رئیس سیا از عربستان خواسته بود به جنگ پایان داده شود
توقف جنگ یمن؛ تدبیر دولت اوباما؟
گروه جهان: عربستان سعودی پس از سه هفته بمباران پی در پی یمن سرانجام اعلام کرد که حملات خود به این کشور را متوقف می‌کند. حمله ائتلاف عربی به رهبری عربستان به یمن نه تنها موجب بحرانی انسانی در این کشور شد، بلکه در صورت تداوم این جنگ، بسیاری از کارشناسان احتمال وقوع درگیری گسترده منطقه‌ای را مطرح می‌کردند. نیویورک‌تایمز می‌نویسد توقف این جنگ تدبیر دولت اوباما بود. به نظر می‌رسد ناوهای جنگی آمریکایی برای اعمال فشار به ائتلاف عربی برای متوقف ساختن جنگ به منطقه اعزام شده بودند. این روزنامه می‌افزاید: «حمله به یمن که حمایت اطلاعاتی- لجستیکی آمریکا را به همراه داشت، انتقادات بسیاری را در سطح جهان برانگیخت؛ چرا که تلفات گسترده غیرنظامی به همراه داشت و بسیاری از زیرساخت‌های اساسی یمن هدف بمباران ائتلاف عربی بود.» بیانیه وزارت دفاع عربستان می‌گوید «ائتلاف عربی به اهدافش رسید.» اما دقیقا معلوم نیست که حملات ائتلاف عربی تا چه اندازه باعث پیشروی عربستان و رسیدن به اهداف اعلامی‌اش شده است. این در حالی است که هفته‌ها پیش از حمله ائتلاف، دولت یمن سقوط کرده بود و حوثی‌ها بخش‌های زیادی از کشور را در دست گرفته بودند. نیویورک‌تایمز می‌نویسد: «تحلیلگران می‌گویند بیانیه وزارت دفاع عربستان احتمالا زمینه را برای نوع دیگری از مداخله نظامی فراهم خواهد کرد.»
جنگ یمن، منطقه‌ای می‌شود
برخی می‌گویند تنها پیروز میدان جنگ در یمن «القاعده در شبه جزیره عربستان» بود که توانست از خلأ قدرت در یمن به نفع خود بهره‌برداری کند و نه تنها پایگاه‌های نظامی را غارت کند، بلکه مناطقی را هم به تصرف خود در آورد. کارشناسان می‌گویند تداوم جنگ یمن احتمالا می‌توانست به نوعی تقابل بالقوه نظامی میان ایران- آمریکا منجر شود. اوباما در مصاحبه با شبکه MSNBC با اشاره به اینکه بحران یمن را می‌توان حل و فصل کرد، گفت: «یمن همیشه کشوری به هم ریخته با مشکلاتی فراوان بود. بسیاری از مردم در داخل یمن رنج می‌برند. کار ما این است که تمام احزاب را کنار هم بنشانیم و یک راه حل سیاسی بیابیم.»
اگرچه بسیاری از تحلیلگران ایران را متهم به حمایت تسلیحاتی از حوثی‌ها می‌کنند؛ اما در عین حال برخی دیگر هستند که با احتیاط سخن گفته و معتقدند که اقدامات حوثی‌ها برخاسته از تعاملات درونی آنها با جناح‌های یمنی و «دستور کار داخلی آنها است.» واشنگتن پست می‌نویسد طی روزهای اخیر مقام‌های آمریکایی، همچون جان کری، وزیر خارجه و جان برنان، رئیس سیا، دیدارهایی با مقام‌های عربستانی و اماراتی برای پایان دادن به بمباران‌ها داشته‌اند. اندکی پیش از توقف جنگ، یکی از مقام‌های ایرانی اظهار امیدواری کرد که «شاهد توقف حملات در یمن باشیم.» با این حال، کارشناسان می‌گویند ممکن است این توقف برخاسته از مذاکرات و چانه‌زنی‌های پشت پرده میان ایران و عربستان باشد.
توقف حملات علیه یمن چشم‌انداز رسیدن به توافق میان طرف‌های یمنی را روشن‌تر کرده است؛ هرچند یکی از مقام‌های ارشد حوثی هرگونه توافقی را رد کرده است. حمله به یمن ۲۶ مارس از سوی عادل الجبوری، سفیر عربستان در واشنگتن، در یک کنفرانس خبری اعلام شد. او گفته بود: «هر کاری از دست‌مان برآید برای حمایت از دولت مشروع یمن انجام خواهیم داد.» اگرچه هدف اعلامی عربستان حمله به مواضع حوثی‌ها بود، اما کارشناسان اما و اگرهایی در مورد این هدف مطرح کرده‌اند. پرسش این است که اگر هدف اصلی حوثی‌ها بود، چرا غیرنظامیان و مراکز درمانی و غیرنظامی و زیرساخت‌های یمن هدف بمباران ائتلاف عربی قرار گرفت؟
منتقدان چه می‌گویند؟
عربستان اعلام کرده که «ائتلاف» قانع شده حملات خود به حوثی‌ها را متوقف سازد؛ چرا که توانسته مانع پیشروی آنها شود. حوثی‌ها دولت منصور هادی را که مورد حمایت عربستان بود، سرنگون کردند. منتقدان می‌گویند تهاجم سعودی به یمن ناشی از یک محاسبه اشتباه و یک فرضیه غلط بود: اینکه حوثی‌ها از ایران دستور می‌گیرند. نیویورک‌تایمز می‌نویسد: «حوثی‌ها بیش از آنکه از کسی دستور بگیرند به توانایی‌های داخلی خود متکی‌اند. آنها موفق شدند پتانسیل‌های داخلی خود را فعال کنند. این پتانسیل ائتلاف با علی عبدالله صالح و آن دسته از ارتشیانی بود که هوادار صالح بودند.»
«عاشر اورکابی»، محقق خاورمیانه در موسسه واشنگتن برای خاور نزدیک، می‌گوید: «مداخله عربستان در یمن ریشه در ترس سعودی‌ها از محبوبیت جنبش حوثی‌ها و توانایی‌های رو به افزایش آنها در ائتلاف با قبایل دارد.» او با اشاره به تاریخ پرفراز و نشیب روابط یمن و عربستان و مداخلات دائمی عربستان از سال ۱۹۳۲ به بعد در یمن می‌نویسد: «تصرف صنعا از سوی حوثی‌ها، پیشروی سریع نظامی آنها به سوی جنوب و سرنگونی دولت هادی همگی نشان از تهدید جدی این گروه برای استراتژی منطقه‌ای ریاض بود.» اورکابی می‌افزاید: «حوثی‌ها انزجار خود را از پادشاهی عربستان بدون هیچ پرده‌پوشی اعلام می‌کردند.»
این محقق مسائل خاورمیانه می‌افزاید: «آنچه باعث حمله عربستان به یمن شد فقط دستاوردها و پیشروی‌های نظامی حوثی‌ها نبود. در واقع، این گروه توانسته بود به‌عنوان یک نیروی سیاسی بالقوه در عرصه تحولات یمن عرض اندام کند؛ نیرویی که از توانایی تشکیل دولتی مرکزی و قوی با رویکردی ضدسعودی برخوردار است.» اگرچه او منکر ارتباطات حوثی‌ها با ایران نیست، اما معتقد است در پس حمله عربستان به یمن، ستیزی چند دهه‌ای وجود داشت؛ ستیزی که در دهه‌های آغازین خود بخش‌هایی از یمن را ضمیمه عربستان کرده بود. بی جهت نیست که اورکابی می‌نویسد: «عربستان مرزهای قدیمی با یمن داشت؛ اما به دنبال ترسیم خطوط جدیدی با این کشور بود تا به برادر کوچک‌تر اثبات کند که نباید از خطوط قرمز برادر بزرگ عبور کند.»
پیروزی ازآن کیست؟
حملات مرگبار سعودی‌ها کشته و زخمی‌های فراوانی به دنبال داشت. با این حال، این پرسش در بسیاری از محافل فکری مطرح شده که پیروز میدان جنگ کیست؟ سعودی‌ها معتقدند که مراکز تسلیحاتی حوثی‌ها را هدف قرار داده و در عمل توانایی نظامی آنها را از بین برده و مانع پیشروی آنها شده‌اند. اما در سوی دیگر جامعه بین‌المللی است که با انتقادات گسترده از طرف سعودی در نهایت زمینه‌ساز توقف حملات شدند؛ در حالی که حوثی‌ها سخنی از تسلیم یا توافق به میان نیاوردند. برخی ناظران امور یمن می‌گویند: «هنوز معلوم نیست تسلیحات انصار الله در کجا پنهان شده است. آنها دارای انواع موشک‌های کوتاه برد و میان برد، انواع سلاح‌ها و امثال آن هستند. انصارالله در لاک دفاعی فرو رفته بود و نمی‌توان به واقع مدعی زمینگیر کردن آنها یا نابودی مراکز تسلیحاتی‌شان شد.» چنین است که برخی حوثی‌ها را پیروز میدان جنگ می‌دانند.
نیویورک‌تایمز می‌نویسد: «پرسش‌هایی در مورد رسیدن ائتلاف عربی به اهدافش وجود دارد. اگرچه سعودی‌ها مدعی زمینگیر کردن حوثی‌ها شده‌اند؛ اما توقف حملات علیه یمن را باید از زاویه‌ای دیگر نگریست.» این روزنامه به نقل از تحلیلگران می‌نویسد: «بیانیه ابهام آلود دولت عربستان مبنی بر توقف جنگ می‌تواند نشانه‌ای باشد از مرحله دیگری از نبرد در یمن. احتمالی که وجود دارد این است که سعودی‌ها به حملات‌شان علیه حوثی‌ها ادامه دهند؛ اما این بار نه به شکل حمله مستقیم بلکه با ابزارهای دیگر مانند حمایت از عوامل خود برای مبارزه با حوثی‌ها و متحدان‌شان.
این تاکتیکی است که سعودی‌ها پیش از این هم به‌کار بسته‌اند.» هیچ نشانه‌ای دال بر عقب‌نشینی حوثی‌ها از مناطقی که تصرف کرده‌اند، وجود ندارد. یک دیپلمات غربی که پیش از این در یمن خدمت کرده به شرط فاش نشدن نامش به نیویورک‌تایمز می‌گوید: «هیچ‌کس واقعا ضعیف نشده است. سعودی‌ها وقتی برای تنفس می‌خواستند. باردیگر حملات خود را از سر خواهند گرفت این‌بار در قالبی جدید.» «احمد کلَیب»، ۳۰ ساله و ساکن عدن که از این شهر گریخته و در اردوگاه آوارگان در جیبوتی زندگی می‌کند، می‌گوید: «توقف حملات خبر خوبی برای یمنی‌ها است؛ اما نمی‌دانیم این حملات تا کی متوقف خواهد ماند؟»
ارسال نظر