انقلاب داعش علیه وارثان اسامه همچنان قربانی می‌گیرد
فروپاشی در جبهه القاعده
محمدحسین باقی: با وجودی که تمرکز عملی داعش در حال حاضر بر سوریه و عراق است اما نشانه‌های روشنی وجود دارد که باورهای این گروه به سرعت در حال پراکنده شدن در مناطقی دور دست است. «خلافت خودخوانده» ابوبکر البغدادی توانسته از بریتانیا تا بهشت جزایر مالدیو حامیانی برای خود دست و پا کند. اکنون نشانه‌هایی هست که این گروه گوشه چشمی هم به افغانستان و پاکستان‌انداخته؛ دو کشوری که پایگاه سنتی طالبان و القاعده است. گویی البغدادی وارث بن لادن و «خلافت دوستان» در تاریخ است و این بار این البغدادی است که جامه خلافت را بر تن کرده به این امید که بتواند روزی خواسته خود را عملی سازد.
محمدحسین باقی: با وجودی که تمرکز عملی داعش در حال حاضر بر سوریه و عراق است اما نشانه‌های روشنی وجود دارد که باورهای این گروه به سرعت در حال پراکنده شدن در مناطقی دور دست است. «خلافت خودخوانده» ابوبکر البغدادی توانسته از بریتانیا تا بهشت جزایر مالدیو حامیانی برای خود دست و پا کند. اکنون نشانه‌هایی هست که این گروه گوشه چشمی هم به افغانستان و پاکستان‌انداخته؛ دو کشوری که پایگاه سنتی طالبان و القاعده است. گویی البغدادی وارث بن لادن و «خلافت دوستان» در تاریخ است و این بار این البغدادی است که جامه خلافت را بر تن کرده به این امید که بتواند روزی خواسته خود را عملی سازد. اکنون بسیاری در حال گمانه‌زنی در مورد این مساله هستند که آیا داعش (که مبارزان جوان‌تر را جذب کرده و بیش از هر گروه بنیادگرای دیگری حمایت خارجی به دست آورده) می‌تواند ردپایی در پاکستان و افغانستان برای خود به‌وجود آورد یا خیر.
«رادیو آزاد افغانستان» در گزارشی اعلام کرد که به تازگی به ویدئویی دست یافته که نشان می‌دهد سه مرد نقاب پوش با نمادهای داعش که خود را «سازمان اسلامی افغانستان بزرگ» نامیده‌اند با البغدادی و داعش بیعت کرده‌اند. البته اما و اگرهایی در مورد تایید این ویدئو مطرح شده است. اما بی‌تردید پتانسیل فراوانی برای داعش در این دو کشور وجود دارد و نشانه‌های دیگری نسبت به حمایت از داعش در این کشور دیده می‌شود: رویترز می‌نویسد به تازگی جزوات، پرچم‌ها و سایر نمادهای داعش در بخشی از پاکستان و هند پخش شده است.
اینها نشانه‌هایی از این است که این گروه افراطی در حال جذب افراطیون از پایگاه‌های سنتی طالبان و القاعده است. شاخه‌ای از شورشیان طالبان پاکستان به نام «جماعت الاحرار» هم حمایت خود را از داعش اعلام کرد. احسان‌الله احسان، رهبر این گروه در گفت‌وگو با رویترز ادعا می‌کند: «داعش یک سازمان اسلامگرای جهادی است که در راستای اجرای نظام اسلامی و تشکیل خلافت فعالیت می‌کند. ما به آنها احترام می‌گذاریم. اگر از ما کمک بخواهند، آن را بررسی کرده و در موردش تصمیم خواهیم گرفت.»
***
برای القاعده، حضور داعش در حیاط خلوت خود قابل پذیرش نیست. این دو گروه پیش از این با هم پیوند داشتند (داعش پیش‌تر، «القاعده در عراق» نامیده می‌شد) اما در نهایت از هم گسستند. برخی شاخه‌های شبه‌نظامیان اسلامگرای غیرداعشی بخش‌های زیادی از مناطق فقیر جنوب آسیا را به تسخیر خود در آورده‌اند اما داعش با سرعتی که در تسخیر سرزمین‌ها با گردن زنی، اعدام‌های گسترده و اقداماتی از این دست داشته به تازگی حامیانی در میان سایر گروه‌های تروریستی در منطقه و جوانانی که در این گروه‌ها فعالیت می‌کنند دست و پا کرده است. «آرون. وای. زلین» تحلیلگر موسسه واشنگتن برای خاور نزدیک می‌گوید: «القاعده و داعش راجع به طیف مختلفی از مسائل با هم اختلاف نظر دارند از جمله در استفاده استراتژیک از خشونت و نقش حکومت اسلامی.» او می‌نویسد: «این دو گروه اکنون در جنگ آشکار برای برتری در جنبش جهادی جهانی هستند.» در سوریه «جبهه النصره»، عامل القاعده، با داعش می‌جنگد. تصمیم آشکار الظواهری برای اعزام مبارزانی (همان چیزی که آمریکایی‌ها آن را «گروه خراسان» می‌نامند) به سوریه شاید تایید این مساله باشد که این مبارزه چقدر سخت و جدی است.
رهبران کهنسال القاعده- که عمدتا در مناطق بی‌قانون مرزی افغانستان و پاکستان زندگی می‌کنند- در رسانه‌های اجتماعی و حساب‌های توییتری به عنوان گروهی خنثی، خسته، بی‌خاصیت و ناکارآمد نگریسته می‌شوند. کارشناسان می‌گویند جذابیت روزافزون داعش باعث شد ایمن الظواهری رهبر القاعده تشکیل شاخه هندی القاعده تحت عنوان «القاعده شبه قاره» را اعلام کند و پرچم گروه را در جنوب آسیا برافرازد؛ منطقه‌ای که سکونتگاه حدود ۴۰۰ میلیون مسلمان است.
یک هسته محلی کوچک در پاکستان با اعلام وفاداری به داعش، طی چند هفته گذشته جزواتی در منطقه پیشاور در پاکستان و شرق افغانستان پخش کرده است. این جزوه ۱۲ صفحه‌ای «فتح» نامیده می‌شود که به زبان‌های پشتو و اردو منتشر شده و به صورت گسترده در اردوگاه‌های مهاجران افغان در حومه پیشاور در پاکستان پخش شده است. لوگوی بالای این جزوه یک اسلحه
« AK-۴۷» است و از تمام ساکنان خواسته از این گروه حمایت کنند. خودروهایی با نماد داعش در حوالی پیشاور دیده شده‌اند. سمیع‌الله حنیفی یکی از رهبران دینی در پیشاور می‌گوید: این جزوات از سوی گروهی کوچک به نام «خلافت اسلامی» توزیع شده که از حامیان پر و پا قرص داعش هستند.
***
نشانه‌های داعش در کشمیر هم دیده شده است. این منطقه سال‌ها صحنه نبرد گروه‌های تروریستی علیه حکومت هند بود. مقام‌های هندی می‌گویند بیعت با داعش به کشمیر هم رسیده و مقام‌های امنیتی در حال کشف سرنخ‌هایی از این قضیه و میزان حمایتی هستند که تندروهای کشمیری با نمادهای داعش از این جریان به عمل می‌آورند. مقام‌های اطلاعاتی و پلیس دهلی نو و کشمیر می‌گویند ابتدا در ۲۷ ژوئن در سیرینگر و سپس در ماه جولای و هنگام اجرای مراسم عیدفطر بود که نشانه‌هایی از داعش مشاهده شد و پس از نماز عید فطر برخی پرچم داعش را در هوا تکان دادند. داعش در رقابت با القاعده به دنبال نفوذ در هند به عنوان سومین سکونتگاه بزرگ مسلمانان است. کارشناسان می‌گویند یکی از دلایل فعالیت داعش همانا رقابت با القاعده و کنار زدن این گروه است.
رویترز می‌نویسد: از آنجا که بسیاری از رهبران القاعده به دوران بازنشستگی رسیده‌اند اما هنوز از روش‌های سنتی در جذب نیرو استفاده می‌کنند. داعش اما وضعیت متفاوتی دارد. فرماندهان داعش با پی بردن به این موضوع به دنبال جذب جوان‌ترها هستند و اگر مقایسه‌ای میان القاعده و داعش صورت گیرد، مشاهده خواهد شد که درصد بالایی از نیروهای داعش جوانان هستند. از سوی دیگر، در مناطقی که دولت مرکزی نفوذ ندارد (مناطق قبایلی پاکستان و افغانستان، کشمیر، سوریه و عراق، یمن و ...) امکان رسوخ داعش بیشتر است. برخی کارشناسان می‌گویند داعش بر خلاف القاعده نیرویی عملگراست و همین عملگرایی یکی از عوامل پیوستن جوانان به این گروه است. داعش با توجه به تصویری که از خود در عراق و سوریه نشان داده و همچنین با تشکیل عملی خلافت خود خوانده توانسته توجهات تندروها را به خود جلب کند.
به این ترتیب، هزاران نفر از کسانی را که به هر حال پیرو «القاعده» به حساب می‌آمدند به خود جذب کرده است. بی‌تردید، این امر، موجب نگرانی الظواهری است چرا که سازمانش رفته‌رفته در حال تبدیل شدن به ساختاری برای یکسری رهبر کهنسالِ بدون کاریزما است؛ درست بر عکس داعش که رهبر آن البغدادی و فرماندهانش دارای کاریزما هستند.
در اواسط جولای، ویدئویی از استخدام نیروهای داعش به صورت آنلاین در فضای مجازی و با زیرنویس‌هایی به زبان‌های هندی، تامیلی و اردو منتشر شد و از جوانان می‌خواست که به این گروه بپیوندند. دلیل دیگری که در پسِ برتری داعش نسبت به القاعده و بیعت‌های مکرر با این گروه نهفته است همانا دست برتر داعش در جذب مهاجران با زبان‌های مختلف است که به این گروه قدرت داده تا در رسانه‌های خود (اعم از هفته‌نامه‌ها، ویدئوها و فضای مجازی) به زبان‌های مختلف سخن گوید و انقیاد سایر گروه‌های رادیکال را نسبت به خود به‌دست آورد.
***
کارشناسان معتقدند که بیعت گروه‌های مختلف در لیبی، یمن، پاکستان، افغانستان و کشمیر با داعش یک دلیل اصلی (در کنار بسیاری دلایل دیگر) دارد و آن رقابت میان القاعده و داعش برای کسب برتری در آن چیزی است که آنها «جنبش جهادی جهانی» می‌دانند. برخی اعضایی که با داعش بیعت کرده‌اند به شرط فاش نشدن نام به نیویورک تایمز ادعا کرده‌اند شکافی که میان القاعده و داعش به وجود آمده نشان می‌دهد که «ستاره بخت القاعده رو به افول است در حالی که ستاره بخت داعش و برتری نظامی و عملگرایی این گروه در افق نمایان است.»
برخی فرماندهان طالبان پاکستان می‌گویند: سال‌ها است با دولت مرکزی و ارتش پاکستان در مناطق شمال غرب درگیریم، پهپادهای آمریکایی گاه و بیگاه مواضع ما را هدف می‌گیرند و سال‌ها است در جنگ و گریزیم اما راه به جایی نبرده‌ایم در حالی که داعش در کوتاه زمانی مناطقی در عراق و سوریه را اشغال کرد. آنها می‌گویند: این نشان می‌دهد که «بخت با داعش یار است» و بیعت با البغدادی بیعت با کسی است که وقتی برنامه‌ای را طراحی کند عقب‌نشینی در کارش نیست. «تحریک طالبان پاکستان» و شاخه منشعب شده از این گروه به نام «جماعت الاحرار» در زمره بیعت‌کنندگان با داعش هستند.
ارسال نظر