گروه بین‌الملل- باراک اوباما، رییس‌جمهوری ایالات‌متحده، از توافق کشورش و روسیه درباره تحت کنترل قرار دادن تسلیحات شیمیایی سوریه استقبال کرد و گفت که اگر دیپلماسی شکست بخورد، واشنگتن همچنان آماده مداخله نظامی است.
به گزارش بی‌بی‌سی، در این بیانیه آمده‌است: «آمریکا برای تحقق آنچه روز شنبه توافق شده است به همکاری خود با روسیه، بریتانیا، فرانسه، سازمان ملل و دیگران ادامه می‌دهد و اگر حکومت اسد به چارچوب این توافقنامه عمل نکند با پیامدهای آن رو‌به‌رو خواهد شد.» اوباما در بیانیه خود مدعی شده‌است که تهدید نظامی آمریکا باعث شد تا این فرصت فراهم شود که خواسته‌های مورد نظر آمریکا از راه دیپلماتیک پیگیری شود. اوباما توافق بین وزرای خارجه ایالات‌متحده و روسیه را گامی جدی و واقعی برای کنترل تسلیحات شیمیایی سوریه و در نهایت از بین بردن آنها دانسته‌است. رییس‌جمهوری آمریکا در ادامه بیانیه خود آورده‌است: «چارچوب (این توافق) فرصت نابودی سریع، شفاف و قابل اثبات تسلیحات شیمیایی سوریه را فراهم می‌کند و می‌تواند به تهدید استفاده از این تسلیحات نه تنها علیه مردم سوریه، بلکه مردم منطقه و جهان پایان دهد.» او اضافه کرده‌است که انتظار جامعه جهانی این است که حکومت بشار اسد تعهدات خود را انجام دهد. روز شنبه، جان کری، وزیر خارجه ایالات‌متحده و سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه در پایان سومین روز مذاکرات سخت و فشرده خود در شهر ژنو سوئیس، در یک نشست خبری مشترک جزئیاتی از توافق بین دو کشور در مورد کنترل تسلیحات شیمیایی سوریه ارائه کردند. واشنگتن و مسکو همچنین اعلام کردند که سوریه باید به بازرسان، اجازه دسترسی به همه تسلیحات شیمیایی این کشور را بدهد و در یک هفته فهرست کامل سلاح‌های شیمایی خود را با جزئیات کامل ارائه کند.
توافق شش ماده ای ایالات‌متحده و روسیه عبارت است از:
الف- کمیت و نوع تسلیحات شیمیایی سوریه باید ارائه و «به سرعت» تحت کنترل جامعه بین‌المللی قرار بگیرد.
ب- سوریه باید طی یک هفته فهرستی از دخایر تسلیحات شیمیایی خود ارائه کند.
ج- براساس کنوانسیون منع استفاده از سلاح‌های شیمیایی، تدابیر ویژه‌ای برای «تخریب سریع» سلاح‌ها اتخاذ خواهد شد.
د- سوریه باید به بازرسان اجازه فوری به همه محل‌های سلاح‌های شیمیایی خود را بدهد.
هـ - همه سلاح‌های شیمیایی سوریه باید نابود شوند که این شامل احتمال خارج کردن این گونه سلاح‌ها از کشور سوریه نیز می‌شود.
و- سازمان ملل حمایت تدارکاتی در اختیار تیم بازرسان قرار می‌دهد.
این در شرایطی است که جان مک کین و لیندزی گراهام، دو سناتور جمهوری‌خواه هوادار اقدام نظامی علیه دولت بشار اسد، رییس‌جمهوری سوریه، توافق به دست آمده را بی‌معنی دانستند.
به ادعای آنان این توافق به اسد اجازه می‌دهد از فرصت به دست آمده برای فریبکاری استفاده کند. آنها در بیانیه مشترک خود نوشته‌اند: «بدون صدور قطعنامه شورای امنیت که بر اساس اصل هفتم منشور سازمان ملل متحد تهیه شده باشد و رژیم اسد را به کاربرد نیروی نظامی در صورت تمکین نکردن تهدید می‌کند، این توافق بی‌معنی است. اسد از فرصت زیادی که در اختیارش گذاشته شده است، همانند صدام برای تاخیر انداختن و فریب دادن استفاده خواهد کرد.» با این همه، توافق آمریکا و روسیه با استقبال فرانسه، از حامیان ارتش آزاد سوریه که از گروه‌های اصلی مخالف حکومت اسد و موافق حمله نظامی به سوریه به شمار می‌رود رو‌به‌رو شده‌‌، هرچند این گروه روی خوشی به این توافقنامه نشان نداده‌است.
در همین زمینه، لوران فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه در بیانیه‌ای در واکنش به این توافق اعلام کرده‌‌است: «توافق به دست آمده در ژنو بر سر نابودی تسلیحات شیمیایی سوریه گام مهمی به جلو است.» با این همه، ژنرال سلیم ادریس، فرمانده ارتش آزاد سوریه این توافق را ابتکاری از سوی روسیه توصیف کرد که تنها برای وقت کشی به نفع سوریه ارائه شده‌است.
به گفته او این توافق‌نامه حتی اگر اجرا شود، نمی‌تواند پایانی بر بحران سوریه باشد و فقط بار مسوولیت کشته‌شدن صدها نفر در حمله شیمیایی را از دوش بشار اسد بر می‌دارد.
ویلیام هیگ، وزیر امور خارجه بریتانیا اما از توافق آمریکا و روسیه بر سر کنترل جنگ‌افزار شیمیایی سوریه استقبال کرده‌است.
وزیر امور خارجه بریتانیا در بیانیه‌ای آورده‌‌است: «اکنون برعهده حکومت سوریه است که این توافقنامه را به صورت کامل اجرا کند.»
وانگ یی، وزیر خارجه این کشور که روز یکشنبه (۱۵ سپتامبر) در پکن میزبان لوران فابیوس همتای فرانسوی خود بود، گفت که این توافق تا حدی از اوضاع در آستانه انفجار در سوریه تنش‌زدایی می‌کند. سلیم ادریس، فرمانده ارتش آزاد سوریه‌ پیش‌تر گفته بود که ارتش بشار اسد در روزهای گذشته شروع به انتقال بخشی از سلاح‌های شیمیایی خود به لبنان و عراق کرده است.
وزیر امور خارجه چین هم تاکید کرد که بحران سوریه باید با روش‌های دیپلماتیک در چارچوب سازمان ملل و شورای امنیت این سازمان حل و فصل شود. چین و روسیه پیش از این همه قطعنامه‌های الزام‌آور شورای امنیت سازمان ملل علیه رژیم سوریه را وتو کرده‌اند.
بان‌کی‌مون، دبیر کل سازمان هم از این توافقنامه استقبال و ابراز امیدواری کرده‌است که این توافقنامه، مسیر صلح در سوریه را هموار کند.
مصر، ترکیه و عربستان سعودی، سه قدرت منطقه‌ای که از مخالفان اسد حمایت می‌کنند اما تا لحظه تنظیم این گزارش واکنشی به توافق واشنگتن و مسکو نشان نداده‌اند. جمهوری اسلامی ایران اما از این توافق استقبال کرده‌است. این در شرایطی است که جان کری تاکید کرده‌است که تیم بازرسان باید تا ماه نوامبر (دو ماه دیگر) در سوریه‌ باشند. به گفته وزیر خارجه آمریکا، هدف نهایی، نابودی کامل تسلیحات شیمیایی سوریه تا اواسط سال ۲۰۱۴ میلادی است. کری ابراز امیدواری کرد که این توافق بتواند به آغاز فرآیند صلحی فراگیر در سوریه کمک کند. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه نیز در سخنانی گفت که در این توافق به توسل به زور در شرایط پایبند نبودن سوریه به مفاد این توافق اشاره‌ای نشده‌است. با این همه او افزود که رسیدگی به هرگونه تخطی سوریه به عهده شورای امنیت سازمان ملل خواهد بود. براساس ارزیابی اطلاعاتی کاخ سفید درباره استفاده از سلاح شیمیایی،‌ ۱۴۲۹ نفر در حمله شیمیایی به حومه دمشق در روز چهارشنبه، ۲۱ اوت، سی‌ام مرداد، کشته شدند که دست کم ۴۲۶ نفر از آنها کودک بودند. این تحولات در شرایطی رخ می‌دهد که سازمان ملل اعلام کرد، همه مدارک لازم برای پیوستن سوریه به معاهده منع گسترش تسلیحات شیمیایی را دریافت کرده ‌است و عضویت دمشق از ۱۴ اکتبر -۲۲ مهر- آغاز می‌شود.
به گزارش «ایسنا‌» به نقل از خبرگزاری رویترز، دفتر مطبوعاتی سازمان ملل در بیانیه‌ای اعلام کرد: «معاهده عضویت سوریه در سازمان منع گسترش تسلیحات شیمیایی از ۱۴ اکتبر ۲۰۱۳ (۲۲ مهر) اجرایی می‌شود.»
مخالفان سوری
نخست‌وزیر جدید انتخاب کردند
در تحولی دیگر مرتبط با سوریه، ائتلاف مخالفان سوری که مهم‌ترین تشکل سیاسی مخالف حکومت اسد به شمار می‌رود، روز شنبه، احمد طعمه، یک چهره اسلام‌گرای میانه‌رو را به عنوان نخست‌وزیر دولت در تبعید برگزید.
احمد طعمه، ۴۸ ساله، دندان‌پزشک، اهل شهر دیرالزور در کرانه رود فرات و از مخالفان سیاسی باسابقه حکومت اسد است.
انتخاب او هم با تایید سکولارها و هم اخوان‌المسلمین در ائتلاف مخالفان همراه بوده‌است. او به جای غسان هیتو، بازرگان سوری-آمریکایی به این مقام انتخاب می‌شود. غسان هیتو که نخست‌وزیر دولت در تبعید را در دست داشت، در ماه ژوئیه استعفا کرده بود. در آن زمان خبرها و گزارش‌هایی منتشر شده بود که از نارضایتی عربستان سعودی، یکی از مهم‌ترین هم‌پیمانان مخالف حکومت بشار اسد در منظقه، حکایت داشتند. انتخابات جدید، تلاشی برای مستحکم کردن جایگاه این ائتلاف در شرایطی که پس از حمله شیمیایی در حومه دمشق رخ داد، به شمار می‌رود. خبرگزاری رویترز می‌گوید که طعمه در این انتخابات که در نشست ائتلاف مخالفان سوری در استانبول ترکیه انجام شد، ۷۵ رای از ۹۷ رای را از آن خود کرد. ائتلاف مخالفان سوری که مقر اصلی آن در استانبول است، با بالا گرفتن نبردها در سوریه در سال ۲۰۱۲ از تجمع بیش از ۶۰ گروه از مخالفان سوری شکل گرفت. رییس‌ این ائتلاف، که رییس دولت در تبعید سوریه است، احمد جربا، از ناراضیان قدیمی سوری ا‌ست.