چینی اتحادیه عرب ترک برداشت

گروه بین‌الملل- اتحادیه عرب کم‌کم به شکنندگی نزدیک می‌شود. اگر زمانی کشورهای کوچک خلیج‌فارس اختلافات درونی خود را در سرسراهای مجلل خود حل و فصل می‌کرده‌اند اینک اما درگیری‌های کشورهای این منطقه نه تنها علنی شده، بلکه دست یافتن به رویای «ناتوی عربی» هم غیرممکن شده است. در این راستا چند روزی است که کشورهای عربستان سعودی، امارات و بحرین از دوحه خواسته‌‌اند که در سیاست‌های خارجی خود تغییر مسیر دهد، اما قطر از خواسته آنها چشم‌پوشی کرده است. همین قبول نکردن درخواست از طرف دوحه باعث شد که این سه کشور ابتدا به ساکن دوحه را به خروج سفرای خود از این کشور تهدید کنند و سپس در اقدامی علنی سه سفیر خود را از این کشور خارج کردند.

این در شرایطی است که قطر ضمن قابل قبول ندانستن درخواست این سه کشور به استقلال سیاست خارجی خود اصرار می‌کند. روزنامه مصری یوم السابع در این باره نوشت: وزیر خارجه قطر در مصاحبه‌ای مطبوعاتی اعلام کرد که سیاست‌های قطر در امور خارجی مختص به خود آنهاست و آنها حق دارند که در این زمینه استقلال داشته باشند. وی می‌گوید: «استقلال سیاست خارجه قطر قابل مذاکره نیست و ما به این مساله اعتقاد راسخ داریم که اظهارات اخیر برادرانمان در عربستان، امارات و بحرین هیچ ارتباطی با امنیت داخلی کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس ندارد و این اظهارات قبل از هر چیز ناشی از تفاوت دیدگاه‌ها در خصوص مسائل بین‌المللی است». «خالد العطیه» افزود: «یکی از اصول سیاست خارجی قطر این است که از آرمان‌های مردم در تحقق عدالت و آزادی در جهان عرب حمایت کند».

یک منبع نزدیک به دولت قطر نیز پیشتر گفته بود که این اختلافات اخیر بیشتر مربوط به مسائل خاورمیانه همچون بحران در مصر و سوریه است. بنا به گفته برخی ناظران، قطر در خصوص سوریه کمی عقب نشینی کرده است و در مصر نیز حامی اصلی اخوانی‌هاست. این در شرایطی است که عربستان سعودی به تازگی اخوانی‌ها را در زمره گروه‌های تروریستی قرار داده است و موضوع مصر برای ریاض جزو اولویت‌های نخست سیاست خارجی این کشور قرار گرفته است.

برخی از تحلیلگران اعتقاد دارند که رویکرد دموکراتیک‌تر اخوانی‌ها به مسائل جهان عرب باعث شده است که کشورهای مونارشی خلیج فارس دست از حمایت از این کشورها بردارند و حامی دولت «جونتا» (حاکمیت نظامیان پس از کودتا) شوند. در این راستا سعود الفیصل بن عبدالعزیز، وزیر امور خارجه سعودی‌ها قطر را تهدید کرده است که کلیه مرزهای آبی و خاکی قطر را مسدود خواهد کرد.

همچنین عربستانی‌ها قطر را تهدید کرده‌اند که به‌زودی نماینده شبکه الجزیره را از خاک این کشور اخراج خواهند کرد. شبکه الجزیره زیر نظر دولت قطر فعالیت می‌کند. با این وجود وزیر خارجه عربستان سعودی می‌گوید که اگر دوحه به شرایط شورای همکاری خلیج‌فارس و اتحادیه عرب عمل کند «بلوکه شدن سیاسی و مرزی» قطر در هم خواهد شکست.

مهم‌ترین عامل اختلاف عربستان سعودی حضور قرضاوی یکی از اخوانی‌ها در قطر است که باعث شده است ریاض رودر روی قطر قرار گیرد. عربستان سعودی و امارات تاکنون به‌طور مستقیم ۳۲ میلیارد دلار به حاکمان نظامی مصر کمک مالی کرده‌اند و از حامیان سرسخت «السیسی» هستند. این در شرایطی است که پیش از این نیز عربستان سعودی پس از توافق ایران با کشورهای ۵+۱ عمان را تهدید به اخراج از اتحادیه عرب کرده و مسقط را مورد انتقاد قرار داده بود که واسط بین ایران با برخی کشورهای غربی شده است. با این وجود برخی از ناظران سیاسی اعتقاد دارند که اتحاد بین عربستان سعودی و امارات متحده عربی نیز شکننده خواهد بود و امارات حاضر نیست که پدرخواند‌گی سعودی‌ها را در شورای همکاری خلیج‌فارس بپذیرد. بر این اساس گفته می‌شود که اگر امارات در سیاست خارجی پیرو ریاض باشد نقش آنها به عنوان «هاب اقتصادی» منطقه به هم خواهد خورد. سایت «گلوبال ریسرچ» در این باره می‌نویسد: «دبی به عنوان مرکز ورود و خروج کالاهای صادراتی عمل می‌کند و پذیرفتن نقش عربستان به عنوان یک کشور تصمیم‌گیرنده در این حوزه مقامات اماراتی را ناخشنود خواهد کرد». به نوشته این سایت این دو کشور در خصوص اینکه کدام کشور در حوزه اقتصادی نقش تعیین کننده در شورای همکاری خلیج‌فارس خواهد داشت به شدت با همدیگر رقابت می‌کنند.