چالش جدید در روابط آمریکا -‌ روسیه

از چپ به راست: اوباما، هنری کیسینجر، ژنرال کارت‌رایت و مادلین آلبرایت/ عکس: GETTY IMAGES

احسان ابطحی

در شرایطی که باراک اوباما، رییس‌جمهوری ایالات‌متحده به دلیل قدرت‌گرفتن جمهوری‌خواهان در کنگره این کشور برای تصویب پیمان جدید استارت با دشواری‌هایی جدی مواجه شده‌است، به نظر می‌رسد که پیمان میان مسکو - ‌واشنگتن که با هدف کاهش سلاح‌های اتمی میان دو طرف تنظیم شده‌، شکننده‌تر از همیشه باشد. این در حالی است که کاهش سلاح‌های اتمی زراد‌خانه‌های آمریکا و روسیه از مهمترین برنامه‌های دیپلماتیک اوباما به شمار می‌رود.

به گزارش خبرگزاری آسوشیتد‌پرس، روابط آمریکا و روسیه که همواره پس از پایان دوران جنگ سرد با نوساناتی جدی مواجه بود و در دوران ریاست‌جمهوری جورج بوش، رییس‌جمهوری پیشین آمریکا بیش از هر زمان دیگری به سردی گروید، اکنون با تضعیف احتمالی پیمان استارت می‌تواند جهان را وارد مرحله‌ جدیدی از بی‌ثباتی کند.

این همه در شرایطی رخ می‌دهد که جهان بیش از هر زمان دیگری با تهدید‌های امنیتی ناشی از گسترش سلاح‌های کشتار جمعی مواجه است. پیمان استارت جدید -New START-می‌توانست اعتماد میان ایالات‌متحده و روسیه را تقویت کند و واشنگتن را از حمایت‌های جدی کرملین برای تصویب قطعنامه‌های مورد نظر کاخ سفید و همچنین مشارکت قوی‌تر مسکو در جنگ افغانستان بهره‌مند سازد. START مخفف STrategic Arms Reduction Treaty یا پیمان راهبردی کاهش سلاح است.

سرگئی روگوف، رییس موسسه ایالات‌متحده آمریکا و کانادا که در مسکو مستقر است و یک اتاق فکر مشاوره‌ای‌ برای کاخ کرملین در امور سیاست‌خارجی به شمار می‌رود در همین زمینه گفت: «‌ناکامی در تصویب پیمان استارت ضربه‌ای بزرگ به دولت اوباما و سیاست "Reset" به شمار می‌رود. Reset اصطلاحا به سیاست آغاز دوباره روابط میان آمریکا و روسیه و بازگرداندن این روابط به نقطه صفر گفته می‌شود.

روگوف اضافه کرد: «‌اگر دولت آمریکا نتواند به آنچه که وعده داده‌است عمل کند، موقعیت اوباما به شدت در صحنه بین‌‌المللی تضعیف خواهد شد.» این همه در شرایطی است که وزارت خارجه روسیه به دنبال آن بود تا بیانیه سناتور جان کایل، یکی از سناتور‌های برجسته جمهوری‌خواهان را که در سال جاری میلادی در مخالفت با رای‌گیری برای تصویب این طرح ایراد شده‌بود، کم اهمیت و بی‌ارزش جلوه دهد. با این همه این سناتور هشدار داده‌بود که روند تصویب پیمان استارت در دو کشور باید به طور همزمان انجام شود. در همین حال اوباما روز پنجشنبه از سنا خواست تا هرچه سریعتر این پیمان را به تصویب برساند.

رییس‌جمهوری ایالات‌متحده این در‌خواست را در کاخ سفید و در شرایطی مطرح کرد که وزرای دفاع و خارجه سابق ایالات‌متحده در کنار او بودند و همگی از این درخواست حمایت کردند. رییس‌جمهوری ایالات‌متحده در بخشی از سخنان خود تاکید کرد: «‌این مساله‌، مساله‌ای سیاسی نیست، مساله‌ای مرتبط با امنیت ملی است.»

از سوی دیگر برخی از نماینده نزدیک به کرملین و همچنین شماری از آگاهان سیاسی ابراز عقیده کردند که اگر سنای ایالات‌متحده نتواند توافق‌نامه استارت را به تصویب برساند ممکن است مسکو تصمیم بگیرد در روابطش با واشنگتن بازاندیشی کند. میخاییل مارگلوف، رییس کمیته امور خارجی مجلس علیای روسیه در همین زمینه گفت: «اگر این پیمان به امضا نرسد، مسکو ممکن است درباره موضعش درقبال ایران و افغانستان بازنگری کند.» مارگلوف ادامه داد: «‌ما باید با جو بایدن، معاون رییس‌جمهوری ایالات‌متحده که نگران تاخیر در تصویب این مصوبه است و می‌گوید اگر این توافقنامه به تصویب نرسد آمریکا ممکن است حمایت حیاتی مسکو را در مورد مسایلی همچون ایران و جنگ در افغانستان از دست بدهد، موافق باشیم.» مارگلوف اضافه کرد: «‌ادامه موافقت‌نامه "Reset" که به توسعه همکاری درباره مسایل امنیتی مرتبط است به شدت به تصویب پیمان استارت وابسته است.»

این در شرایطی است که مسکو به آخرین قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران رای مثبت داد. روسیه همچنین قرارداد فروش موشک‌های دفاعی اس-۳۰۰ به ایران را لغو کرد، اقداماتی که دقیقا مطابق با خواسته‌های ایالات‌متحده و رژیم صهیونیستی بود و با انتقاد شدید مقامات جمهوری اسلامی از جمله محمود احمدی‌نژاد، رییس‌جمهوری ایران مواجه شد. اکنون به نظر می‌رسد که اگر پیمان استارت به تصویب سنای ایالات‌متحده نرسد، روابط ایالات‌متحده و روسیه که پس از روی کار آمدن اوباما ماه عسل خود را می‌گذارند، دچار تحولاتی جدی و البته منفی شود.