وزارت خارجه منصورهادی به ریاض رفت
کودتای دیپلماتیک سعودی
گروه جهان: در دو هفته‌ای که از حملات عربستان به یمن می‌گذرد، پادشاهی سعودی هنوز نتوانسته از پیشروی شیعیان حوثی بکاهد، اما تاکنون، فرماندهان نظامی عربستان هیچ نشانه‌ای دال بر نگرانی از شکست عملیات شان بروز نداده‌اند. ژنرال احمد عسیری، فرمانده ائتلاف نظامی به رهبری عربستان سعودی می‌گوید: «نباید برای کسب نتیجه شتاب به خرج دهیم. » به گزارش واشنگتن‌پست، عزم دولت سعودی ریشه در چیزی دارد که عمیق تر از فائق آمدن بر عدم امنیت یا ترس از رقیب ایرانی شان است.
رهبران عربستان خود را «مدافع همسایگان جنوبی و شبه جزیره بزرگ عربستان می‌دانند.
گروه جهان: در دو هفته‌ای که از حملات عربستان به یمن می‌گذرد، پادشاهی سعودی هنوز نتوانسته از پیشروی شیعیان حوثی بکاهد، اما تاکنون، فرماندهان نظامی عربستان هیچ نشانه‌ای دال بر نگرانی از شکست عملیات شان بروز نداده‌اند. ژنرال احمد عسیری، فرمانده ائتلاف نظامی به رهبری عربستان سعودی می‌گوید: «نباید برای کسب نتیجه شتاب به خرج دهیم.» به گزارش واشنگتن‌پست، عزم دولت سعودی ریشه در چیزی دارد که عمیق تر از فائق آمدن بر عدم امنیت یا ترس از رقیب ایرانی شان است.
رهبران عربستان خود را «مدافع همسایگان جنوبی و شبه جزیره بزرگ عربستان می‌دانند.» چندی پیش ملک سلمان، پادشاه جدید عربستان، در گردهمایی نخبگان سیاسی و نظامی در ریاض گفت: «... این مساله بار مسوولیت را بر دوش ما می‌نهد.» «برایان مورفی» می‌نویسد عربستان سعودی به این دلیل که پایگاه دو مرکز بزرگ در جهان اسلام است این مشروعیت را برای خود قائل است که به هر جای جهان عرب که می‌خواهد سرک بکشد.
«علی احمد»، مدیر موسسه Gulf Affairs در واشنگتن، می‌گوید: «عربستان خود را برادر بزرگ‌تر یمن می‌بیند. این مساله محور اصلی تصمیم برای حمله به یمن بود.»
در ۸۰ سالی که از تاسیس عربستان سعودی می‌گذرد، کمتر اتفاق افتاده که این کشور کنترلی بر یمن نداشته باشد. در واقع، یمن میان چند گروه تقسیم شده که هر یک ساز خود را می‌زنند: شاخه‌ای از القاعده، گروه‌هایی که مدعی وفاداری به داعش هستند و شیعیان حوثی. هدف اصلی عربستان از عملیات «توفان قاطعیت» بازگرداندن و نصب دوباره منصور هادی به ریاست جمهوری است. چنین است که هفته نامه اکونومیست در گزارش جدید خود می‌گوید: «ملک سلمان با دور هم نشاندن ۱۰ کشور عربی برای حمله به یمن دست به کودتایی دیپلماتیک زد تا حوثی‌ها را از تصرف قدرت بازدارد.»
گزارش اکونومیست می‌افزاید که آزمون واقعی برای تیم ملک سلمان دو چیز است: یکی، پیامد حمله نظامی است. عربستان اگرچه شروع‌کننده حمله بود اما نمی‌تواند زمانی برای پایان این درگیری تعیین کند. دوم، توانایی عربستان برای بازگرداندن نظم به کشور همسایه و فقیر خود است.
شاید عربستان بتواند از درآمدهای عظیم نفتی خود مبالغی را به یمن تزریق کند؛ اما آیا خواهد توانست همه گروه‌ها را در قدرت سهیم کند. بنابراین، فرآیند دولت - ملت‌سازی فرآیندی طولانی است که از عهده کشوری که در ذات خود استبدادی است و میانه‌ای با دموکراسی و مفاهیم دموکراتیک ندارد، برنمی‌آید.
آمادگی حوثی‌ها برای مذاکره
با وجود حملات هوایی و دریایی عربستان اما حوثی‌ها اعلام کرده‌اند که در صورت توقف حملات هوایی ائتلاف عربی آماده مذاکره درباره صلح در این کشور هستند. «صالح الصماد»، از اعضای بلندپایه حوثی‌ها و یکی از مشاوران پیشین رئیس‌جمهوری یمن، در پاسخ به پرسش رویترز سه شرط برای مذاکره تعیین می‌کند: یکی اینکه حملات متوقف شود و مذاکرات در یک بازه زمانی مشخص برگزار شود.
دوم آنکه طرف‌های منطقه‌ای و بین‌المللی که در تهاجم «علیه مردم نقش ندارند» می‌توانند بر چنین مذاکراتی نظارت کنند. سوم آنکه حوثی‌ها مخالف بازگشت منصور هادی به قدرت هستند. صالح الصماد می‌گوید شبه‌نظامیان حوثی تمایلی برای کنترل جنوب کشور ندارند، بلکه تمرکز این نیروها، مقابله با تهدیدهای القاعده است.
با وجود درخواست روسیه و صلیب سرخ برای آتش‌بس موقت در یمن، جنگ در این کشور ادامه دارد و بر اساس گزارش خبرگزاری‌ها، در عدن جنگ خیابانی در جریان است. به گزارش خبرگزاری فرانسه، حوثی‌ها دفتر شهرداری در محله مرکزی شهر عدن را اشغال کرده‌اند. عدن دومین شهر بزرگ یمن است. این شهر به دلیل راه داشتن به دریای سرخ از اهمیت استراتژیک برخوردار است و از دست دادن آن شکستی بزرگ برای رئیس‌جمهور یمن، عبدربه منصور هادی، محسوب می‌شود.
خرق عادتی جدید در عالم دیپلماسی
در بحبوحه حوادث یمن، خرق عادتی در عالم دیپلماسی رخ داد. شبکه خبری الجزیره فاش کرد که وزارت خارجه یمن به‌صورت موقت از ریاض فعالیت خود را انجام می‌دهد. به نظر می‌رسد عالم دیپلماسی تاکنون شاهد چنین اتفاقی نبوده است. با این حال، شبکه خبری الجزیره گزارش داد که وزارت خارجه یمن تلاش می‌کند تا حمایت بیشتری را از «مشروعیت» در یمن جلب کند و این در حالی است که «برادر بزرگ‌تر» جنگ ویرانگری را در یمن به راه انداخته است. از سوی دیگر، کره‌جنوبی نیز اولین سفارت شناور جهان را در آب‌های یمن راه‌اندازی کرد.
به گزارش خبرگزاری آلمان، کره‌جنوبی سفارت خود در یمن را به عرشه یک فروند ناوشکن ارتش کره‌جنوبی مستقر در نزدیکی آب‌های یمن منتقل کرد. این اقدام با هدف حمایت از شهروندان کره‌جنوبی است که باقی ماندن در یمن را انتخاب کرده‌اند.
در همین راستا، ستاد مشترک ارتش کره‌جنوبی اعلام کرد دفتر دیپلماتیک ویژه‌ای را روز یکشنبه گذشته در کشتی جنگی «وانگ جیون» ایجاد کرده تا از ۲۳ شهروند کره‌جنوبی که تصمیم گرفته‌اند در یمن باقی بمانند حمایت شود. مقامات دولت کره‌جنوبی درخواست کرده‌اند در این کشتی جنگی، فضا و تجهیزات ارتباطی لازم برای ایجاد دفتر دیپلماتیک فراهم شود.
عربستان، عامل بحران در منطقه
پاتریک کاکبرن در یادداشتی که برای روزنامه ایندیپندنت نوشته از تلاش عربستان برای ایجاد تغییرات بنیادین در منطقه خبر می‌دهد. کاکبرن می‌نویسد اتفاق شگفتی که در دهه‌های گذشته در منطقه رخ داده و از دوره بهار عربی به این سو بیشتر نمود داشته همانا تلاش عربستان برای ایجاد تغییر در منطقه و استفاده از نیروهای نظامی برای رسیدن به اهداف خود است.
عربستان که خود را در قامت «قدرت منطقه‌ای» می‌بیند، تصور می‌کند با پول‌های نفتی و رابطه با غرب می‌تواند تغییرات مد نظر خود را در منطقه پیاده کند.
کاکبرن با مروری بر نقش‌آفرینی مخرب عربستان در منطقه می‌نویسد: این کشور جنگ در یمن را به راه انداخت، در سوریه با اتحادی که با ترکیه شکل داده جبهه النصره را علم کرد، در عراق قبایل سنی را علیه دولت مرکزی شوراند، در بحرین قیام مردمی را به یاری تانک در نطفه خفه کرد و با درآمدهای بادآورده نفتی می‌کوشد تا نفوذ خود را در منطقه بیشتر کند.
این نویسنده انگلیسی می‌افزاید: اگر عربستان نیروهای زمینی را در یمن مستقر کند وارد باتلاقی مانند عراق و افغانستان می‌شود. او با ذکر اینکه «حوثی‌ها از قبایل زیدی یمن بوده و در کوه‌های شمالی یمن مستقر هستند» می‌نویسد: «زیدی‌ها جنبش کارآمد نظامی و سیاسی دارند. جنبش انصارالله مانند حزب‌الله لبنان است.» کاکبرن در آخر می‌افزاید کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس و در راس آنها عربستان از تنش‌ها و درگیری‌های خاورمیانه و باقی ماندن اوضاع به‌صورت کنونی بیشترین سود را می‌برند.
تشکیل ارتش متحد عربی
دولت عربستان و متحدان عرب این کشور اعلام کرده‌اند که عملیات یمن آغاز تحولاتی بزرگ‌تر در جهان عرب است.
آنها اعلام کرده‌اند که اهداف بلندمدت تری در نظر دارند. این مساله با اعلام تشکیل «نیروی نظامی واکنش سریع و مشترک عربی» برای پاسخ به بحران‌های منطقه‌ای شکل جدیدی به خود گرفته است. به گزارش واشنگتن‌پست، این اقدام هم پیامی است به ایران و هم نشانه‌ای از همکاری‌های منطقه‌ای- عربی علیه القاعده. کشورهای عربی از جمله امارات، اردن و مصر که در خارج از مرزهای خود و در کنار «ائتلاف غرب علیه داعش» دست به عملیات زده‌اند، تصور می‌کنند که فضا برای مانورهای منطقه‌ای آنها آماده است. گزارشگر واشنگتن‌پست به نقل از کارشناسان می‌نویسد: «یمن، فاز جدید این رویکرد است.»
حضور مستقیم عربستان در یمن آزمونی است برای به محک گذاشتن قابلیت نظامی- سیاسی اعراب. کارشناسان می‌گویند عربستان با حضور در یمن دست به «بازی مرگ و زندگی» زده است. اگر این کشور در عرصه تحولات یمن پیروز شود، عرصه برای قدرت نمایی و مانورهای بعدی آماده می‌شود. اگر شکست را در آغوش بکشد، سیلی عظیم‌تر از بهار عربی به راه خواهد افتاد که این بار نه تنها عربستان که بسیاری از دیکتاتوری‌های عرب را با خود خواهد برد. «تئودور کارازیک»، تحلیلگر مسائل عرب در دبی می‌گوید: «ما شاهد آغاز دکترین سلمان هستیم. این دکترین بر این باور است که عربستان سعودی باید از حاکمان عربی و وضع موجود دولت‌های متحد در جهان عرب حمایت کند.» در همین راستا، ژنرال العسیری اعلام کرد که حوثی‌ها تنها هدف مداخله ما نیستند: «حوثی‌ها و القاعده دو روی یک سکه هستند.»
«لبیب کامهاوی»، تحلیلگر سیاسی در اردن، می‌گوید: «عربستان به یمن با عنوان کشوری ضعیف می‌نگرند که باید از آنها حمایت کرد.» در دهه ۶۰، عربستان در کنار سلطان شیعی در یمن شمالی ایستاد اما با دگرگون شدن فرصت‌ها و تغییرات و اتحادها در منطقه روابط عربستان با یمن هم دچار فراز و فرود شد.
«هاشم اهل البره» خبرنگار الجزیره که در یمن مستقر است، می‌نویسد: «بازیگر دیگری در صحنه تحولات یمن رخ نموده که اوضاع را اندکی دشوار کرده است. علی عبدالله صالح که از سوی مردم یمن سرنگون شده اکنون اوضاع را مناسب می‌بیند. او با اتحاد با حوثی‌ها در مقابل ائتلاف عربی ایستاده است.»
او می‌گوید اگر یمن بتواند بار دیگر روی پای خود بایستد «این کشور همان یمن سابق نخواهد بود.» از این سخن دو برداشت می‌شود: یمن به کشوری دست نشانده عربستان تبدیل خواهد شد یا یمنی تحت کنترل حوثی‌ها خواهد بود که هرگز یورش عربستان را فراموش نخواهد کرد.
پاکستان؛ رو در بایستی با ریاض
روز گذشته پارلمان پاکستان تشکیل جلسه داد تا درخواست برای مشارکت نظامی این کشور در یمن را بررسی کند. اگرچه نواز شریف نخست‌وزیر پاکستان بارها اعلام کرده «با هر تهدیدی علیه تمامیت ارضی عربستان مقابله خواهد کرد» اما به نظر می‌رسد دولت پاکستان درخصوص نحوه پاسخ به کاخ سعودی مردد است و در نوعی رو در بایستی قرار گرفته است.
«عارف رفیق»، محقق ارشد در موسسه خاورمیانه مستقر در واشنگتن، می‌گوید: «دولت پاکستان به دنبال برآورده کردن درخواست سعودی‌ها در حداقل سطح است.
آنها مایل نیستند بخشی از اقدام نظامی جدی در یمن باشند.» کارشناسان دلیل بی‌رغبتی پاکستان را این‌گونه ذکر می‌کنند: «پاکستان به دلیل داشتن جمعیت شیعه و از ترس مخالفت شیعیان این کشور حاضر به حضور در یمن نیست.» پاکستان دارای ۱۹ درصد جمعیت شیعه است به‌گونه‌ای که این کشور پس از ایران دارای بزرگ‌ترین جمعیت شیعه در جهان است.
به گزارش رویترز، دولت پاکستان به سعودی‌ها مدیون است. به دلیل بحران اقتصادی در پاکستان و ضعف شدید اقتصادی در این کشور، اسلام‌آباد به شدت نیازمند کمک‌های مالی است. سال گذشته، این کشور ۵/ ۱ میلیارد دلار کمک مالی به اسلام آباد داد.
عربستان همچنین پس از کودتای سال ۱۹۹۹ تنها کشوری بود که به نواز شریف، نخست‌وزیر فعلی پاکستان، پناه داد. چنین است که رویترز می‌نویسد: نواز اکنون در دوراهی همراهی یا عدم همراهی و نوعی رو در بایستی قرار گرفته است.
اگر به ائتلاف عربی بپیوندد همراهی مالی عربستان را خواهد داشت اما چاره‌ای ندارد جز اینکه با وضعیت سیاسی- اقتصادی
وخامت بار پاکستان در کنار شورش‌های احتمالی مردمی کنار بیاید و در نهایت وداع با قدرت را بپذیرد. یا همراهی را کنار بگذارد که در این صورت از کمک‌های مالی سعودی‌ها محروم خواهد شد. بنابراین، به نظر می‌رسد همان‌طور که عارف رفیق می‌گوید به کمترین شکل ممکن به خواسته عربستان پاسخ دهد.
ارسال نظر