دیدار در وقت اضافه

گروه بین‌الملل- ولادیمیر پوتین و جورج‌بوش بلافاصله پس از پایان اجلاس سران ناتو در بخارست رومانی راهی مزرعه شخصی ولادیمیر پوتین در منطقه سوچی واقع در ساحل دریای سیاه شدند تا برای آخرین‌بار با یکدیگر بر سر میز مذاکره بنشینند. این چهارمین دیدار غیررسمی رییس‌جمهوری آمریکا و روسیه در منازل شخصی‌شان است. بوش و پوتین هر دو آخرین سال ریاست جمهوری خود را پشت‌سر می‌گذارند و البته پوتین تا یک ماه دیگر باید کلید کرملین را تحویل جانشین خود دیمیتری مدودف بدهد.

بوش و پوتین در شرایطی رو در روی هم در سوچی قرار می‌گیرند که در یک سال اخیر به‌رغم ژست‌های دیپلماتیک و دیدارهای دوستانه، اختلاف‌نظرهای گسترده‌ای به خصوص در بخش امنیت با یکدیگر داشته‌اند. در میان مباحث متعددی که در خلال دیدار دو رییس‌جمهوری در سوچی مطرح خواهد شد، موضوع «چارچوب کاری استراتژیک» بیش از دیگر موضوعات اهمیت دارد. این سند که از آن به عنوان یک نقشه راه برای همکاری‌های آینده در زمینه مسائل دفاعی یاد می‌شود، به احتمال فراوان در جریان دیدار سران دو کشور در سوچی به امضا خواهد رسید.

آنچه ممکن است مانع از امضای این سند همکاری شود، بندی است که به همکاری در زمینه دفاع موشکی اشاره می‌کند. موضوع سپر موشکی ایالات‌متحده در اروپای شرقی مناقشه‌برانگیزترین مساله بین دو کشور در یک سال اخیر بوده است. ایالات‌متحده قصد دارد سپر موشکی خود را در لهستان و چک نصب کند، اما روسیه آن را تهدیدی علیه امنیت ملی خود می‌داند و خواستار استفاده مشترک روسیه و آمریکا از رادار قبله در خاک جمهوری آذربایجان برای این منظور است.

در این سند همکاری استراتژیک طرح دفاع موشکی به عنوان یکی از محورهای اصلی همکاری امنیتی و نظامی دو کشور دیده شده است، اما هنوز مشخص نیست که آیا این طرح می‌تواند دیدگاه‌های روسیه را نیز تامین کند یا خیر؟ این سند از سوی پنتاگون تهیه شده است و در سفر رابرت گیتس، وزیر دفاع و کاندولیزا رایس، وزیر خارجه ایالات‌متحده به مسکو به ولادیمیر پوتین تحویل داده شد. به گزارش منابع آمریکایی وظیفه این سند منعکس کردن جنبه مشارکت همه‌جانبه روسیه و آمریکا در موارد امنیتی براساس جهت‌گیری‌های راهبری هریک از دو کشور است.

در همین حال، یک روزنامه روسی از عدم تامین نظر روسیه در تهیه این سند خبر داد. این مساله امضای نسخه‌ نهایی این سند را در سوچی در هاله‌ای از ابهام فرو می‌برد. روزنامه روسی پریخودکا به نقل از یکی از مشاوران ولادیمیر پوتین نوشت: این سند باید صادقانه و واقع‌گرایانه باشد. مشکلاتی وجود دارد که نباید از نظر دور نگه داشته شود. شرکای آمریکایی ما در خصوص مسائلی همچون سیستم دفاع ضد موشکی، آینده رژیم ، کاهش تسلیحات استراتژیکی پس از پایان دوره اعتبار پیمان استارت در سال ۲۰۰۹ در مورد غیرقابل قبول بودن نظامی شدن فضا و برقراری قابلیت حیات برای پیمان کاهش نیروهای مسلح متعارف در اروپا به صورت یکجانبه اقداماتی می‌کنند و تمایل ندارند که دلایل ما را شنیده و منافع و نگرانی‌های روسیه را نیز در این زمینه‌ها مورد توجه قرار دهند.

در همین حال جورج بوش در هنگام ورودش به سوچی در سخنان کوتاهی در جمع خبرنگاران روابط واشنگتن و مسکو را روابطی خارج از بحران توصیف کرد و مناقشات را اختلاف‌نظر نامید. بوش در این سخنان گفت: ما امیدواریم مسکو نگرانی‌های ایالات متحده را درک کند و در راه کاهش این نگرانی‌ها حرکت کند. وی در همین حال از اینکه به صورت یک مهمان وارد خانه شخصی ولادیمیر پوتین می‌شود، ابراز خرسندی کرد.

موضوع اوکراین و گرجستان و حرکت این دو کشور به سوی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی از دیگر محورهای مذاکرات سران روسیه و ایالات متحده خواهد بود. ایالات متحده دور جدیدی از توسعه مرزهای ناتو را آغاز کرده است.

اتفاقی که به هیچ عنوان مورد میل روسیه نیست. عضویت اوکراین و گرجستان در ناتو، مرزهای این پیمان نظامی و امنیتی را به پشت دیوارهای روسیه می‌رساند. ولادیمیر پوتین توسعه کنونی ناتو را تهدیدی مستقیم علیه امنیت روسیه دانسته است.

به عقیده تحلیل‌گران اهم موارد مورد اختلاف در جریان این دیدار همچنان باقی خواهند ماند، اما امضای سند کاری استراتژیک بین دو کشور راه را برای ادامه گفت‌وگوها در سطوح بالا باز نگاه خواهد داشت.