خطرات جدید در اقتصاد جهانی

سرمقاله اکونومیست به اوضاع اقتصاد جهان اختصاص یافت

خطرات پیش روی اقتصاد جهانی

وقتی بحران اقتصادی آغاز شد، دولت‌ها به نجات اقتصاد جهان شتافتند. اما اکنون مشکل، خود آنها هستند

گروه بین‌الملل: شادی آذری- سال گذشته، مشکل بانک‌ها بودند، امسال کشورها. بحران اقتصادی که به‌نظر می‌رسید در نیمه دوم سال ۲۰۰۹ از میان رفته باشد، اکنون بار دیگر با تمام قوا به شکل یک تهدید ظاهر شده است.

رهبران اروپا در تلاشند تا با بزرگترین فاجعه مالی در حیات یازده ساله یورو مقابله کنند. در هفته گذشته همه چشم‌ها به یونان خیره شده بود. اگر این کشور به لحاظ اقتصادی شکست بخورد، اولین عضو اتحادیه اروپا خواهد بود که به چنین سرنوشتی دچار شده است. همزمان با تحت فشار گذاردن رهبران اتحادیه اروپا از سوی نشریه اکونومیست برای بحث درباره راهکار مقابله با بحران اقتصادی در یونان، سخن از یک برنامه نجات با هدایت آلمان به میان آمد. اگر چنین برنامه‌ای بکارگرفته شود، کشورهای دیگر اروپایی نیز برای استفاده از آن صف خواهند کشید. از سوی دیگر بازارهای مالی نگران ظرفیت‌ کشورهایی چون اسپانیا، ایرلند و پرتغال در بازپرداخت بدهی‌هایشان هستند و این کشورها را تحت فشار گذارده‌اند تا مالیات‌هایشان را افزایش و هزینه‌هایشان را کاهش دهند حتی اگر در رکود مانده باشند. مشکلات اروپا دلایل کافی برای نگرانی را در اختیار سرمایه‌گذاران گذارده است. اما آنها تنها دلیل نگرانی از اوضاع اقتصاد جهان نیستند. تغییر در سیاست‌ کشورهای سرتاسر جهان موجب دغدغه سرمایه‌گذاران شده است. ماه گذشته دولت چین تصمیم به کاهش وام‌دهی خود گرفت چون از افزایش تورم و ایجاد حباب قیمت‌ها هراس داشت. بانک مرکزی هندوستان اعلام کرده است که باید ذخایرش افزایش یابد و برنامه محرک اقتصادی برزیل به تدریج در حال لغو شدن است. بانک‌های مرکزی بزرگ جهان ثروتمند کم‌کم تسهیلات ارائه اضطراری نقدینگی را که در اوج بحران استفاده کردند، متوقف می‌کنند. فرآیند چاپ پول برای خرید اوراق دارای زمان طولانی‌تر در حال رسیدن به پایان خود است یا حداقل دچار وقفه می‌شود.

همه این عوامل باعث افت قیمت دارایی‌ها شده است. بازارهای سهام به شدت افت کرده‌اند، قیمت کالاها سقوط کرده است و بی‌ثباتی افزایش یافته است. شاخص جهانی قیمت سهام، ام‌اس‌سی‌آی، نسبت به اوج خود در روز ۱۴ ژانویه، سقوطی ۱۰ درصدی را شاهد است. همزمان با آنکه ترس از توقف زودهنگام راهکارهای پولی و مالی توسط سیاستگذاران افزایش می‌یابد، خوش‌بینی‌ها مبنی بر وجود یک احیای اقتصادی "V" شکل، به بدبینی مبنی بر وجود یک رکود دو برابرعمیق‌تر تبدیل می‌شود. اگرچه صادرات ژاپن رو به بهبود است، اما این کشور به رکود بازگشته است. در ناحیه یورو احیای اقتصادی خیلی پیش از آنکه اقتصاد یونان دچار بحران شود، شکننده شده بود. تقاضای داخلی حتی در کشورهایی چون آلمان که خانوارها بدهی زیادی برای پرداخت ندارند هم ثابت مانده است. برخی از نگرانی‌های کنونی ناشی از «خطر سیاستگذاری» است. هیچکس، نه شرکت‌ها، نه بانک‌ها و نه افراد مطمئن نیستند که سیاست‌های دولتی راه به کجا می‌برد. هرچه دولت‌ها بتوانند این تردید‌ها را کاهش دهند، احتمال وقوع احیای اقتصادی بیشتر خواهد شد.