پاکستان؛ جدال نیروهای دموکراتیک و ارتش

گروه بین‌الملل- در حالی که روزنامه وال‌استریت تحلیل کرده است که حمایت ارتش از پرویز مشرف در حال افول است، نواز شریف، نخست‌وزیر سابق پاکستان اعلام کرده است که تنها راه‌حل بحران فعلی پاکستان محدود کردن فعالیت‌های ارتش در چارچوب قانونی خود است. به گزارش ایسنا و به نقل از روزنامه‌ دیلی‌تایمز پاکستان، نواز شریف که در ضیافت شام روزنامه دیلی‌تایمز شرکت کرده بود، گفت: ارتش باید به پادگان برگردد و دیگر هرگز در امور سیاسی دخالت نکند. نواز شریف در حالی این سخنان را بر زبان می‌آورد که خود بیش از هر کسی از اقتدار و میزان نفوذ ارتش در جامعه و سیاست پاکستان آگاه است و نیک می‌داند که ارتش این کشور در مقامی بالاتر از دولت قرار دارد و برای خود غیر از نقش دفاع از کیان کشور نقش حمایت از دموکراسی را نیز قائل است. بنابراین ارتش به دلیل وظیفه‌ای که برای خود قائل است و از طرفی به دلیل مشکلاتی که در سیاست پاکستان وجود دارد و استفاده رهبران دموکرات از ارتش برای سرکوب مردم، نقش نظامیان در صحنه سیاست و جامعه پاکستان گسترش یافته است. به همین دلیل است که ارتش یک‌بار در زمان ژنرال ایوب که افسری از میان ارتش بود، وارد معرکه شد و او را برکنار کرد و زمینه را برای نخست‌وزیری بوتو فراهم کرد و یک بار وقتی مردم از سیاست‌های ذوالفقار علی‌بوتو به تنگ آمده بودند، وارد عمل شد و بار دیگر وقتی سیاست‌های اسلامی‌سازی ضیاءالحق باعث رشد فرقه‌گرایی و نوعی جنگ داخلی در پاکستان شده بود، حمایت خود را از او برداشت و وی در حادثه‌ای مشکوک جان خود را از دست داد.

به این ترتیب سخنان نواز شریف که خود قربانی کودتای پرویز مشرف فرمانده ارتش است، اندکی عجیب می‌نماید که ارتش باید به پادگان‌ها برگردد و دیگر هرگز در امور سیاسی دخالت نکند. به هر حال به نظر می‌رسد پیشگامان این اقدام ژنرال اشفق کیانی، فرمانده ارتش پاکستان و یک فرد نزدیک و مطمئن پرویز مشرف، رییس‌جمهور این کشور هستند. مقامات پاکستان اعلام کردند که ژنرال کیانی در هفته‌های اخیر یک‌سری تغییرات را که میان ارتش و مشرف فاصله ایجاد می‌کند، اجرا کرده است. ژنرال کیانی اخیرا طی دستوری دیدارها و نشست‌های بدون مجوز مقامات نظامی با سیاستمداران پاکستان از جمله رییس‌جمهور را ممنوع کرد.

فرمانده ارتش پاکستان تصریح کرد که ارتش نقشی در برگزاری انتخابات پارلمانی آتی این کشور به جز تامین امنیت این انتخابات نخواهد داشت. به گفته مقامات ارشد پاکستان، این اقدام ژنرال اشفق کیانی پیام آشکاری به مشرف مبنی‌بر اینکه وی نمی‌تواند بر هم‌پیمانان سابق خود در ارتش، برای به دست آوردن نتایج دلخواه از این انتخابات حساب کند. یک ژنرال پاکستانی نیز اعلام کرده است: ما نمی‌خواهیم از ارتش به عنوان ارگانی برای دخالت در امور سیاسی یاد شود.

حمایت مقامات آمریکایی از سخنان ژنرال کیانی که برخی از آنان نیز با وی ملاقات کرده‌اند، آمریکاییان را به این باور رسانده است که رهبری ژنرال کیانی می‌تواند توانایی واشنگتن را در مقابله با تهدیدهای تروریستی القاعده تقویت کند. آنها اعلام کرده‌اند که به نظر می‌رسد اشفق کیانی بیش از مشرف بر لزوم همکاری با نیروهای افغانی و آمریکایی در مقابله شبه‌نظامیان در مرز پاکستان و افغانستان تاکید دارد. به نظر می‌رسد آمریکاییان فراموش کرده‌اند که پیش از این ژنرال مشرف که خود ژنرال ارتش و متعهد به مبارزه با تروریسم و متحد آمریکا بوده است، نتوانسته است از پس مهار نیروهایی برآید که در زمان جنگ افغانستان برای مبارزه با روس‌ها از جانب ایالات‌متحده حمایت شده‌اند. حمایت از یک ژنرال ارتش دیگر قطعا عرصه را برای نیروها و احزاب در پاکستان تنگ‌تر خواهد کرد. به نظر می‌رسد پس از ترور بی‌نظیر بوتو این بار ایالات‌متحده به دنبال متحدی از درون ارتش پاکستان می‌گردد. این در حالی است که حزب مردم به رهبری آصف علی زرداری همسر بی‌نظیر بوتو خود را آماده شرکت در انتخابات کرده است و بعید نیست در فضای عاطفی پس از ترور بوتو، این حزب بتواند اکثریت آرا را به دست آورد.