توافق گروه‌های فلسطینی برای تشکیل دولت وحدت ملی

عباس، هنیه را مامور تشکیل دولت کرد

در پایان نشست مکه دو جنبش فتح و حماس درخصوص چهار محور اصلی یعنی تشکیل دولت متحد ملی، ایجاد سیاستی بر اساس مشارکت تمام گروه‌ها، توافق و صلح ملی و بازسازی سازمان آزادی بخش فلسطین توافق کردند. به گزارش «ایسنا» دو جنبش فتح و حماس بعد از رایزنی‌هایی که از دو روز پیش در مکه با حضور پادشاه عربستان آغاز کردند، دیروز در بیانیه‌ای بر عدم خون‌ریزی‌های داخلی، حفظ وحدت ملی، توافق نهایی در خصوص تشکیل دولت متحد ملی و آغاز گام‌هایی برای تشکیل آن و نیز مشارکت تمام گروه‌های سیاسی تاکید کردند.

بعد از قرائت بیانیه پایانی این نشست‌، محمود عباس، رییس تشکیلات خودگردان فلسطین، اسماعیل هنیه، نخست وزیر فلسطین را مسوول تشکیل دولت متحد ملی کرد و گفت: از هنیه و دولت آن می‌خواهم تا به قطعنامه‌های جهانی و توافقنامه‌های امضا شده احترام بگذارد و نیز خواهان متوقف ساختن هر گونه اقدام نامناسب برخی گروه‌ها هستم. عباس هم چنین از سرگیری تلاش‌های سازنده در راستای آزادسازی فلسطین از دست اشغالگران را خواستار شد. اسماعیل هنیه نیز در اظهاراتی مشابه اجرای بندهای این توافقنامه را ضروری دانست و گفت: اجرای این توافقنامه آغازی برای روندی جدید در فلسطین جهت آزادسازی فلسطین است. خالد مشعل، رییس دفتر سیاسی جنبش حماس نیز بعد از پایان مراسم امضای توافقنامه مکه گفت: این توافق همانند توافقنامه‌های قبلی نخواهد بود چرا که به لحاظ اینکه در مکان مقدسی به امضا رسیده است، باید تعهد بیشتری نسبت به آن داشت و هرگز نباید آنچه را که در توافقنامه‌های شکست خورده قبلی آمده است، با این توافقنامه مقایسه کرد. مشعل افزود: تمام گروه‌های فلسطینی باید هر گونه خشونت را کنار بگذارند و از ریختن خون فلسطینی‌ها جلوگیری کنند.

وی تاکید کرد: تعهد دو طرف به اجرای این توافقنامه خون‌ریزی‌های داخلی را تحریم و منجر به بازگرداندن بیت‌المقدس، آزادسازی اسرا، ایجاد کشور مستقل فلسطین و بازگرداندن آوارگان می‌شود. مشعل در پایان از نقش پادشاه عربستان در به امضا رسیدن این توافق که آن را توافقی تاریخی میان فتح و حماس دانست، قدردانی کرد. پادشاه عربستان نیز در پایان این توافق افزود: توافق مکه شایستگی‌های رهبران فلسطینی را در ایفای مسوولیت‌شان و حفظ وحدت ملی و جلوگیری از خون‌ریزی‌ها ثابت می‌کند. ملک عبدا... بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان در سخنرانی خود گفت: این توافق همان توافقی است که فلسطینی‌ها و جهان عرب و اسلام خواهان آن بودند و در عین حال این توافق همان توافقی است که دشمنان را خشمگین می‌سازد. پادشاه عربستان تاکید کرد: رهبران فلسطینی بنا بر اراده مستقل و آزاد خود به این توافق دست یافته‌اند و آن را حفظ خواهند کرد.

به دنبال توافق صورت گرفته در مکه، فهمی الزعاریر، سخنگوی جنبش فتح در گفت‌وگو با خبرگزاری کویت ضمن استقبال از این توافق اعلام کرد: این توافقنامه می‌تواند مانع از خون‌ریزی‌های بیشتر در فلسطین شود و به مشارکت سیاسی واقعی گروه‌های فلسطینی و ایجاد نظام دموکرات در فلسطین رنگ تازه‌ای ببخشد. به دنبال اعلام توافقنامه میان دو گروه فتح و حماس فلسطینی‌های ساکن نوار غزه و کرانه باختری به خیابان‌ها آمده و ابراز خوشحالی کردند. نبیل عمرو، مشاور اطلاع رسانی محمود عباس تاکید کرد: رهبران فلسطینی بر تحریم خون‌ریزی‌ها و تکیه بر مذاکرات در حل اختلافات فلسطین به توافق رسیدند. عبدالحکیم عوض، سخنگوی رسمی فتح نیز گفت: هیات فلسطینی در مکه در خصوص توزیع پست‌های وزارتی میان دو جنبش فتح و حماس و گروه‌های دیگر و احزاب مستقل به توافق رسیدند. به این ترتیب که از احزاب مستقل سلام فیاض، وزیر دارایی، زیاد ابوعمرو، وزیر خارجه، فتحاوی، معاون نخست وزیر، حموده جروان، وزیر داخلی فلسطین و در مقابل آن ۹ پست وزارتی دیگر به جنبش حماس اختصاص داده شد از جمله وزارت اوقاف، اقتصاد، کار، ورزش و جوانان، ارتباطات و دادگستری، آموزش و پرورش به اضافه وزارتخانه‌های دیگری که جنبش حماس وزرای آنها را تعیین نکرده است. در کنار آن جنبش فتح وزارت بهداشت، وزارت امور اجتماعی، مناصب عمومی، راه و ترابری، کشاورزی و امور آوارگان را از آن خود کرد. جمال نزال، سخنگوی فتح اعلام کرد: سه کمیته کاری در خصوص بررسی سه بند موجود در دستور کار مذاکرات فلسطینی‌ها تشکیل شده بود. وی تصریح کرد: این سه کمیته‌ کمیته دولت متحد ملی، کمیته‌ مشارکت سیاسی میان فتح و حماس و کمیته‌ بازسازی و فعال سازی سازمان آزادی بخش فلسطین بودند که بعد از پایان این نشست‌ها نتایج تلاش‌های خود را عصر دیروز به عباس، هنیه و مشعل ارایه دادند و بعد از آن یک کمیته تدوین توافق نهایی تشکیل شد و توافق نهایی را اعلام کرد. از سوی دیگر منابع خبری رژیم صهیونیستی اعلام کردند دیپلمات‌های عربستانی در ارتباطی که با واشنگتن برقرار کرده‌اند به مسوولان آمریکایی اعلام کردند که انتظار دارند آمریکا و کشورهای اروپایی محاصره مالی و اقتصادی علیه تشکیلات خودگردان فلسطین را بردارند. از سوی دیگر پادشاه عربستان در پیامی به جورج بوش و دیک چنی، معاون وی اعلام کرده بود که عربستان کمک‌های مالی لازم را برای فعال سازی تشکیلات خودگردان فلسطین و سازمان‌های وابسته به آن در صورتی که آمریکا از برداشتن محاصره امتناع ورزد، ارایه خواهد داد. در همین حال وزارت خارجه آمریکا که تاکید کرده برای واکنش نشان دادن به توافق مکه نیازمند جزئیات توافق‌های صورت گرفته است، عنوان داشت هر دولت جدیدی در فلسطین باید آشکار و معتبر نشان دهد که به صلح با اسراییل متعهد است. این در حالی است که دیگر اعضای کمیته چهارجانبه شامل اتحادیه اروپا، روسیه و سازمان ملل از توافق گروه‌های فلسطینی استقبال کردند. بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل و مارگارت بکت، وزیر خارجه انگلیس از توافق صورت گرفته ابراز رضایت کردند. بکت بر آمادگی اتحادیه اروپا برای تعامل با دولت متحد ملی فلسطین تاکید کرد و اظهار داشت: این دولت باید به شروط قبلی احترام گذارد. وی خاطرنشان کرد: ما چندین بار گفته‌ایم که اگر دولت متحد ملی تشکیل شود و به سه اصل کمیته چهارجانبه پای بند باشد، ما برای تعامل با آن بسیار خرسند خواهیم بود. در همین حال ایهود المرت، نخست وزیر رژیم صهیونیستی تاکید کرد: غرب نباید سه اصل تعریف شده‌اش برای حماس را رها کند و باید این امر را تضمین کند که هر دولت جدیدی در فلسطین باید به این سه اصل احترام گذارد.

واکنش به توافق فلسطینیان

انتشار خبر دستیابی رهبران جناح‌های متخاصم فلسطینی به توافق بر سر تشکیل دولت ائتلافی و خاتمه دادن به نزاع داخلی واکنش محتاطانه ایالات متحده و اسرائیل را در پی داشته است.

به گزارش بی‌بی‌سی، ساعاتی پس از انتشار خبر توافق رهبران جناح‌های فتح و حماس، وزارت خارجه آمریکا واکنش نهایی خود را به دریافت جزییات بیشتر موکول کرد و مقامات اسرائیلی نیز گفتند که هرنوع توافقی باید متضمن رعایت موافقتنامه‌های قبلی فلسطینیان و اسرائیل باشد.

هدف از مذاکرات مکه تلاش برای توافق جناح‌های فتح و حماس بر سر تشکیل دولت ائتلافی و خاتمه دادن به درگیری‌های خونین بین طرفداران دو گروه بود.با پیروزی جنبش حماس در انتخابات پارلمان فلسطینی در اوایل سال گذشته و تشکیل کابینه به رهبری این گروه، کشورهای غربی بخش عمده‌ای از کمک‌های مالی خود به فلسطینیان را متوقف کردند و همراه با اسرائیل، از برقراری تماس با مقامات دولت به رهبری حماس خودداری ورزیدند.این کشورها از سرگیری کمک‌های خود را به تغییر روش جنبش حماس و اقدام آن در به رسمیت شناختن موجودیت اسرائیل، نفی اقدامات خشونت آمیز و احترام به توافق‌های قبلی بین اسرائیل و فلسطینیان، مشروط کرده‌اند.حماس تاکنون از قبول این شرایط خودداری ورزیده هرچند نوعی آتش بس غیر رسمی‌را در عملیات علیه اسرائیل مراعات کرده است.تا انتخابات سال گذشته، جناح فتح اکثر نهادهای اصلی، از جمله تعدادی از سازمان‌های انتظامی ‌و امنیتی، و سمت‌های مهم در تشکیلات خودگردان فلسطینی را در دست داشت.چند ماه قبل، رییس تشکیلات خودگردان به منظور خاتمه دادن به بحران ناشی از توقف کمک‌های خارجی تشکیل یک دولت ائتلافی با شرکت حماس و فتح را پیشنهاد کرد اما تاکنون اصرار حماس بر رد شرایط مورد نظر غرب مانع از اجرای این پیشنهاد شده بود.در ماه دسامبر، محمود عباس اعلام کرد که در صورت عدم موفقیت در تشکیل دولت ائتلافی وحدت ملی دستور برگزاری انتخابات زود رس پارلمان و رهبری تشکیلات خودگردان را صادر خواهد کرد.این اظهارات باعث تشدید درگیری بین هواداران مسلح فتح و حماس شد که در جریان آن، بیش از هشتاد نفر جان داده و ده‌ها نفر دیگر زخمی‌شده‌اند.

مذاکرات صلح خاورمیانه، که مورد حمایت ایالات متحده، اتحادیه اروپا، سازمان ملل و روسیه است، پس از به قدرت رسیدن حماس پیشرفت چندانی نداشته هرچند کشورهای غربی و اسرائیل تماس‌های خود را با رییس تشکیلات خودگردان حفظ کرده‌اند.اجرای موفقیت‌آمیز توافقنامه مکه به منزله دستاورد مهمی‌برای پادشاه سعودی خواهد بود.در صورتی که دولت ائتلافی پیش بینی شده در توافقنامه مکه مورد قبول کشورهای غربی و اسرائیل قرار گیرد، انتظار می‌رود روند مذاکرات صلح سرعت گیرد هرچند اهود اولمرت، نخست وزیر اسرائیل، گفته است که در هر صورت در روز ۱۹ ماه فوریه با محمود عباس دیدار و گفتگو خواهد کرد.

جزئیات توافق فتح و حماس هنوز انتشار نیافته اما گفته می‌شود که بر اساس آن، یک کابینه ائتلافی به ریاست اسماعیل هنیه تشکیل می‌شود که در آن سمت معاونت نخست وزیر و برخی سمت‌های کابینه به فتح واگذار خواهد شد.گفته می‌شود وزارت خارجه، که مسئول هماهنگی مذاکرات صلح بین فلسطینیان و اسرائیل است، و وزارت کشور، که بر نهادهای انتظامی‌و امنیتی نظارت دارد، به افراد غیر وابسته به حماس و فتح سپرده می‌شود.دو طرف اصرار داشته‌اند که افراد مسلح فتح و حماس به عضویت نهادهای امنیتی و انتظامی‌پذیرفته شوند در حالی که در حال حاضر، اکثر این نهادها در اختیار فتح است و حماس نیز گروه‌های مسلحی را به شکل تشکیلات موازی ایجاد کرده است.در مورد اقدام حماس در شناسایی اسرائیل، نفی خشونت و احترام به توافق‌های قبلی اسرائیل و فلسطینیان، ظاهرا در توافقنامه مکه آمده است که این گروه به تعهدات سازمان آزادی بخش فلسطین احترام خواهد گذاشت اما به شناسایی اسرائیل اشاره مشخصی نشده است. سازمان آزادی بخش فلسطین به ابتکار اتحادیه عرب در سال ۱۹۶۴ تاسیس شد و از سال ۱۹۷۴ به عنوان نماینده مشروع مردم فلسطین مورد شناسایی اعراب قرار گرفت.این سازمان، که از چندین گروه فلسطینی تشکیل یافته و رهبری آن را یاسر عرفات و پس از وی محمود عباس بر عهده داشته اند، بر خلاف حماس، موجودیت اسرائیل را به رسمیت شناخته و در سال ۱۹۹۳، بر اساس توافقنامه اسلو با اسرائیل، تشکیلات خودگردان را در سرزمین‌های اشغالی اعراب تاسیس کرد.