اَگنس مک‌دووال ترجمه:حسین موسوی محمد بن‌نایف، وزیر کشور عربستان سعودی، دوست نزدیک ایالات‌متحده و بلای ناگهانی گروه‌های تندرو، نخستین پادشاه از دودمان سعودی خواهد بود که به نسل سوم این خاندان تعلق دارد. ملک سلمان روز گذشته شخص مورد علاقه ایالات‌متحده و کهنه‌سرباز امور امنیتی عربستان سعودی را به‌عنوان نایب‌السلطنه خود برگزید تا پس از وی در جایگاه سلطنت قرار گیرد. این کشور که بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت دنیا است، دست به سازماندهی عجیب وغریبی زده که بیشتر این تغییرات در بخش پست‌های بالای این کشور صورت گرفته است. شاهزاده نایف که همکاری بالایی با آمریکایی‌ها در شکار نیروهای القاعده داشته، در سال ۲۰۰۹ مورد حمله القاعده قرار می‌گیرد. القاعده قصد داشت تا وی را به جرم همکاری با آمریکا ترور کند، زیرا او خطرناک‌ترین و دشمن‌ترین شخص برای این گروه به حساب می‌آمده است. شاهزاده از این حمله تروریستی به سختی جان به در برد، در حالی که در سال ۲۰۱۲ هم یک شبه‌نظامی در حالی که یک بمب را در زیر لباس خود پنهان کرده بود سعی داشته با نزدیک کردن خود به شاهزاده، وی را ترور کند. نایفِ ۵۵ ساله هم‌اینک به‌طور رسمی یکی از اعضای نسل سوم خاندان سعودی است که به بالاترین پست در این کشور، یعنی شخص دوم کشور رسیده است. نایف در کشوری به این پست رسیده که نقش حیاتی و مهمی، به‌عنوان صادرکننده نفت در دنیا دارد. او نخستین نوه موسس آل سعود، یعنی ملک عبدالعزیز است. عبدالعزیز پادشاهی عربستان سعودی را در سال ۱۹۳۲ پایه گذاشت و تا زمان مرگش در سال ۱۹۵۳ در این کشور سلطنت ‌کرد. این سال، سال مهمی در تاریخ عربستان از نقطه‌نظر ژئوپولتیک به حساب می‌آید؛ آن هم به خاطر اکتشاف منابع عظیم نفتی. همین اکتشافات موجب شد که عربستان و ایالات‌متحده رابطه خود را بیش از پیش توسعه دهند. منابع می‌گویند روز گذشته، محمد بن نایف با حفظ سمت وزیر کشوری، نخستین نایب السطنه عربستان سعودی هم شده است. در سال ۲۰۰۹ ویکی لیکس در سلسله مطالب افشاگرانه‌اش نوشت؛ محمد بن نایف شخص مورد وثوق عبدالله است و وی نسبت به محمد احترام زیادی قائل است... و وی از حمایت بیشتر مردم عربستان سعودی برخوردار است. محمد بن نایف به خاطر تماس‌های مداومش با غرب و حضور قوی رسانه‌ای درباره مسائل امنیتی، هنوز تا حدودی ناشناخته است. دیپلمات‌ها، تحلیلگران سعودی و دانشگاهیان در مورد نقش واقعی او در مدت زمان طولانی که در سیستم پادشاهی داشته است زیاد با قاطعیت صحبت نمی‌کنند اما می‌گویند او هموارکننده تغییرات اجتماعی با حضور یک جمعیت جوان در کشوری با سنت‌های محافظه‌کارانه و وابسته به اقتصاد نفتی است. «جمال خاشفی»، مدیر العرب نیوز می‌گوید: «می‌پذیرم که وی در میان شاهزاده‌های نسل سوم پذیرای اصلاحات بیشتری است. اما او توانایی فوق‌العاده‌ای دارد که به دیگران بگوید در طرف آنها قرار دارد. این همان چیزی است که یک سیاستمدار را موفق می‌کند.»

گروه انتخاب

محمد بن‌نایف هم‌اکنون جوان‌ترین عضو گروه انتخاب است که در حیطه‌ امور اطلاعاتی، دفاعی و امور خارجی نقش اصلی را دارد. در حالی که انتصاب او باعث خشنودی برخی از متحدان وی، یعنی ایالات‌متحده شده است و پیش از این نیز بارها شاهزاده با آنها در حوزه امنیتی همکاری نزدیک داشته است، برخی دیگر می‌گویند انتصاب وی ممکن است به نابودی امید به آزادی‌های مدنی منجر شود. شاهزاده آخرین پسر نایف است که وی نیز از قضا وزیر کشور بوده است. او ساختارهای تنومند و ترسناکی را پایه ریخته بود و پسر نیز سعی کرد راه پدر را بپیماید و دست به این ساختار ترسناک نزند. در مدت دوسالی که او وزیر این وزارتخانه شده، هیچ نشانی از آزادی‌های مدنی نبوده و دولت تحمل خود را در برابر مخالفان افزایش نداده است. هنوز افرادی به دلیل مصاحبه با رسانه‌های خارجی، در زندان به سر می‌برند و نایف دست به این ساختار ترسناک نزده است.

بر عکس نایف پیشین که به‌طور غریزی یک سیاستمدار محافظه‌کار بوده و با روحانیت نیز ارتباطات قوی داشته است، نایف تحصیلکرده غرب است و در سال ۱۹۸۱ در ایالات‌متحده در رشته علوم سیاسی فارغ‌التحصیل شده است. یکی از دوستان قدیمی نایف می‌گوید که وی عاشق فیلم‌های هالیوودی است. او همچنین به اسلحه نیز علاقه فراوانی دارد به همین دلیل در کاخ خود جایی را برای تمرین تیراندازی ساخته است. هر چه دیدگاه‌های شخصی‌اش باشد در هر حال او سعی کرده همچون پدرش ارتباطات خود را در محافل محافظه‌کاری حفظ کند. این گروه‌های محافظه‌کار به‌طور بالقوه یک تهدید برای حکومت به حساب می‌آیند. محافظه‌کاران مذهبی عامل دو شورش در سال‌های ۱۹۲۷ و ۱۹۷۹ بوده‌اند و همچنین آنها در دهه ۹۰ از اعتراضات گروه‌های اسلامگرا، موسوم به «اعتراضات صحوه» حمایت کردند. در یک دهه اخیر بزرگ‌ترین چالش امنیتی عربستان سعودی از سوی القاعده به حکومت تحمیل شده است. دوستان وی می‌گویند دفتر کار وی همچنان مملو از مردانی است که دارای دیدگاه‌های فوق‌العاده محافظه‌کارانه هستند. تغییرات اخیری که صورت گرفته، ممکن است شاهد تغییراتی هم در عرصه امور خارجی باشیم. در پی افشای یکی از اسناد ویکی‌لیکس از سفارت آمریکا مشخص شده است او نسبت به ایران دیدگاه‌های خصمانه‌ و خشونت‌طلبانه‌ای دارد زیرا او در پی مشورت با مقامات رسمی آمریکا گفته بود در صورت جنگ با ایران بهترین راه برای محافظت از زیرساخت‌های عربستان چه خواهد بود. در هر حال، خطر تازه‌ای که وی با آن مواجه است و باید سیاست خود را روی آن متمرکز کند، حضور موج تازه‌ای از شبه‌نظامیانی است که دست‌پرورده خط‌مشی‌های سعودی‌ها هستند و به سوریه فرستاده شده‌اند. گستره این افراد از کمک‌کنندگان مالی تا نیروهای شورشی است.

منبع: رویترز