کاهش سرمایه‌گذاری و ارزش تجاری در دنیا

مونا مشهدی رجبی

کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد پیش‌بینی کرد موج‌های آخر رکود اقتصادی دنیا در حال ورود به کشورهای در حال توسعه و در حال گذار جهان است، زیرا سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در کشورهای مذکور تنزل یافته است. آنکتاد پیش‌بینی کرد که در سال ۲۰۰۹ میلادی بحران اقتصادی دنیا موجب کاهش درون‌ریز سرمایه‌گذاری خارجی در کشورهای در حال توسعه جهان شود.

اغلب این کشورها سال ۲۰۰۸ میلادی را با مشکلات اقتصادی کمی‌پشت سر گذاشتند و تاثیر رکود اقتصادی دنیا روی این کشورها قابل ملاحظه نبود، ولی به نظر می‌رسد علاوه بر رکود اقتصادی غرب و کاهش حجم و ارزش فعالیت‌های بانکی تنزل سطح سرمایه‌گذاری خارجی هم اقتصاد این کشورها را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل اعلام کرد در سال ۲۰۰۸ میلادی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در کشورهای در حال توسعه ۷‌درصد رشد کرد ولی انتظار می‌رود این روند در سال جاری میلادی برعکس شود و نرخ رشد اقتصادی این کشورها به حداقل میزان ممکن تقلیل یابد.

در سال ۲۰۰۸ میلادی سرمایه‌گذاری مسقیم خارجی به کشورهای توسعه یافته و صنعتی جهان تنزل پیدا کرد و انتظار می‌رود این روند در سال ۲۰۰۹ میلادی نیز ادامه پیدا کند.

در سال ۲۰۰۸ میلادی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در کشور‌های توسعه یافته ۱۵‌درصد تنزل پیدا کرد. در سال ۲۰۰۷ میلادی ارزش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در دنیا برابر با ۹/۱هزار میلیارد دلار آمریکا بود.

آنکتاد در مورد دلیل کاهش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در کشورهای در حال توسعه نوشت: «شرکت‌های بزرگ تولیدی و صنعتی دنیا در اثر بحران اقتصادی نتوانستند به منابع مالی و اعتباری مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند، به همین دلیل تمایل و توانایی خود را برای سرمایه‌گذاری از دست دادند.

کاهش توانایی برای سرمایه‌گذاری در کشورهای مختلف به دلیل بحران اقتصادی و اعتباری دنیا قابل درک است ولی در مورد دلیل کاهش تمایل آن سخنان زیادی گفته شده است که بسیاری از آنها بر محور تیره بودن افق اقتصادی دنیا تکیه‌ دارد.

کارشناسان اقتصادی پیش‌بینی می‌کنند که در سال ۲۰۰۹ میلادی ارزش تولید ناخالص داخلی دنیا کاهش یابد و بحران اقتصادی تا سال ۲۰۱۱ ادامه یابد. بنابراین سرمایه‌دارانی که توانایی مالی لازم را هم دارند از سرمایه‌گذاری سر باز می‌زنند چون ریسک سرمایه‌گذاری در شرایط کنونی زیاد است و حتی اگر سودآوری هم داشته باشد سودآوری آن بسیار اندک است.

آنکتاد در بخش دیگری از گزارش خود نوشت: «انتظار می‌رود کاهش نرخ رشد سرمایه‌گذاری در کشورهای در حال توسعه زمینه‌ساز تنزل نرخ رشد اقتصادی آنها در سال جاری و سال آینده میلادی شود.» کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد پیش‌بینی می‌کند از سال ۲۰۱۱ میلادی نرخ سرمایه‌گذاری در دنیا افزایش یابد که دلیل آن نیز بازسازی صنایع مختلف در جهان و کاهش قیمت کالاهای سرمایه‌ای است.

این سناریو تحت عنوان سناریوی یو شکل (U shape) معرفی شده است.

طبق این سناریو، روند اصلاح اقتصاد دنیا از انتهای سال ۲۰۱۰ میلادی آغاز می‌شود و در نیمه اول سال ۲۰۱۱ میلادی تسریع می‌شود. اصلاح فضای سرمایه‌گذاری نیز از سال ۲۰۱۱ میلادی شروع خواهد شد.

علاوه بر کاهش حجم و ارزش سرمایه‌گذاری خارجی در کشورهای در حال توسعه دنیا در سال ۲۰۰۹ میلادی حجم و ارزش تجاری نیز در دنیا تنزل پیدا خواهد کرد.

تاثیر منفی این مساله بیشتر روی اقتصاد کشورهای صنعتی و توسعه یافته و کشورهای در حال گذاری همچون چین و هند خواهد بود. کاهش ارزش تجاری، کشورهای در حال گذار را به سمت تنزل درآمد تجاری و تضعیف این بخش در تولید ناخالص داخلی سوق می‌دهد. سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه پیش‌بینی کرد که در سال جاری ارزش تجاری در دنیا ۱۳‌درصد نسبت به سال قبل از آن کاهش یابد که تاثیر منفی بزرگی روی عملکرد اقتصادی کشورهای جهان خواهد داشت.

در گزارش این سازمان آمده است: «دولت‌ها باید از حمایت بیش از حد از صنعت و تولید داخلی با استفاده از وضع هزینه‌های گمرکی زیاد یا ارائه یارانه به تولیدات داخلی بپرهیزند و اطمینان داشته باشند با باز بودن فضای تجاری و اقتصادی تمام کشورها منتفع خواهند شد.»

رییس سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه در مورد این پیش‌بینی گفت: «حمایت بیش از اندازه دولت از صنعت و تولیدات داخلی موجب می‌شود تا بحران موجود در اقتصاد جهان عمیق‌تر شود و خروج اقتصاد دنیا از بحران مدت بیشتری به طول بینجامد.»