پایان نیم قرن شعار

فیدل و برادرش رائول کاسترو در ششمین کنگره حزب کمونیست کوبا / عکس: رویترز

حکومت کمونیستی کوبا برای اولین بار به مردم اجازه داد تا دارایی‌های خود را خرید و فروش کنند

احسان ابطحی

حکومت کمونیستی کوبا اعلام کرد که به مردم اجازه خواهد داد تا دارایی‌های خود را خرید و فروش کنند. این برای اولین بار پس از انقلاب کمونیستی سال ۱۹۵۹ میلادی و به قدرت رسیدن فیدل کاسترو است که حکومت کوبا در چارچوب بخشی از اصلاحات اقتصادی در این جزیره واقع در حوزه دریای کارائیب چنین مجوزی صادر می‌کند. به گزارش اینتر‌نشنال بیزینس تایمز، این مجوز در جریان ششمین کنگره حزب حاکم کمونیست به تصویب رسید. کنگره اخیر این حزب، اولین نشست از نوع خود طی ۱۴ سال گذشته به شمار می‌رود.

بر‌اساس قوانین پیشین رژیم حاکم بر کوبا مردم این کشور تنها اجازه داشتند تا خانه‌های خود را به فرزندانشان ببخشند یا اینکه منازل خود را در روندی پیچیده که با فساد شدیدی همراه بود با یکدیگر معاوضه کنند.

در جریان نشست اخیر حزب کمونیست کوبا، رائول کاسترو، رییس‌جمهوری این کشور و برادر فیدل کاسترو، رییس‌جمهوری پیشین اعلام کرد که زمامداران سیاسی تنها برای دو دوره پنج ساله پیاپی اجازه خواهند داشت تا سمت خود را حفظ کنند. رائول همچنین وعده داد که «جوانگرایی نظام‌مند» در درون حکومت کوبا ایجاد خواهد شد.

با این همه او پس از انتخاب اعضای جدید کادر رهبری حزب کمونیست که هیچ کدام کمتر از ۷۸ سال ندارند در نشست پایانی کنگره این حزب در سخنانی آشکارا متناقض با سخنان پیشینش گفت: «‌ما شمار زیادی از افراد قدیمی از نسل تاریخی کشور را در کادر رهبری حزب حفظ کردیم به دلیل اینکه اشتباه‌هایی که ما در این منطقه انجام داده‌ایم تبعاتی برای ما در پی داشت.»

پیش‌تر فیدل کاسترو بار‌ها از اعمال اصلاحات در کوبا و انجام تغییرات در موضوع حق مالکیت و همچنین اجرایی شدن شماری از اصلاحات دیگر حمایت کرده ‌بود.

فیدل در یادداشتی نوشته بود: «‌از نسل جدید خواسته شده‌است تا بدون درنگ روند‌های اشتباه گذشته را در همه زمینه‌هایی که باید تغییر انجام شود، اصلاح کنند.»

فیدل در بخش دیگری از یادداشت خود تاکید کرد: «‌به باور من پافشاری بر اصول انقلابی مهم‌ترین میراثی است که ما می‌توانیم برای آنان باقی بگذاریم.»

با این وجود، حزب حاکم کمونیست کوبا توضیح بیشتری در مورد اینکه انتقال اموال شخصی چگونه و از طریق چه ساز‌ و کاری انجام خواهد شد، ارائه نکرد.

همچنین رائول کاسترو هشدار داد که دولت اجازه نخواهد داد که مردم به ثروت اندوزی بپردازند.

در نشست حزب حاکم کمونیست کوبا مقامات رسمی جدید هم انتخاب شدند. رائول کاسترو سمت دبیر‌کلی حزب را از برادر بزرگ‌ترش فیدل تحویل گرفت. فیدل کاسترو در هفته‌ای که گذشته اعلام کرد که از سمت دبیرکلی حزب کمونیست استعفا کرده و برادرش رائول را از این تصمیم خود آگاه کرده است. خوزه رامون ماچادو، به عنوان قائم مقام دبیرکل حزب انتخاب شده‌است و به طور بالقوه از او به عنوان جانشین رییس‌جمهوری نام برده می‌شود. رامیرو والدس هم به عنوان نفر سوم حزب انتخاب شده‌است.

از دو سیاستمدار جوان‌تر هم برای در اختیار گرفتن سمت‌های بلند‌پایه حزب کمونیست نام برده شده ‌بود. یکی از این افراد مارینو موریلو بود که بر انجام اصلاحات اقتصادی نظارت دارد.

فیدل و رائول از سال ۱۹۶۵ میلادی این دو سمت بلندپایه حزب کمونیست را در اختیار داشته‌اند.

این برای اولین بار در ۴۶ سال اخیر و تاسیس حزب کمونیست در کوبا است که فیدل کاسترو هیچ سمتی در کمیته مرکزی این حزب در اختیار ندارد. از سوی دیگر و با وجود تاکید فیدل کاسترو بر جوانگرایی در ساختار حکومتی هیچ‌کدام از افراد جدید انتخاب شده که جزو سران این حزب به شمار می‌روند کمتر از ۷۸ سال سن ندارند تا همچنان کادر قدیمی قدرت را در حزب کمونیست کوبا در اختیار داشته باشند.

در جریان کنگره اخیر حزب کمونیست اعضای کمیته مرکزی از ۱۹ به ۱۵ نفر کاهش پیدا کردند و سه عضو جدید هم به عضویت این کمیته در آمدند.

اقتصاد کوبا که به شدت در حال دست‌وپنجه نرم کردن با معضلات اقتصادی است و در شرایط مناسبی به سر نمی‌برد طی سال‌های آینده با تغییرات بی‌سابقه‌ای مواجه خواهد شد. از جمله این تغییرات از بین رفتن یک میلیون شغل و کاهش شدید یارانه‌های دولتی است. همچنین قرار است جیره ماهانه مواد غذایی برای آنهایی که به آن نیاز ندارند، حذف شود.

حکومت کوبا با گذشت بیش از نیم قرن شعار‌های کمونیستی امروز مسیری کاملا متفاوت با شعار‌های انقلاب کمونیستی سال ۱۹۵۹ میلادی پیش گرفته است و این گونه به نظر می‌رسد که قصد دارد به طور تدریجی اقتصادش را به سمت اقتصاد بازار آزاد سوق دهد. هاوانا به شدت در تلاش است تا فعالیت‌های بنگاه‌های خصوصی را تشویق و سرمایه‌گذاری خارجی جذب کند.

دولت همچنین به دنبال افزایش کشاورزی خصوصی و غیر‌متمرکز کردن بخش کشاورزی است و امیدوار است تا این اقدام به افزایش تولیدات غذایی منجر شود.

این در شرایطی است دولت کوبا به شدت با کمبود نقدینگی مواجه است و نیاز دارد تا هزینه‌ها را کاهش دهد.

با این همه به نظر می‌رسد که دست کم در این مرحله حاکمان کمونیست کوبا قصد ندارند تا برنامه اقتصادی از پیش طراحی شده‌‌خود را کنار بگذارند و همچنان ابزار تولید در کنترل دولت قرار خواهد داشت.

کوبا که در فاصله ۱۴۰ کیلومتری سواحل ایالت فلوریدا در جنوب شرق ایالات‌متحده قرار دارد، بیش از ۱۱ میلیون نفر جمعیت دارد. تولید ناخالص داخلی کوبا ۲۶/۶۷ میلیارد دلار و درآمد سرانه مردم آن ۵ هزار و ۹۸۴ دلار است.

فیدل کاسترو و یارانش موفق شدند دراول ژانویه سال ۱۹۵۹ در انقلابی مسلحانه فولخنثیو باتیستا ثالدیوار دیکتاتور مورد حمایت را آمریکا سرنگون کنند. حزب کمونیست کوبا هم در سوم اکتبر سال ۱۹۶۵ میلادی تاسیس شد.

حضور غیر‌منتظره فیدل کاسترو در کنگره حزب کمونیست

ششمین کنگره حزب کمونیست در حالی در شهر هاوانا، پایتخت کوبا برگزار شد که فیدل کاسترو، رییس‌جمهوری پیشین این کشور به طرز غیر‌منتظره‌ای در کنار برادر کوچک‌ترش رائول کاسترو در جریان این کنگره حاضر شد. حضور این دو برادر باعث ابراز احساسات شدید حاضران شد. این برای اولین بار طی پنج سال گذشته است که فیدل و رائول در کنار هم در انظار عمومی حاضر می‌شوند. فیدل ۸۴ ساله پنج سال پیش قدرت را به برادر کوچکش رائول ۷۹ ساله واگذار کرد.