روزی که ببر آسیا، تبدیل به ببر کاغذی شد

گروه بین‌الملل- در صبح روز دوم ژوئیه ۱۹۹۷، بانک تایلند به مبارزه هشت‌ماهه خود علیه پیش‌بینی‌کنندگان محلی و بین‌المللی پایان داد و دخالت در تعیین ارزش بات تایلند در مقابل دلار ایالات متحده را متوقف ساخت.

در دفاع نا امیدان از تثبیت همه چیز را به یاری طلبیدند اما ۴۰میلیارد دلار ذخیره ارزی آنها به ۳میلیارد کاهش پیدا کرد. به این ترتیب تایلند که به دلیل چهار دهه پیشرفت اقتصادی بی‌وقفه به عنوان یکی از ببرهای موفق آسیا، تحسین و تشویق می‌شد، درهم شکست.

تصمیم تایلند در توقف دخالت در بازار ارز، شوکی بزرگ در دیگر کشورهای آسیای جنوب‌شرقی ایجاد کرد و موجب شد تا سرمایه‌گذاران شروع به خارج کردن میلیاردها دلار پول خود کنند که خبر معجزه اقتصادی شرق آنها را به آنجا کشانده بود.

این خبر، همچنین شوکی در میان بنگاه‌ها و کمپانی‌های اقتصادی محلی ایجاد کرد.

بسیاری از سرمایه‌گذاران وام‌های سنگین به دلار آمریکا گرفته بودند تا با وارد کردن آنها به چرخه اقتصادی شرق، بهره‌ای از آن ببرند.

آنها این کار را کردند تا بتوانند نرخ بهره بالای تایلند را جبران کنند که بانک مرکزی به منظور حمایت از پول کشور و نیز ممانعت از سرمایه‌گذاری بیش از حد افزایش داده بود. آنها به قول دولت تایلند اعتماد کرده بودند که هرگز سیستم تثبیت نرخ ارز را ترک نمی‌کند. اما ناگهان، پرداخت اقساط وام‌های آنها به بانک متوقف شد و آنها پول خود را صرف خرید دلار کردند تا وام‌های آنها را پوشش دهد اما این موضوع فشار بیشری به بات تایلند وارد آورد.

در پایان سال ۱۹۹۷ هر دلار آمریکا به ازای ۵۸ بات معامله می‌شد، حال آنکه در آغاز سال نرخ برابری بات در برابر دلار به ازای هر دلار ۲۵ بات بود.

ورشکستگی اقتصادی تایلند، وضع بسیاری از کمپانی‌ها و بنگاه‌های بزرگ کشور را به هم ریخت. بسیاری از آنان این خاطره را دارند که بانکداران تایلندی به آنها برای بازپرداخت وام مراجعه می‌کردند و آنها در پاسخ می‌گفتند آنها حتی پول کافی برای پرداخت حقوق کارمندانشان هم ندارند. این بحران ترس روانی عمیقی در تایلند ایجاد کرد کشوری که مردم آن طی چهار دهه عادت به رونق و شکوفایی پیدا کرده بودند.

رییس بانک مرکزی اندکی بعد محاکمه و به دلیل غفلت و سهل‌انگاری در کاهش ذخایر ارزی تایلند ۵میلیارد دلار جریمه شد و البته این موضوع ضرورت اصلاحات سیاسی و اقتصادی در تایلند را یادآور شده بود. پس از آن تاکسین شیناوترا با شعار اصلاحات سیاسی ساختاری بر سر کار آمد و قول داد بر بحران‌های اقتصادی فائق آید هر چند که سرانجام تسلیم نظامیان شد و دولت را به آنها واگذار کرد. با عبرت‌آموزی از بحران ۱۹۹۷ تایلند آیا دیگر باره چنین اضمحلال اقتصادی در جای دیگر دنیا اتفاق می‌افتد؟

این سوالی است که ذهن سرمایه‌گذاران و اقتصاددانان را امروزه به خود مشغول داشته است به ویژه که چرخ‌های اقتصاد چین توقف‌ناپذیر به نظر می‌رسند و با سرعت حرکت می‌کنند.

درس این است که دولت‌ها در دوران شکوفایی و رونق به سرمایه‌گذاری در زیر ساخت‌ها توجه کنند. این بحران حداقل برای تایلند آموزنده بود که دولت ناگزیر شد حجم سنگین پول را با سرمایه‌گذاری در بخش‌های زیربنایی مانند آموزش، راهسازی و بهداشت تعدیل کند.

امروزه چین با عبرت‌آموزی از تایلند سعی می‌کند از حباب‌های بازار جلوگیری کند تا از بروز سکته‌ای از نوع تایلندی آن در اقتصاد خود جلوگیری کند.