت را ندارد که به آنها دستبند زده و پشت میز محاکمه بیاورد. در عوض، این دیوان از سایر کشورها و روسای دولت‌ها می‌خواهد تا به‌عنوان کلانتر در نقاط مختلف دنیا عمل کنند. بسیاری از همین روسای دولت‌ها طی 6 سال گذشته به البشیر کمک کردند تا از حکم دستگیری دیوان بگریزد. روز دوشنبه مثالی تازه و جالب توجه است. با وجود حکم دیوان مبنی بر دستگیری البشیر؛ اما او آزادانه به آفریقای جنوبی رفت و با وجود فرمان دیوان عالی آفریقای جنوبی مبنی بر بازداشت موقت وی در خاک این کشور؛ البشیر با مشایعت رهبران آفریقای جنوبی به کشورش بازگشت.

«فاتو بن سودا»، دادستان ارشد دیوان از نروژ و در تماسی تلفنی به نیویورک‌تایمز، می‌گوید: «آفریقای جنوبی یکی از قوی‌ترین حامیان دیوان و عضو برجسته پایه‌گذارش بوده است. من در جایگاهی نیستم که بگویم چرا این وضعیت تغییر کرد.» «الکس ویتینگ»، قاضی سابق دیوان که اکنون استاد حقوق در دانشگاه هاروارد است، می‌گوید با توجه به ناتوانی دیوان برای دستگیری فرد مظنون، این نهاد حقوقی «تا جایی می‌تواند پایش را دراز کند که جامعه بین‌المللی به او اجازه چنین کاری دهد.» این به این معناست که این نهاد کیفری بین‌المللی دیگر اختیار قضایی چندانی برای پیگرد مجرمان بین‌المللی ندارد.

آفریقای جنوبی تنها کشوری نبود که به البشیر اجازه دیدار و ترک آزادانه این کشور را داد. ویتینگ می‌گوید که این یک یادآوری است از کار سختی که دیوان در پیش دارد. او می‌گوید: دیوان باید سخت تلاش کند تا بر این برداشت فائق آید که فقط آفریقایی‌ها را هدف نگرفته است. این نشان می‌دهد که عدالت اجرایی نخواهد شد؛ مگر اینکه قدرت‌های بزرگ روی آن سرمایه‌گذاری کنند. این قاضی پیشین دیوان کیفری بین‌المللی به نیویورک‌تایمز می‌گوید: «عمرالبشیر در نهایت دستگیر خواهد شد؛ اما این دستگیری فقط زمانی رخ خواهد داد که شورای امنیت و کشورهای مهمی مانند آمریکا و سایر بازیگران بین‌المللی تلاشی هماهنگ برای اولویت دادن به دستگیری او را آغاز کنند و دستگیری البشیر را بخشی اساسی از تلاش‌های دیپلماتیک خود قرار دهند.» اگرچه ایالات‌متحده می‌تواند کشورهای دیگر را زیر فشار قرار دهد؛ اما این کشور دارای معضل «اعتبار» است به این معنا که بر خلاف چند کشور آفریقایی- که برخی از آنها قدرت‌های مهمی هستند- اما ایالات‌متحده، روسیه و چین هنوز به دیوان نپیوسته‌اند؛ چرا که برتری احکام دیوان بر قوانین داخلی خود را نمی‌پذیرند. در سال ۲۰۱۱ البشیر به چین سفر کرد و با هوجین تائو رئیس‌جمهوری وقت این کشور دیدار و او را «دوست و برادر خوب» توصیف کرد.

به همین دلیل است که بسیاری از کشورها از دسترسی دیوان به دور مانده یا خود را دور نگه داشته‌اند. «مارک الیس»، رئیس انجمن بین‌المللی وکلا می‌گوید همین مساله باعث شده تا رهبران آفریقایی به‌طور رسمی اذعان کنند که به شکلی ناعادلانه و تبعیض‌آمیز در تیررس دیوان قرار بگیرند. او می‌گوید: «دیوان به این دلیل تضعیف شده که قدرت‌های مهم هنوز به آن نپیوسته‌اند.» او می‌گوید اگر وضعیت به همین منوال پیش برود در بهترین حالت احتمال حاشیه‌نشینی و در بدترین حالت احتمال انحلال دیوان کیفری بین‌المللی می‌رود. نیویورک‌تایمز می‌نویسد دیوان تا کنون ۳۰ حکم دستگیری صادر کرده؛ اما تنها در دو حکم موفق بوده است. بسیاری مانند البشیر هم از دستگیری گریخته‌اند. شورای امنیت سازمان ملل بحران دارفور را در سال ۲۰۰۵ به دیوان ارسال کرد تا بر این اساس البشیر به دلیل جرائم جنگی و جنایت علیه بشریت و نسل‌کشی تحت پیگرد قرار بگیرد. از آن زمان تاکنون شورای امنیت کار زیادی برای کمک به دیوان انجام نداده و البشیر با سفرهای بین‌المللی خود در عمل به تمسخر دیوان پرداخته است.