جهان در سالی که گذشت

شادی آذری- بر اساس یک رسم هرساله، نشریه اکونومیست امسال نیز در پایان سال میلادی به تحولات یک سال گذشته جهان پرداخته است. اولین تحول سال ۲۰۰۹ جهان که اکونومیست یادآور شده است پیروزی باراک اوباما به عنوان چهل‌و‌چهارمین رییس‌جمهوری ایالات متحده است. او در اولین سال پر‌فراز‌و‌نشیب ریاست جمهوری خود منع استفاده از بودجه فدرال برای تحقیقات سلول‌های بنیادین را لغو کرد، برخی محدودیت‌ها در روابط آمریکا با کوبا را از میان برداشت، ممنوعیت مسافرت افراد مبتلا به ویروس اچ‌آی‌وی به کشورش را لغو کرد، کنگره را برای تصویب لایحه بهداشت‌و‌درمان متقاعد ساخت، وعده تعطیلی زندان گوآنتانامو را داد، متعهد شد تولید گازهای گلخانه‌ای آمریکا را کاهش دهد و اولین فرد لاتین تبار را با ترفیع به دادگاه عالی راه داد. او لحن سیاست خارجه ایالات متحده را عوض کرد و از فشردن دگمه «شروع مجدد» در روابط آمریکا با روسیه سخن گفت. او در سخنرانی خود در قاهره از «آغازی نو» در روابط جهان غرب با مسلمانان گفت. وی برنده جایزه نوبل صلح شد اما بسیاری این جایزه را برای او زودهنگام توصیف کردند. او نیز در پاسخ از به‌کارگیری نیروهای نظامی در «جنگ‌های عادلانه» دفاع کرد. در سالی که گذشت ایران همچنان به فعالیت هسته‌ای خود ادامه داد. کره شمالی موشکی را شلیک کرد که غرب معتقد است می‌توانست آلاسکا را نشانه‌گیرد. دو روزنامه‌نگار زن آمریکایی که توسط کره شمالی بازداشت شده بودند در سفر کلینتون به پیونگ‌یانگ برای دیدار کیم جونگ ایل آزاد شدند. نیروهای آمریکایی در ماه ژوئن از شهرهای بزرگ عراق عقب‌نشینی کردند و اوباما طرحی را برای عقب‌نشینی بخش اعظم نیروهای آمریکایی از عراق تا سال ۲۰۱۰ ارائه کرد. انفجارهای زیادی عراق را لرزاند و جان مردمان زیادی را گرفت. انتخابات سراسری این کشور در ماه مارس انجام خواهد شد. در سالی که گذشت حامد کرزی در میان اعتراضات مبنی بر تقلب در دور اول انتخابات، با کناره‌گیری رقیبش بار دیگر به ریاست جمهوری افغانستان رسید. برای نیروهای ائتلافی سال ۲۰۰۹ بدترین سال در افغانستان بود. اوباما در پاسخ به درخواست فرمانده آمریکا در افغانستان با تاخیر و تعدیل درخواست به اعزام ۳۰،۰۰۰ نیروی جدید به آن کشور رضایت داد. انفجارهای مهیب در پیشاور پاکستان از دیگر تحولات سال ۲۰۰۹ میلادی بود. یک کودتای نظامی در هندوراس مانوئل زلایا را از ریاست‌جمهوری این کشور ساقط کرد و وی پناهنده سفارت برزیل در پایتخت کشورش شد. با برگزاری انتخابات پرفیلیو لوبو نامزد راست میانه به ریاست جمهوری کشور رسید. معاهده لیسبون سرانجام در این سال به اجرا گذاشته شد. اقتصاد چین بار دیگر به غرش درآمد و صادرات و واردات این کشور افزایش یافت. بحران مالی جهان فشار خود را از طریق بحران در بازار کار وارد آورد و دولت‌های سرتاسر جهان با به کار بستن محرک‌های اقتصادی با بدترین بحران اقتصادی چند دهه گذشته دست‌و‌پنجه نرم کردند ولی نرخ بیکاری همچنان بالا ماند. کنگره آمریکا لایحه ۷۸۷ میلیارد دلاری محرک اقتصادی خود را به تصویب رساند و بانک انگلستان ۲۰۰ میلیارد پوند، معادل ۳۳۰ میلیارد دلار پول به اقتصاد کشور تزریق کرد. کشورهای غربی به کندی نشانه‌های خروج از بحران را با رشد اقتصادی ضعیف خود نشان دادند. کسری بودجه آمریکا به ۴/۱ تریلیون دلار رسید. دستمزدها و پاداش‌های مدیران بانک‌ها محدود شد. برنی مادوف به‌خاطر اختلاس ۶۵ میلیارد دلاری از مشتریان خود محکوم به ۱۵۰ سال زندان شد. انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران به انتخاب مجدد محمود احمدی‌نژاد انجامید. جنگ داخلی سریلانکا با شکست ببرهای تامیل به پایان رسید. در ماه فوریه استرالیا با بدترین آتش‌سوزی جنگل‌هایش در تاریخ مواجه شد که طی آن ۱۷۰ نفر جان سپردند.شرکت جنرال موتورز با بدهی ۱۷۲ میلیارد دلاری ورشکسته شد و این بزرگترین شکست در تاریخ صنعت آمریکا بود. دولت بخش اعظم سهام این شرکت را خرید. کرایسلر هم در پی ورشکستگی توسط شرکت فیات خریداری شد. در زیمبابوه داستان تقسیم قدرت به ریاست جمهوری رابرت موگابه و نخست‌وزیری مورگان چانگیرای، رهبر اپوزیسیون انجامید. حملات رژیم صهیونیستی به نوار غزه تشدید شد و پیش از خروج این نیروها از این نوار صدها غیرنظامی فلسطینی به شهادت رسیدند. بنیامین نتانیاهو برای دومین بار به نخست‌وزیری رژیم صهیونیستی رسید. در ونزوئلا، هوگو چاوز در رفراندومی برنده شد که بر اساس آن محدودیت دوره‌های ریاست‌جمهوری در این کشور برداشته شد. ویروس اچ وان ان وان یا همان آنفلوآنزای خوکی از مکزیک انتشار یافت و تا کنون جان حداقل ۹۵۰۰ تن را گرفته است. اجلاس کپنهاگ برای مبارزه با تغییرات جوی بدون دست‌یابی به توافقی الزام‌آور پایان یافت. از دیگر انتخابات انجام شده در این سال می‌توان به بازگشت مرکل به قدرت در آلمان در راس ائتلاف راست میانه، افزایش اکثریت حزب کنگره در هندوستان، انتخاب زوما به عنوان رییس‌جمهوری جدید آفریقای جنوبی و پیروزی حزب دموکراتیک ژاپن درانتخابات و پایان دادن به قدرت بی‌وقفه نیم قرنی حزب لیبرال دموکرات این کشور اشاره کرد.