مونا مشهدی رجبی

بخش نخست

طبق آمارهای موجود طی سال‌های اخیر مصرف گاز طبیعی مایع در کشورهای غیر عضو در سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی (non-OECD) دو برابر کشورهای عضو این سازمان رشد کرد. از طرف دیگر رشد تولید گاز طبیعی در کشورهای non-OECD بیشترین سهم را در رشد تولید گاز طبیعی در جهان داشته و خواهد داشت. پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ میلادی رشد تولید در این گروه از کشورها بیشتر از ۹۰‌درصد از رشد تولید گاز در جهان را به خود اختصاص دهد که رقم قابل توجه و با اهمیتی است. انتظار می‌رود نرخ رشد مصرف گاز طبیعی کمتر از نرخ رشد تولید باشد. آمارها نشان می‌دهد در سال ۲۰۰۶ میلادی ۱۰۰‌هزار میلیارد متر مکعب گاز طبیعی در جهان مصرف شده است و ادامه این روند سبب می‌شود مصرف گاز طبیعی در سال ۲۰۳۰ میلادی به حدود ۱۶۳‌هزار میلیارد متر مکعب برسد. البته برخی از تحلیل‌گران در این رقم تردید دارند و بر این باورند که وابسته شدن بیشتر صنایع به گاز سبب بیشتر شدن مصرف تا سال مذکور می‌شود. این نظریه با توجه به مصرف بالای گاز طبیعی و قرار گرفتن این منبع انرژی به عنوان دومین منبع در جهان بعد از زغال سنگ بسیار قابل تامل است به خصوص که این منبع انرژی در تولید برق مورد استفاده قرار می‌گیرد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد در صنایع نیروگاهی امروزی و در تولید برق استفاده از گاز طبیعی بسیار مناسب است زیرا راندمان نسبی آن در مقایسه با دیگر منابع انرژی بیشتر است. بیشترین سهم از گاز طبیعی جهان در بخش‌های صنعتی استفاده می‌شود. آمارها نشان می دهد بخش‌های صنعتی ۴۴‌درصد از مصرف گاز طبیعی جهان را تشکیل می‌دهند و انتظار می رود تا سال ۲۰۳۰ میلادی هر سال به مصرف این منبع ۴/۱‌درصد افزوده شود. این در حالی است که در سال‌های انتهایی قرن گذشته نرخ رشد مصرف در صنایع ۱/۱‌درصد بود. کشورهای non-OECD بزرگترین مصرف‌کنندگان گاز طبیعی در جهان هستند. کشورهای اروپایی و اروپایی- آسیایی عضو این مجموعه یک چهارم کل گاز طبیعی جهان را به مصرف می‌رسانند. تقاضای گاز طبیعی در این کشورها ۷۱‌درصد بیشتر از دیگر کشورها رشد می کند و همین مساله به اهمیت بازار کشورهای مذکور می‌افزاید. در میان تمامی کشورهای جهان کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادیOECD نقش بسزایی در بازار گازی جهان دارند. در سال ۲۰۰۶ میلادی این کشورها ۴۰‌درصد از گاز طبیعی جهان را تولید می‌کردند و مصرف کننده بیشتر از ۵۲‌درصد از گاز تولیدی جهان بودند. انتظار می‌رود در سال ۲۰۳۰ میلادی این کشورها تنها ۲۷‌درصد از گاز طبیعی جهان را تولید کنند و ۴۳‌درصد از کل گاز طبیعی را به مصرف برسانند.

عرضه گاز طبیعی در جهان

کشورهایی که عضو سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی نیستند بیشترین سهم را در عرضه گاز طبیعی به جهان دارند. در سال ۲۰۰۶ میلادی این کشورها ۵۹‌هزار میلیارد فوت مکعب گاز طبیعی تولید و به بازار عرضه می‌کردند در حالیکه انتظار می‌رود تولید گاز طبیعی در این منطقه در سال ۲۰۳۰ میلادی به بیشتر از ۱۱۹‌هزار میلیارد متر مکعب برسد. طبق بررسی‌های انجام شده نرخ رشد تولید گاز طبیعی مایع در این کشورها سالانه ۶/۲‌درصد خواهد بود و هم اکنون حدود ۹۰‌درصد از رشد تولید جهان را به خود اختصاص داده است. به گزارش مرکز مطالعات انرژی جهان در میان کشورهای مختلف روسیه بیشترین سهم عرضه گاز را دارد و بیش از ۲۰درصد کل رشد تولید گاز طبیعی به این کشور اختصاص خواهد داشت. روسیه گاز طبیعی خود را از طریق خطوط لوله به بازارهای مصرف انتقال می‌دهد در حالی‌که کشورهای خاورمیانه که دارندگان حجم‌های کلانی از حوزه‌های گازی جهان هستند گاز طبیعی خود را به صورت LNG یا گاز طبیعی مایع صادر می‌کنند. در سال‌های گذشته کشور روسیه تلاش زیادی برای افزایش قدرت انحصاری خود در سطح بین‌المللی کرد و در این راستا تامین سهم زیادی از گاز طبیعی کشورهای اروپایی را بر عهده گرفت. هم اکنون می‌توان این کشور را بزرگترین و اصلی‌ترین تامین‌کننده گاز جهان دانست و همین مساله موجب نگرانی شمار زیادی از سردمداران اروپا شده است و آنها درصدد جایگزینی کشورهای دیگر هستند. ایجاد اوپک گازی کاری دیگر در جهت رسیدن به این هدف است. انتظار می‌رود در سال‌های پیش رو کشورهای واقع در قاره آفریقا در کنار کشورهای آسیایی غیر عضو سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی (non-OECD) بزرگترین کشورهای تولید‌کننده گاز طبیعی در جهان باشند. این کشورها که در سال‌های آغازین قرن حاضر تنها ۱۴درصد از نیاز جهان را پاسخ می‌گفتند در سال ۲۰۳۰ میلادی بیشتر از ۲۲‌درصد از نیاز گازی جهان را تامین می‌کنند و می‌توانند تاثیر بسزایی در بازار داشته باشند.