اکونومیست بررسی می‌کند
قربانی بعدی بحران اعتبارات آمریکا
جزییات برنامه نجات برای رهایی از بحران مالی. دنیای اقتصاد- شادی آذری: به‌نظر می‌رسد سازمان‌های مالی جهان به مقبره‌‌هایی از سنگ و فولاد تبدیل شده‌اند.
در گرداب روبه‌گسترش بحران اعتبارات، بزرگ‌ترین آنها همچون چوب‌کبریتی در این گرداب فروبلعیده شده‌اند. ظرف تنها ده روز شاهد ملی‌شدن، فروپاشی یا نجات سازمان‌هایی بودیم که زمانی بزرگ‌ترین شرکت بیمه جهان با دارایی یک تریلیون دلار، بزرگ‌ترین بانک‌های سرمایه‌گذاری جهان با مجموع دارایی ۵/۱تریلیون دلار و غول‌های بازار وام مسکن آمریکا با دارایی ۸/۱تریلیون دلار بوده‌اند. دولت سرمایهدارترین کشور جهان، به شدت در مهلکه سرمایهدارترین صنعت خود گرفتار آمده است و به نظر می‌آید از پا درآمده است.
ورشکستگی لمان برادرز و فروش سریع مریل لینچ به بانک آمریکا به اندازه کافی شوک ایجاد کرد. اما نجات گروه بیمه امریکن اینترنشنال گروپ (ای.آی.جی) توسط دولت از طریق اعطای یک وام ۸۵میلیارد دلاری در روز شانزدهم سپتامبر، برگی تازه بود که از تقویم سالی که پیش از آن هم فاجعه‌بار بود، ورق خورد. بخش محصولات مالی این گروه بیمه، که تنها بخشی کوچک از درآمدهای آن‌را تشکیل می‌داد، آن‌قدر قراردادهای جانبی به امضا رساند که این شرکت را به نابودی کشاند و جهان را تکان داد.این رویداد به توضیح یکی از رازهای سال‌های اخیر کمک می‌کند: چه کسی خطراتی را که بانک‌ها و سرمایه‌گذاران از خود ساطع می‌کردند، به‌وجود می‌آورد؟ اکنون ما می‌دانیم. اما نجات ای.آی‌جی کار چندانی برای فرونشاندن ترس آشکاری که بازارها نشان دادند، نکرد. اگر نرخ بهره بین بانکی، هزینه‌های زیاد وام و هزینه وام شرکت‌ها و امنیت اوراق قرضه، طلا و سهام شرکت‌‌های مالی را در نظر بگیرید، خواهید دید که همه نشان‌دهنده ابتلا به یک‌نوع بیماری‌اند. روز هفدهم سپتامبر، بزرگ‌ترین وام‌دهنده مسکن انگلستان به نام اچ‌بی‌اواس، به قیمت ۱۲میلیون پوند (۲۲میلیارد دلار) به دست شرکت لویدز تی‌اس‌بی افتاد و این اتفاق زمانی روی داد که سهام آن به همان مهلکه‌ای فروافتاده بود که لمان و ای.ای‌جی را در خود بلعید. سایر بانک‌ها از جمله مورگان استنلی و واشنگتن میوچال هم‌طوری به نظر می‌رسند که گویی از همین سرنوشت رنج می‌برند. روسیه اعلام کرد به سه بانک بزرگ خود ۱۲/۱تریلیون روبل (۴۴میلیارد دلار) وام می‌دهد. یک صندوق بازار پول آمریکا که زمانی امن‌ترین جا برای سرمایه‌گذاران محسوب می‌شد، در این هفته برای اولین‌بار از سال ۱۹۹۴ تاکنون گزارشی مبنی بر زیان خود داد. اگر سرمایه‌گذاران بازارهای پولی را رها کنند، بانک‌ها سرمایه‌های خود را از دست می‌دهند و صندوق‌های بزرگ مالی و شرکت‌ها را در خود می‌بلعند.
برخی می‌گویند که فدرال رزرو و وزارت دارایی که اقتصاد را به سرعت ملی می‌کنند، می‌بایست شرکت بیمه ایآیجی را به فراموشی می‌سپرد. قراردادهای این شرکت که ۴۵۰میلیارد دلار ارزش داشت، سلامت بانک‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری جهان را از بین برد. اما واقعیت این‌است‌که فروپاشی بخش بیمه آن می‌توانست ضربه مهلکی برای سیاست‌گذاران باشد. در پایان هفته وزارت دارایی شاهد آن بود که موسسه لمان‌برادرز خیلی سریع‌تر از آنکه بتوان آن‌را نجات داد، روبه ورشکستگی گذاشت.در اصل کاپیتالیسم نیاز به آن دارد که افراد تاوان اشتباهات‌شان را بپردازند. اما ایآیجی بزرگ‌تر از لمان بود و ورشکستگی لمان یکی از دلایل سقوط ایآیجی بود. در چنین شرایطی عملگرایی بر اصل‌گرایی رجحان یافت. هرچند این موضوع اقتدار سیاست‌گذاران را زیر سوال می‌برد و فدرال رزرو و وزارت دارایی به درستی فهمیدند که نمی‌توانند بار دیگر جواب منفی دهند.
آنچه از این پس اتفاق می‌افتد، بستگی به سه پرسش دارد. چرا بحران در مسیری جدید و ویران‌گر افتاد؟ سیستم مالی و اقتصاد چه قدر آسیب‌پذیرند؟ و چه کاری می‌توان انجام داد که اوضاع مالی به شرایط درست بازگردد؟در میان همه هزینه‌های نجات، هزینه اشتباه اقتصادی از همه بیشتر است. وقتی وضعیت مالی دچار فروپاشی شود، اعتبارات از اقتصاد رخت بر می‌بندد و بدون اعتبارات، افراد نمی‌توانند مسکن بخرند، به کسب و کار بپردازند و به آسانی برای آینده سرمایه‌گذاری کنند. تا کنون اقتصاد آمریکا توانسته است این امور را اداره کند. امید این است که رونق بازار مسکن نزدیک باشد و کشورهایی چون چین و هندوستان به رشد و بالندگی خود ادامه دهند. کاهش‌های اخیر در بازار نفت و سایر کالاها به بانک‌های مرکزی این امکان را داد تا نرخ بهره را کاهش دهند و چین این کار را کرد.
اما جنبه تاریکی نیز وجود دارد. نرخ بیکاری در آمریکا در ماه اوت به ۱/۶درصد افزایش یافت و احتمال دارد به بیش از این نیز افزایش یابد. تولیدات صنعتی تا ۱/۱درصد در ماه پیش افت داشت و تغییر سالانه خرده‌فروشی در ضعیف‌ترین وضعیت خود از رکود ۲۰۰۱ تا کنون قراردارد. میزان تولید در ژاپن، آلمان، اسپانیا و بریتانیا کاهش یافته است و در بسیاری از سایر کشورها به سختی در حد مثبت باقی مانده است. در معیارهای فصلی، قیمت‌ها در نیمی از ۲۰کشور ذکر شده در شاخص قیمت مسکن اکونومیست، در حال کاهش است. ارزش سهام، اوراق قرضه و ارز در کشورهای نوظهور دستخوش ناآرامی شده است چون سرمایه‌گذاران بیم آن دارند که دیگر از سوی کشورهای ثروتمند حمایت نشوند.
در چنین شرایطی قانون‌گذاری و اجرای قانون‌ها ضروری می‌نماید و بخش اعظم این تلاش هم اکنون باید انجام شود تا قوانین مربوط به امور مالی بهبود یابد. اما این قوانین هم باید درست باشند. باید پایانی باشند برای سیستم خوش بینانه آمریکایی؛ این قوانین باید مبتنی بر شفافیت بیشتر و ضمانت‌های بیشتر برای سرمایه باشند. نظارت بر غول‌های بازار باید بیشتر شود. باید در بازپرداخت وام‌های مسکن تسریع شود.
هفته‌ای سیاه را پشت سر گذارده‌ایم. آن افرادی از میان ما که حامی نظام مالی کاپیتالیستی بوده‌اند، در معرض این اتهام قرار دارند که این سیستم قادر نبوده است از پس مشکلات برآید. واقعیت این است که این نظام کمک کرده است رشد اقتصادی خوب و تورم پایین را برای یک نسل به ارمغان آورد. تنها یک رکود بسیار بزرگ می‌تواند همه آن دستاوردها را از میان ببرد و این موضوع را نباید در بحث‌های پیش رو نادیده گرفت.
برنامه نجات از بحران مالی آمریکا شکل گرفت
شادی آذری
جزئیات برنامه اضطراری دولت آمریکا برای مقابله با بدترین بحران بازارهای مالی جهان که ابعاد آن ظرف چند دهه گذشته بی‌سابقه بود در حال شکل‌گیری است.
خزانه‌داری آمریکا بودجه‌ای را به مبلغ ۸۰۰میلیارد دلار (۴۴۰میلیارد پوند) در نظر گرفته است تا بخش بزرگی از بدهی‌های بد موجود در بازار وام مسکن این کشور را پرداخت کند.
رییس‌جمهوری آمریکا جورج دبلیو بوش این حرکت را «اقدامی پیش‌بینی نشده» برای مقابله با «چالش‌های پیش‌بینی نشده» نامید.
مقامات کنگره و خزانه‌داری برای بررسی بیشتر این برنامه جلسه‌ای را برگزار می‌کنند.
مذاکرات در این زمینه تا تعطیلات آخر هفته ادامه خواهد یافت و انتظار می‌رود این بسته پیشنهادی ظرف چند روز آینده در شکل قانون به امضا رسد.
اعتقاد بر این است که تمایل مقامات این است که راهی پیدا شود تا همه بدهی‌های بد به یک سازمان محول شود و وظیفه آن سازمان تقبل بدهی‌ها از طرف مالیات دهندگان باشد تا زمانی‌که آن بدهی‌ها در درازمدت پرداخت شود.
برخی از اعضای کنگره نسبت به این ایده که مالیات دهنده صدها میلیارد دلار بدهی کنونی را برعهده گیرد بدبین هستند. اما رهبر دمکرات‌ها در خانه نمایندگان به نام استینی هویر گفته است که انتظار عملکردی سریع را دارد.پس از یک هفته بحران و آشوب، بازارهای سهام سرتاسر جهان بر اثر خبر این برنامه نجات شاهد افزایش شاخص‌های خود بودند تا حدی که شاخص اف‌تی‌اس‌ایی انگلیس روز جمعه با بیشترین میزان افزایش خود ظرف یک روز مواجه شد.
حداکثر تاثیر
رییس‌جمهوری آمریکا، بوش اعلام کرد که اقدامی عاجل و به لحاظ سیاسی با همکاری دو حزب نیاز است تا اقتصاد آمریکا در برابر مشکلاتی که بحران اعتبارات در کل سیستم مالی پراکنده است ایستادگی کند. این بحران مشاغل، دستمزدها و شرکت‌ها را مورد تهدید قرار داده است. بوش ادامه داد: «این‌ها خطراتی است که ایالات متحده نمی‌تواند بپذیرد. ما باید همین حالا اقدام کنیم تا سلامت اقتصادمان را از خطر جدی برهانیم.»وزیر خزانه‌داری آمریکا، هنری پاولسون گفت حرکتی «بزرگ» برای حفظ سلامت سیستم مالی نیاز است. پاولسون با ارائه جزئیات کمی در مورد این برنامه، گفت دولت بوش با برنامه‌ای برای از میان بردن آنچه که «بدهی‌های مسموم» در ترازنامه‌های بانک‌های آمریکا خوانده می‌شود وارد عمل شده است. وی افزود: این برنامه «باید به اندازه کافی گسترده باشد تا بتواند حداکثر تاثیر را بگذارد.» پاولسون گفت که دولت برای افزایش دسترسی به سرمایه برای وام‌های جدید وارد عمل شده است و به محض آنکه این دوران سخت سپری شود، وظیفه بعدی دولت بازبینی در قوانین بانک‌ها خواهد بود.
مدیر کمیته بانکداری سنا، کریستفر داد گفته است که او و همراه همکارانش نیاز دارند که ابتدا جزئیات این برنامه دولت را ببینند. اما در عین حال پذیرفت که اقدامی سریع نیاز است. این سناتور دموکرات گفت: «ما سنگینی این لحظات را درک می‌کنیم.»
اقدامات نجات‌بخش
اوایل روز جمعه، دولت آمریکا اعلام کرد برنامه‌هایی برای تضمین بودجه بازارهای پولی دارد. ارزش این برنامه نجات‌بخش بالغ بر ۵۰میلیارد دلار است و جزئی از حرکت در راستای حفظ اطمینان در فضای مالی محسوب می‌شود. بودجه بازارهای پولی که این برنامه برای نجات آن ارائه می‌شود، پول‌هایی است که معمولا در اعتبارات کم‌خطری چون اوراق قرضه دولتی سرمایه‌گذاری می‌شود و معمولا توسط بودجه مستمری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در چنین شرایطی کمیسیون اوراق قرضه و ارز به طور موقت فروش سهام ۷۹۹ شرکت را به روش «فروش کوتاه‌مدت» ممنوع کرد. روش فروش کوتاه‌مدت روشی در معاملات است که براساس پیش‌بینی کاهش ارزش سهام شرکت انجام می‌شود.جان رایدینگ، یک اقتصاددان از مرکز اقتصادی آردی‌کیو می‌گوید: «وزارت خزانه‌داری و فدرال‌رزرو سرانجام عمق و طبیعت سیستماتیک این بحران را درک کردند. ما معتقدیم که این اقدامات فضای وسیع‌تری را برای فرو نشاندن آتش بحران ایجاد خواهد کرد.»
به تازگی ترس روزافزون از اینکه بحران اعتبارات در سیستم مالی تاثیر می‌گذارد باعث افت ارزش سهام و شرکت‌ها شده بود.
غول سرمایه‌گذاری لمان برادرز در هفته گذشته دچار فروپاشی شد، مریل لینچ که رقیب آن بود، توسط بانک آمریکا خریداری شد و دولت آمریکا شرکت بیمه ایآیجی را با بسته نجات‌بخش ۸۵میلیارد دلاری خود نجات داد و مراکز وام مسکن فانی می و فردی مک نیز توسط دولت مورد حمایت قرار گرفتند.
ارسال نظر