على موسوى خلخالى

«کاندولیزا رایس» وزیر امور خارجه آمریکا به طور ناگهانى وارد عراق شد و با مقام‌هاى عالى‌رتبه عراقى دیدار و گفت‌وگو کرد.

وزیر امور خارجه آمریکا بلافاصله پس از رسیدن به بغداد و انجام یک سرى دیدارهاى دیپلماتیک به کرکوک رفت تا با رهبران طائفه‌هاى شیعه، کرد، سنى و مسیحى به مذاکره بپردازد. رایس هدف از آمدن به عراق را تحقق آشتى ملى و ایجاد مصالحه میان نیروهاى سیاسى عراقى دانسته است.

مسوولان آمریکایى تاکید کرده‌اند، با کاهش چشمگیر خشونت‌هاى قومى در عراق اکنون وقت آن رسیده که احزاب سیاسى از فرصت استفاده کرده و ضمن حل اختلاف‌هاى سیاسى خود به سمت تحقق آشتى ملى گام بردارند تا یک پیشرفت سیاسى بزرگ نیز حاصل شود.

رایس در دیدار با مقام‌هاى بلندپایه عراقى تاکید کرد: «آمریکا شریک خوبى برای شما است و امیدواریم این شراکت براى مدت طولانى باقى بماند.»

رایس وجود شوراهاى محلى جهت تضمین آیندهدموکراتیک عراق با حضور نمایندگان اقشار مختلف مردم این کشور در عرصه سیاسى را پر اهمیت دانست.

رایس همچنین درباره کرکوک گفت: «کرکوک استان مهمى است که در آینده عراق دموکراتیک بسیار تاثیرگذار است.»

یک مقام مسوول در شوراى استاندارى کرکوک نیز تاکیدکرد: «رایس به محض ورود به استان کرکوک نشستى را با مسوولان بلندپایه این استان وتعدادى از گروه‌ها و احزاب سیاسى ترکمن و کرد پشت درهاى بسته برگزار کرد.»

سفر رایس به کرکوک با حضور «استفان دى میستورا» نماینده جدید سازمان ملل در عراق که به تازگى براى یافتن راه حلى براى پایان دادن به اختلاف‌هاى قومى کرکوک به آن شهر سفر کرده، هم‌زمان شده است. وى تلاش دارد که میان گروه‌هاى سیاسى - مذهبى شهر کرکوک تفاهم بر قرار کند تا زمینه‌هاى برگزارى رفراندوم درباره آینده کرکوک بر اساس بند ۱۴۰ قانون اساسى هر چه سریعتر ایجاد شود.

کرکوک یک شهر نفت‌خیز عراقى است که بر سر الحاق آن به اقلیم کردستان اختلاف‌هاى بسیارى وجود دارد. کردها اصرار بسیار دارند که کرکوک جزو خاک اقلیم کردستان باشد، در حالى که تنوع قومیتى در آن بسیار بالا است و این موضوع الحاق آن به کردستان را بسیار سخت کرده است.

در همین حال، «دیوید ساترفیلد» مشاور رایس که وى رادر این سفر همراهى مى‌کند به خبرنگاران گفت: «وزیر امور خارجه آمریکا در دیدار بانمایندگان عراقى از پیوستن مجدد سنى‌ها به شوراهاى محلى استقبال کرده و آن را با وجود ادامه قطع رابطه نمایندگان ترکمن در مجلس‌هاى محلى گام بزرگى در عرصه سیاسى عراق مى‌داند.»

دیوید ساترفیلد همچنین گفت: «دى‌ میستورا به عنوان نماینده سازمان ملل چند روز پیش تفاهم‌نامه‌اى را با گروه‌هاى مورد مناقشه در کرکوک به امضا رساند که پیشرفت بزرگى در اجراى ماه ۱۴۰ قانون اساسى عراق محسوب مى‌شود. بر اساس این تفاهم‌نامه اوضاع این شهر سر و سامان مى‌گیرد و تا پایان سال زمینه‌هاى پایان یافتن منازعات میان طرف‌هاى درگیر در کرکوک مشخص مى‌شود.»

وى در ادامه افزود: «رایس از رهبران عراقى مى‌خواهد که از فرصت امنیتى پیش آمده استفاده کرده و در بهبود اوضاع اقتصادى و پیشرفت سیاسى تلاش کنند.»

گمانه‌زنى‌ها درباره سفر رایس

اما همزمان با سفر رایس به عراق و شهر کرکوک دو اتفاق مهم نیز رخ داده است. نخست این که از روز گذشته ارتش ترکیه حمله گسترده‌اى را به شمال عراق انجام داده و بامداد امروز نیز ۳۰۰ تن از سربازهاى ترک وارد خاک عراق شده‌اند. مقام‌هاى کردستان ورود نیروهاى ترک به اقلیم خود و خاک عراق را به شدت محکوم کرده و آن را مغایر توافقات انجام شده میان نیروهاى عراقى و آمریکایى مى‌دانند.

اما در کنار این رخداد مهم، افراد ناشناس یک خودروى بمب‌گذارى شده را بر روى پل منتهى به سد کرکوک منفجر کردند که خوشبختانه این انفجار به سد آسیبى وارد نیاورد.

بنا به گزارش‌ها بر اثر این انفجار تنها پل منتهى به سد ویران شده و ظاهرا به کسى نیز آسیبى وارد نیامده است.

این دو رویداد مهم سفر رایس به عراق را تحت تاثیر قرار داده است. پیش‌بینى مى‌شود رایس در جریان دیدارهاى خود با مقام‌هاى عالى‌رتبه کردستان عراق از جمله «مسعود بارزانى» رئیس اقلیم کردستان نیز دیدارهایى داشته باشد. به طور حتم در این دیدار مسعود بارزانى نارضایتى خود را از دخالت نیروهاى ترک به خاک عراق ابراز داشته و از وزیر امور خارجه آمریکا خواهد خواست هر چه سریع‌تر فکرى براى پایان دادن به تهدیدهاى نظامى ترک‌ها کند.

با وجود این که دولت کردستان تعهد داده بود که فعالیت شورشیان پ.ک.ک را در شمال عراق متوقف کند، ظاهرا تا کنون نتوانسته تعهد خود را عملى سازد و این گروه پیکارجو همچنان در شمال عراق فعال است. گرچه دفاتر آنها در شهرهاى اصلى کردستان از جمله کرکوک نیز بسته شده است.

زمانى که نیروهاى پ.ک.ک در پاسخ به حملات سنگین هوایى نیروهاى ترک اعلام کردند، این تحرکات نیروهاى ترک را تلافى خواهند کرد، این سئوال براى ترک‌ها پیش آمد که آیا مگر نیروهاى پ.ک.ک از توان لازم براى تلافى‌جویى برخوردارند که وعده انتقام مى‌دهند.

به نظر مى‌رسد یکى از دلایل سفر غیر منتظره رایس به عراق مساله مطرح شدن مجدد بحران ترکیه با کردها باشد. مساله‌اى که حضور وزیر امور خارجه آمریکا مى‌تواند کمک شایانى به کاهش التهاب‌هاى پیرامونى آن بگذارد.

مساله انفجار پل کرکوک نیز از اهمیت ویژه‌اى برخوردار است. این شهر با وجود اختلاف‌هاى طائفه‌اى موجود در آن از جمله شهرهایى است که القاعده چندان نفوذى در آن نداشته و طبیعتا نسبت به دیگر مناطق عراق با شرایط مشابه کمتر تحت تاثیر فعالیت‌هاى تروریستى قرار گرفته است. وقوع این انفجار این شائبه را ایجاد کرد که مبادا برخى طائفه‌هاى کرکوک با هدف دریافت امتیاز بیشتر رو به فعالیت‌هاى تروریستى آورده باشند. ممکن است حتى این انفجار هیچ ارتباطى با القاعده نداشته باشد.

احتمالا رایس از گروه‌هاى طائفه‌اى عراقى خواهد خواست خویشتندارى خود را حفظ کرده و نگذارند اوضاع کرکوک به سمت بحران پیش رود. البته وى به کردها قول مساعد خواهد داد که براى اجراى ماده ۱۴۰ قانون اساسى فشارهاى لازم را به دولت عراق وارد کند. اما مساله‌اى که در این جا مطرح است و علت اصلى سفر رایس به کرکوک محسوب مى‌شود، موضوع مصالحه میان طیف‌هاى مختلف عراقى است. اکنون بحث پیوستن کرکوک به کردستان تبدیل به یک بحران عمیق در عراق شده است. بر اساس قانون اساسى و مطابق بند ۱۴۰ دولت عراق باید زمینه‌هاى انجام یک رفراندوم کاملا آزاد براى تصمیم‌گیرى درباره آینده این شهر را برگزار کند. دولت عراق تا کنون اقدام به این کار نکرده زیرا بیم مى‌رود از آنجا که دیگر گروه‌هاى غیر کرد عراقى به‌ویژه سنیان با انجام آن به شدت مخالفند از این رو اجراى آن تبعات بسیار بدى در پى داشته باشد. مساله‌اى که خود به تنهایى تبدیل به یک چالش میان دولت عراق و اقلیم کردستان شده است.

منبع: دیپلماسی ایرانی