یک بلوک آسیایی جدید در برابر اوباما

شادی آذری

نخست‌وزیر جدید ژاپن تنها چند روز پس از روی کار آمدنش در ماه سپتامبر، ایده تشکیل یک بلوک جدید تجاری توسط آسیای شرقی و چین را مطرح ساخت، بلوکی که ایالات متحده در آن جایی ندارد. برخی در واشنگتن این طرح را اقدامی تحقیر‌آمیز از سوی کشوری تلقی کردند که برای دهه‌های متمادی ستون آمریکا در آسیا بوده است. البته موضوع بیش از این است. سخنان جدید توکیو این موضوع را مورد تاکید قرار داده است که رشد سریع قدرت چین سلطه‌ای را که زمانی آمریکا بر منطقه مستولی کرده بود، به چالش می‌کشد. این واقعیتی است که رییس‌جمهوری ایالات متحده، باراک اوباما روز پنج‌شنبه در نخستین سفر آسیایی خود با آن مواجه خواهد شد. سفری که گمان می‌رود چالش‌برانگیزترین سفر خارجه اوباما تاکنون باشد. او در این سفر با منطقه‌ای مواجه خواهد شد که از نیم قرن برتری ایالات متحده رهایی یافته است و ارتباط آمریکا با آینده خویش را به پرسش می‌گیرد. این سفر نه روزه به چهار کشور آسیایی بیش از سفرهای پیشین اوباما جنبه نجات‌بخش دارد. به علاوه اوباما باید در تاریخ تعیین شده به کشورش بازگردد. او درگیر اتخاذ یکی از دشوارترین تصمیمات دوران ۱۰ ماهه ریاست جمهوری خویش است؛ تدبیر جنگ برای افغانستان. به علاوه وی از کنگره خواسته است تا روند تبدیل لایحه بهداشت و درمان به قانون را که بزرگترین اولویت در تصمیمات داخلی اوست، سرعت بخشد. این دغدغه‌های داخلی یک نکته را خاطر نشان می‌کند و آن اینکه اوباما زمان زیادی را صرف این سفر آسیایی خود می‌کند. همین موضوع از اهمیت آسیا برای آمریکا و لزوم برقراری روابط با این منطقه بدون اتلاف وقت حکایت دارد. اوباما در این سفر ابتدا در ژاپن توقف می‌کند، کشوری که طرفدار سنتی آمریکا بوده است اما اکنون به دنبال روابط نزدیک‌تر با چین و سایر کشورهای آسیایی است. او در دو شهر چین توقف خواهد داشت. دیدار از کشوری که رهبران آن با گذشت یک نسل موفقیت اقتصادی اکنون به دنبال سهمی بیشتر در شکل‌دهی به منطقه‌اند. همچنین اوباما برای شرکت در اجلاس رهبران آسیا- اقیانوسیه به سنگاپور خواهد رفت. اما این حضور او یک روز بیشتر طول نمی‌کشد و اوباما از آنجا به کره جنوبی خواهد رفت. این کشورها مجبورند در میان تردیدهایشان مبنی بر اینکه آیا اقتصاد آمریکا بر اثر بحران مالی جهان رو به سراشیبی است یا نه به چین قدرتمند نزدیک شوند. بر اساس پیش‌بینی صاحبنظران چینی یکی از اهداف اوباما از سفر به پکن ایجاد اعتمادی است که هوجین‌تائو به جورج دبلیو بوش داشت. چین به تازگی در برابر وضع تعرفه‌های تنبیهی آمریکا برای لاستیک‌های چینی واکنش تندی از خود نشان داد و اعلام کرد این تصمیم اوباما خلف وعده از تعهدات او مبنی بر عدم استفاده از سیاست‌های حمایت‌گرایانه در دوران بحران اقتصادی است.