مذاکرات سری آمریکا و کره‌شمالی

گروه جهان: ایالات‌متحده و کره‌شمالی مذاکرات گسترده‌ای در مورد احتمال بازگشت به مذاکرات درخصوص منطقه عاری از سلاح هسته‌ای داشته‌اند. این مذاکرات، چشم‌انداز دور جدیدی از دیپلماسی را افزایش داده است و این در حالی است که واشنگتن رویکردهای سخت‌تری علیه پیونگ یانگ اتخاذ کرده است. به گزارش افراد دخیل در این مذاکرات، نمایندگان هسته‌ای دو کشور ایده «مذاکره برای مذاکره» را به بحث گذاشته‌اند. اما آنها نتوانسته‌اند در مورد «تدارکات» به توافق برسند. یکی از مقام‌های ارشد دولت آمریکا به شرط فاش نشدن نام می‌گوید: «ما می‌خواهیم آنها را امتحان کنیم که آیا علاقه‌مند به احیای مذاکرات هستند یا خیر. من فکر می‌کنم ما روشن ساخته‌‌ایم که این آنها هستند که باید گام اول را بردارند.» به گزارش واشنگتن پست، این مقام ارشد می‌گوید این گام‌ها شامل تعلیق فعالیت روی مراکز هسته‌ای و تعهد به عدم انجام آزمایش‌های هسته‌ای کره‌شمالی می‌شود. از آنجا که کره‌شمالی بارها وعده‌های خود را شکسته است، مقام‌های آمریکایی نگران هستند که بار دیگر این کشور به قول خود عمل نکند. اما کره‌شمالی روز یکشنبه واکنش خشمگینانه‌ای به این پیشنهاد نشان داد و اعلام کرد که این صحبت‌ها - نه واشنگتن- مانعی در راستای احیای مذاکرات است. روابط میان دو کشور در هفته‌های اخیر به سطحی از تلخی رسید و این هم ناشی از نمایش فیلم «مصاحبه» و حمله هکرهای کره‌ای به شرکت «سونی پیکچرز» پس از نمایش این فیلم بود. موضوع اصلی این فیلم ترور کیم جونگ اون رهبر کره‌شمالی بود که باعث مقابله به مثل این کشور شد.

در پاسخ، واشنگتن تحریم‌های جدیدی علیه این کشور با هدف محدود کردن دسترسی‌های کره‌شمالی به سیستم مالی بین‌المللی وضع کرد و کنگره هم در همین زمینه فشارهای زیادی وارد می‌آورد. اوباما هم از «فروپاشی» قریب‌الوقوع این کشور خبر داد. وقتی کره‌شمالی اعلام کرد در صورت توقف مانورهای مشترک نظامی کره‌جنوبی- آمریکا حاضر است آزمایش‌های هسته‌ای خود را تعلیق کند، وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد این پیشنهاد «تهدیدی ضمنی» است. پاسخ سریع مقام‌های دولتی بسیاری از افراد دخیل در مذاکرات را متعجب کرد؛ چرا که آنها می‌گفتند چنین پیشنهادهایی از سوی کره‌شمالی به ندرت داده شده و باید این فرصت را برای تعلیق برنامه‌های هسته‌ای‌اش غنیمت شمرد.

اما در پشت پرده، مقام‌های قبلی و فعلی آمریکایی در حال بحث روی ایده احیای مذاکرات بودند تا ببینند چگونه می‌توان مذاکرات شش جانبه را با هدف تشویق کره‌شمالی برای کنار گذاشتن امیال هسته‌ای‌اش تشویق کنند. ماه گذشته گروهی از مقام‌های سابق آمریکایی - از جمله استفن بوزوُرث و جوزف دوترانی که هر دو سوابق طولانی در معامله با کره‌شمالی داشتند- در سنگاپور با «ری یونگ هو»، معاون وزیر خارجه کره‌شمالی، دیدار و مذاکرات سری داشتند.

به گفته یکی از افرادی که نزدیک به فرآیند مذاکرات است در این دیدار «مسیر پیش ‌رو» مورد بررسی قرار گرفت. به دلیل حساسیت مذاکرات سری با کره‌شمالی، بسیاری از مقام‌های آمریکایی که در این رابطه اظهارنظر کردند به شرط فاش نشدن نامشان سخن گفتند. دیدار سنگاپور منجر به این پیشنهاد شد که «سانگ کیم»- نماینده ویژه آمریکا در امور کره‌شمالی، با همتای کره‌ای خود دیدار کند. او هفته گذشته برای دیدار با مقام‌های ژاپنی، کره‌جنوبی و چینی در آسیا بود و گفته می‌شود او چشم‌انداز دیدار با کره‌شمالی را در پکن مطرح کرده است. کره‌شمالی اما پیشنهاد داد که «ری» را به پکن بفرستد یا پیشنهاد کرد که «سانگ کیم» به پیونگ یانگ بیاید و با «کیم کای گوانگ» و «کانگ سوک جو» (که هر دو در وزارت خارجه مقامی ارشدتر از «ری» هستند) دیدار کند. به گفته مسوولانی که نزدیک به فرآیند مذاکرات هستند (و تاکید می‌کنند که نامشان فاش نشود)، مقام‌های آمریکایی فکر می‌کردند رتبه «کیم» و «کانگ» با رتبه «سانگ کیم» بهتر و بیشتر جور در می‌آید؛ اما تمایل نداشتند نماینده‌شان به پیونگ یانگ سفر کند، چرا که این تصور غلط را برای کره‌شمالی به وجود می‌آورد که در جایگاه بالاتری است. یک مانع بزرگ دیگر این بود که کره‌شمالی پس از آغاز ابولای سال گذشته در این کشور قواعد قرنطینه‌ای سفت و سخت به اجرا گذاشته است. تمام کسانی که به خارج از کشور می‌روند یا از خارج وارد این کشور می‌شوند (از جمله «ری» پس از بازگشتش از سنگاپور به کره‌شمالی) باید ۲۱ روز را در خانه خود بگذراند.

مقام‌های خارجی هم که به کره‌شمالی می‌آیند باید به همین ترتیب مدتی را در قرنطینه به سر برند؛ خارجی‌هایی که در کره‌شمالی زندگی می‌کنند و این قواعد سفت و سخت را پشت سر گذاشته‌اند، می‌گویند تنها تماس خارجی این افراد با دنیای بیرون همان پزشک دولتی است که هر روز می‌آید و آنها را معاینه می‌کند. این روند همچنان ادامه دارد حتی زمانی که بحران ابولا فروکش کرده است: اما مشکل بزرگ‌تر شکاف گسترده میان مواضع آغازین دو کشور است. «سانگ کیم» پس از دیدارش در پکن اعلام کرد: «ما روشن کرده‌‌ایم که نسبت به مذاکرات مهم با کره‌شمالی در مورد منطقه عاری از سلاح هسته‌ای کاملا باز عمل می‌کنیم.» او گفت: موضع اساسی دولت این است که «ما مایل به تعامل با دولتی هستیم که در کره‌شمالی در مسند قدرت است؛ البته اگر آنها با ما مذاکراتی صادقانه در مورد مساله هسته‌ای داشته باشند.» کره‌شمالی هم روز یکشنبه (۱۲ بهمن) خشمگینانه پاسخ داد. یک سخنگوی وزارت خارجه کره‌شمالی در خبرگزاری دولتی این کشور بیانیه‌ای منتشر کرد و اعلام کرد پیونگ یانگ دعوت خود از سانگ کیم را پس گرفته است. این مقام کره‌ای در این بیانیه آورده بود: «ایالات‌متحده با موضع‌گیری‌ها و سخنان خود می‌خواهد به گونه‌ای وانمود کند که همه تقصیرها بر گردن کره‌شمالی است. این کشور با فریب افکار عمومی این تصور اشتباه را دامن می‌زند که گفت‌وگوها و تماس‌ها صادقانه نیست.» از سوی دیگر «دیوید استراب»، یک مقام سابق آمریکایی که مذاکراتی با کره‌شمالی داشته است، می‌گوید شمالی‌ها «می‌خواهند این برداشت را منتقل کنند که این آمریکایی‌ها هستند که رفتاری نامعقول دارند.»

او می‌گوید با وجود این مواضع اما دو طرف چندین سال است که می‌خواهند با یکدیگر مذاکره کنند. استراب افزود: «مساله این نیست که آیا آنها می‌خواهند مذاکره کنند یا خیر، بلکه بحث این است با چه شروطی مذاکره را می‌خواهند. به چه چیزی می‌خواهند برسند؟ شمالی‌ها در آشکار و خفا روشن کرده‌اند که آنها یک دولت هسته‌ای هستند و می‌خواهند سلاح هسته‌ای را برای همیشه داشته باشند.» اسکات اشنایدر، محقق ارشد شورای روابط خارجی آمریکا، می‌گوید دو کشور دو دهه است که به‌طور مستقیم و چندجانبه در حال مذاکره روی چند و چون برنامه هسته‌ای کره‌شمالی هستند که گاهی با موفقیت مواجه شده (مانند توافق عادی‌سازی در سال ۱۹۹۴ و معامله ۶ جانبه با پیونگ یانگ برای کنار گذاشتن برنامه هسته‌ای‌اش) اما در بسیاری موارد با شکست مواجه شده است.

مقام‌های آمریکایی معتقدند که با «دیپلماسی مذاکره مخفی» می‌توان به توافق دست یافت. این مقام‌ها چنین رویکردی را برخاسته از رویکرد «جان کری» می‌دانند که فارن پالیسی او را «مرد مذاکرات پشت‌پرده» می‌نامد. این مقام‌ها می‌گویند همان طور که مذاکرات پنهانی با کوبا در نهایت به نتیجه رسید آنها چنین سیاستی را در مورد کره‌شمالی هم دنبال می‌کنند؛ به این امید که بتوان به نتیجه دلخواه دست یافت.