زلزله چین، پایانی بر مجادلات المپیک

شادی آذری

مرگبارترین زلزله چین طی یک نسل گذشته، چینی‌هایی را که در انتظار برگزاری مراسم المپیک پکن بودند، برآشفت. این فاجعه روش مواجهه چین و جهان با یکدیگر را تغییر داد.

صفحات اول روزنامه‌ها و همه اخبار تلویزیونی سرتاسر جهان از زمان وقوع زلزله مملو از پوشش خبری تاسف‌بار در زمینه جان باختن ده‌ها هزار نفر شد. عملیات نجات سریع و با تمامی قوای دولت چین و سیل خبرهایی که این دولت اجازه انتشار آنها را داد، به عموم مردم چین و خارجیان این امکان را داد که در همدردی با این تراژدی مخوف شریک شوند. پس از انتشار خبرهای بد درباره بازی‌های پکن، این فاجعه به چین و جهان این شانس را داد که ارزیابی مجددی بر عملکردشان داشته باشند.

مخاطبان خارجی، به خصوص غربی‌ها از ۱۹سال پیش که تظاهرکنندگان مدافع دموکراسی، میدان تیان آن من را اشغال کردند تاکنون، هیچگاه به این اندازه ابراز همدردی نکرده بودند. در چین شرایط وقوع زلزله، اهمیت بازی‌های المپیک در ماه اوت را کاهش داد و این تصور خارجی‌ها را که بازی‌ها به نحوی باشکوه و پرعظمت برگزار خواهد شد، تعدیل کرد. یک کارشناس علوم سیاسی چینی به نام ونران جیانگ می‌گوید: «این یک تغییر جهت است. ما شاهد یک آشتی هستیم.» رهبران کشورهای دیگر پیام تسلیت فرستادند و به جای آنکه در مورد بایکوت المپیک بحث کنند، کمک ارسال کردند. جو موجود با جو چند هفته پیش تفاوت بسیار دارد. همین چند هفته پیش بود که شورش تبتی‌ها در برابر حکومت چین و تظاهرات پرآشوب در کشورهای دیگر برای متوقف ساختن مشعل المپیک، تفاوت گسترده‌ میان جهان‌بینی چینی‌ها و جهان‌بینی خارجیان را نمایان ساخت.

قرار بود برای چینی‌ها بازی‌های المپیک به دورانی پرشکوه تبدیل شود و پس از دهه‌ها انزوا و پس از آن رونق اقتصادی، پذیرش چین توسط جامعه جهانی طی مراسمی باشکوه به نمایش درآید. دولت چین توجه خاص به این بازی‌ها نشان داد و مشعل المپیک به چهارگوشه جهان و برفراز قله اورست رسید. هر چند برخی کشورها با طرح مساله سرکوب تبتی‌ها اقدام به برگزاری تظاهراتی کردند و در نتیجه این امید که تغییراتی در روابط چین با جهان به وجود آمده است، کم فروغ شد.

نتیجه آنکه چینی‌ها خشمگین شدند و در اعتراض به تظاهرات کشورهای دیگر تظاهرات برپا کردند و چهره عصبانی خود را به نمایش گذاشتند. نظرسنجی‌ها در اروپا و آمریکا حاکی از آن بود که آمریکایی‌ها میزبانی پکن در بازی‌های المپیک را مورد تایید قرار ندادند و اروپایی‌ها اعلام داشتند که چین از ایالات متحده به عنوان بزرگ‌ترین تهدید برای ثبات جهانی پیشی گرفته است.

چینی‌ها شعار مرگ علیه رسانه‌های غربی سر دادند و خواستار تحریم کالاهای فرانسوی شدند.اگرچه زلزله همه این تنش‌ها را از بین برده است، اما هنوز ۸۰روز تا آغاز بازی‌های المپیک باقی مانده است. گروه‌های فشار خارجی هنوز هیچ‌گونه بیانیه‌ای مبنی بر عقب‌‌نشینی خود از تحریم بازی‌ها و وادار کردن پکن برای تغییر سیاست‌هایش در زمینه حقوق بشر، آزادی مطبوعات، منطقه دارفور سودان و سایر مسائل صادر نکرده‌اند، گروه‌های طرفدار تبت نیز اوایل ماه میلادی جاری دور جدیدی از تظاهرات را در تبت اعلام کرده‌اند. اما دولت چین عملکردی درست در زمینه زلزله از خود نشان داد و در پاسخ به عزای عمومی مردم اعلام کرد که در هنگام حمل مشعل المپیک یک دقیقه سکوت برقرار خواهد شد. به علاوه این تصمیم که اطلاعات مربوط به زلزله آزادانه در اختیار همگان قرار گیرد، با حمایت گرمی مواجه شد. کمک‌های پولی نیز به سوی چین گسیل شد. آژانس خبری دولت چین (شین‌هوا) اعلام کرد این کمک‌ها بالغ بر۸۶۰میلیون دلار بوده است.گذشته از پول حتی اقشار متوسط جامعه چین دارو، غذا و پتو خریداری کردند و توانستند خودروهای شخصی خود را از سوخت پر کنند و برای کمک به مناطق بحران زده بروند. در این زمان پکن نه تنها کمک‌های خارجی دریافت کرد، بلکه به گروه‌های نجات متخصص اعزامی ژاپن، روسیه، سنگاپور، کره‌جنوبی و تایوان اجازه داد به چین وارد شوند و رسانه‌های دولتی به طور وسیعی کمک‌های آنها را پوشش خبری دادند.یک تاریخدان دانشگاه کالامازو در میشیگان و نویسنده کتاب «رویاهای المپیک: چین و ورزش ۲۰۰۸-۱۸۹۵» چنین می‌گوید: «زلزله بهترین عملکرد دولت چین و مردم این کشور را به نمایش گذاشت و نشان داد که این مردم و حکومت توانایی همکاری با یکدیگر را دارند و می‌توانند آینده‌ای بهتر را برای خود بسازند».