کاهش سرمایه‌گذاری نفتی موجب ایجاد شوک قیمتی دیگری می‌شود

مونا مشهدی‌رجبی

آژانس بین‌المللی انرژی هشدار داد کاهش سرمایه‌گذاری در تولید نفت و گاز در دنیا که به دلیل تنزل سطح تقاضای نفتی ایجاد شد سبب می‌شود تا قیمت نفت در دنیا بازهم افزایش یابد. این مرکز در گزارش خود نوشت: «از ابتدای سال ۲۰۱۰ میلادی قیمت نفت در بازارهای جهانی دوباره سیر صعودی خود را آغاز خواهد کرد و این رشد با توجه به شکنندگی اقتصاد دنیا می‌تواند آسیب‌های بزرگتری به صنایع تولیدی و صنعتی وارد کند.» این مرکز به کاهش سرمایه‌گذاری شرکت‌های تولیدکننده نفت و گاز طبیعی در دنیا اشاره کرد و نوشت: «در اثر بحران اقتصادی دنیا و تنزل سطح تقاضا در جهان بسیاری از شرکت‌های نفتی دنیا اقدام به کاهش سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های اکتشافی و استخراجی نفت کردند و این مساله سبب شد تا ظرفیت‌های جهانی برای پاسخگویی به نیاز کشورهایی همچون چین و هند کمتر شود. این دو کشور در سال‌های اخیر با سرعت زیادی رشد کردند و تقاضای انرژی آنها با سرعت زیادی رشد کرد.» فیث بیرول اقتصاددان ارشد آژانس بین‌المللی انرژی در مصاحبه‌ای با خبرگزاری فرانسه اعلام کرد شرکت‌های نفتی در یک سال گذشته ۱۷۰‌میلیارد دلار از پروژه‌های خود را لغو کردند که قرار بود ۱۰۰میلیارد دلار آنها در سال ۲۰۰۹ میلادی به بهره برداری برسد. این کاهش قابل توجه در سرمایه‌گذاری نفتی معادل تولید ۲میلیون بشکه نفت در هر روز و تولید ۲/۴میلیون بشکه نفت در روز در هجده ماه آینده است. از آنجا که انتظار می رود در سال ۲۰۱۰ میلادی به تدریج روند اصلاح اقتصاد دنیا آغاز شود و تقاضا برای نفت و فرآورده‌های آن رشد کند این کاهش سرمایه‌گذاری زمینه ساز پیشی گرفتن تقاضا از عرضه و به دنبال آن رشد قیمت نفت در دنیا می‌شود. رشد قیمت نفت که موجب رشد درآمد کشورهای نفت خیز دنیا می‌شود آسیب زیادی به اقتصاد کشورهای مصرف‌کننده وارد می‌‌کند.

وی ادامه داد: «تعداد زیادی از شرکت‌های فعال در تولید نفت و گاز اعلام کردند به دلیل ادامه بحران اقتصادی در دنیا و کاهش تقاضا در ماههای آینده بازهم سرمایه‌گذاری خود در کشف و استخراج حوزه‌های جدید را کاهش می‌دهند و شمار بیشتری از پروژه‌های خود را لغو می‌کنند. این طرح‌ می‌تواند زمینه ساز ایجاد شوکی دیگر در بازار نفت باشد و سبب شود تا قیمت نفت برای دومین بار در تاریخ صنعت نفت از مرز ۱۰۰ دلار آمریکا فراتر رود.

اقتصاددان ارشد آژانس بین‌المللی انرژی سیاست کاهش سرمایه گذاری شرکت‌های نفتی را خبری بد برای اقتصاد آسیب‌پذیر و شکننده دنیا قلمداد کرد و گفت: «در مورد اینکه قیمت نفت در بازارهای جهانی تا کجا بالا می‌رود نمی‌توان نظر داد ولی مساله مهم در این است که با آغاز روند اصلاح اقتصادی در دنیا و رشد تقاضا نمی‌توان عرضه را به سرعت افزایش داد و عدم تعادل در بازار نفت می‌تواند موجب ارتقای قیمت نفت در جهان شود.»

آژانس بین‌المللی انرژی در این گزارش پیش‌بینی کرد در سال جاری برای اولین بار از سال ۱۹۴۵ میلادی تا کنون مصرف برق در دنیا کاهش می‌یابد که این کاهش مصرف اولین نشانه رکود اقتصادی دنیا و تاثیر آن در صنایع تولیدی جهان است .بیرول در این مورد گفت: «مصرف انرژی برق یکی از نشانه‌های سلامت اقتصادی در دنیا است. به تعبیر دقیق تر اقتصادی سالم است که مصرف برق به عنوان یکی از منابع اولیه تولیدات صنعتی در آن رشد کند.» وی ادامه داد: «طی ۶۵ سال گذشته ما با مشکلات زیادی در عرصه اقتصادی دنیا روبه‌رو بودیم. شوک اول نفتی و شوک دوم نفتی که هر دو در اثر رشد بی‌رویه قیمت نفت ایجاد شد و در فاصله کمتر از ۳۰ سال اتفاق افتاد. بحران اقتصادی آسیا در انتهای دهه ۱۹۹۰ میلادی و بحران اقتصادی کنونی آمریکا که همگی آنها به اقتصاد دنیا آسیب وارد کرد ولی هیچ یک سبب نشد تا مصرف برق در دنیا تنزل پیدا کند. کاهش مصرف برق برای اولین بار طی ۶۵ سال اخیر نشان می‌دهد که رکود اقتصادی امروز دنیا جدی‌تر و عمیق تر از تمامی مشکلاتی است که اقتصاد دنیا در سال‌های گذشته تجربه کرده است.» آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی می‌کند در سال ۲۰۰۹ میلادی تقاضای برق در دنیا ۵/۳درصد تنزل پیدا کند.کاهش تقاضای برق در کشور چین در سال جاری میلادی برابر با ۲درصد و در کشور روسیه بیشتر از ۱۰درصد خواهد بود. کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه(oecd) کاهش ۵ درصدی سطح تقاضای برق را تجربه خواهند کرد.

آژانس بین‌المللی انرژی در انتهای گزارش خود به دولت‌ها پیشنهاد کرد بخشی از بودجه‌ای که برای تزریق به اقتصاد در نظر گرفته‌اند را برای توسعه و تولید منابع انرژی احیا شدنی صرف کنند تا نیاز دنیا به منابع فسیلی کمتر شود.