قیمت نفت، آتش تورم را شعله‌ور ساخته است

گروه بین‌الملل - رشد تورم، نگرانی بزرگ بانک‌های مرکزی و سیاست‌سازان در سال جاری است. هفته قبل سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه اروپا اعلام کرد تورم مصرف‌کننده در همه اقلام مصرفی در ۳۰ کشور عضو این سازمان، ۹/۳درصد تا ماه مه نسبت به سال قبل افزایش داشته است که از سال ۲۰۰۱ تاکنون بی‌سابقه بوده است. در این میان قیمت مواد غذایی و نیز سوخت مهم‌ترین عامل افزایش قیمت‌ها بوده‌اند که هریک به ترتیب در ماه مه ۶/۴درصد و ۱/۶درصد افزایش قیمت داشته‌اند. اگر این دو را از تورم کسر کنیم، افزایش قیمت‌ها آهنگ متعادل ۱/۲درصدی را نشان می‌دهد.

از این رو وقتی در پنجشنبه هفته گذشته، بانک مرکزی اروپا نرخ بهره را ۲۵/۰درصد افزایش داد، هیچ‌کس تعجبی نکرد. ژان کلود تریشه رییس بانک مرکزی اروپا در جلسه ماه ژوئن بانک گفته بود که احتمال افزایش نرخ بهره وجود دارد. با این همه به نظر می‌رسد تغییر در سیاست بانک مرکزی که به سختی نرخ بهره را از حد تعیین‌شده که به نظر بانک، منطقی و مناسب می‌آید، تغییر می‌دهد، در تاریخ ده ساله بانک اندکی عجیب است.

تاکنون بانک خیلی روشن و منطقی عمل کرده است. این بانک نرخ بهره را افزایش داده است. وقتی که اقتصاد حجم زیادی بخار درون خود جمع کرده است و فشار قیمت‌ها بر اقتصاد را واقعا سنگین کرده است و نرخ بهره را وقتی کاهش داده است که تقاضا به حالت رکود رسیده است؛ اما این تصمیم کاملا متفاوت است. شرایط کنونی اقتصادی در منطقه یورو متناقض است و رشد اقتصادی و از طرف دیگر تورم در دو جهت مخالف حرکت می‌کنند. بر اساس آخرین اخباری که قبل از تصمیم بانک مرکزی درباره افزایش نرخ بهره منتشر شده است، فعالیت صنعتی به پایین‌ترین سطح خود در ۵سال اخیر در ماه ژوئن رسیده است. در همین ماه تورم قیمت مصرف‌کننده به ۴درصد افزایش یافت که از حد نصاب ۲درصدی بانک مرکزی بالاتر است.

بنابراین به نظر می‌رسد ترس بانک مرکزی از تورم بیش از کسادی اقتصادی است و به همین دلیل چاره کار، افزایش نرخ بهره بود، اما برخی از تحلیل‌گران معتقدند چنین سیاست‌های شدید و سفت و سختی برای مقابله با تورم می‌تواند نتایج بدتر و مخربی برای اقتصاد در بر داشته باشد. تورم بالا نشان‌دهنده افزایش در قیمت کالاها در اثر افزایش قیمت غذا و سوخت است و تصمیم بانک مرکزی در مورد افزایش نرخ بهره تاثیری برای بازار جهانی نفت نگذاشت و درست پس از اعلام افزایش نرخ بهره در منطقه یورو، قیمت نفت به ۱۴۶دلار برای هر بشکه رسید. در چنین شرایطی، افزایش قیمت نفت و سپس قیمت‌ کالاها، فقط می‌تواند جریان رشد اقتصادی را کندتر و آسیب‌پذیرتر سازد.

اما اقدام بانک مرکزی اروپا که افزایش نرخ بهره یک هدف مهم در خود داشته است، بانک می‌داند که نرخ تورم توسط انتظار مردم به لحاظ روانی تعیین می‌شود. بنابراین در اصل انتظارات تورمی به اطمینان مردم به سیاست‌سازان پولی و مالی دارد. بنابراین اعتماد و اعتقاد به اینکه مقامات بانکی و مالی می‌توانند به موقع نرخ تورم را کنترل کنند، خود سبب توقف روند افزایش آن می‌شود. آقای تریشه اعلام کرده است که این تصمیم یعنی افزایش نرخ بهره از آن جهت که مردم مطمئن شوند که بانک مرکزی اروپا به امور اقتصاد تسلط دارد.