پس از ۱۴ ماه، دیروز چهارشنبه صدای غرش موشک‌ها در لبنان فروکش کرد
آتش، بس
«دنیایاقتصاد»نقش ایران در مسیریابی توافق لبنان و اسرائیل را بررسی کرد
جشن مردم لبنان برای آتشبس میان اسرائیل و حزبالله و بازگشت به خانه‌هایشان / AP
بایدن با انتشار بیانیه‌ای مشترک با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه تاکید کرد که هر دو کشور «با اسرائیل و لبنان تعامل خواهند کرد تا اطمینان حاصل کنند که این توافق به‌طور کامل اجرا می‌شود.» ایالات متحده و فرانسه همچنین «متعهد به رهبری و حمایت از تلاش‌های بین‌المللی برای ظرفیت‌سازی نیروهای مسلح لبنان و همچنین توسعه اقتصادی در سراسر لبنان برای پیشبرد ثبات و رفاه در منطقه شدند.» لبنان در ۸اکتبر۲۰۲۳ برای همبستگی با فلسطینیان غزه حملات خود را به اسرائیل آغاز کرد. این حملات همواره ادامه داشت تا اینکه از اواخر شهریورماه اسرائیل حملات گسترده خود را با آغاز موجی از ترورها در لبنان آغاز کرد.
پیش از آتشبس پیش‌بینی‌‌‌‌شده، بمباران بخش‌هایی از لبنان روز سهشنبه توسط اسرائیل ادامه یافت و در مقابل، حزبالله هم حملات «سنگینی» به سرزمین‌های اشغالی انجام داد. «زین بصراوی»، خبرنگار الجزیره در گزارشی از پایتخت لبنان، نوشت که حملات اسرائیل دقایقی پس از اینکه بایدن گفت «آتشبس قریب الوقوع است» ادامه یافت. او نوشت: «در عرض پنج دقیقه یا بیشتر پس از اتمام سخنرانی بایدن، صدای انفجارهای شدیدی را در بیروت شنیدیم. یک‌بار دیگر آژیرها در شمال اسرائیل به صدا درآمدند.» در همان روز سهشنبه ارتش اسرائیل اعلام کرد که در یک موج حمله، تنها در ۱۲۰ثانیه به ۲۰هدف حمله کرد. در مقابل، حزبالله هم با رگبار موشکی سنگین واکنش نشان داد.
«کتلین ماگرامو» در گزارش دیروز چهارشنبه در سی‌‌‌ان‌‌‌ان نوشت، با این آتشبس امیدواری‌هایی شکل گرفته که جنگ ۱۴ ماهه در لبنان به پایان برسد. این گزارشگر می‌نویسد: «مذاکره‌کنندگان این آتشبس را مبنایی برای یک صلح پایدار» توصیف کرده‌اند. بر اساس روایت وی، طبق این آتشبس حزبالله ۴۰ کیلومتر (۲۵ مایل) از مرز لبنان عقب‌نشینی می‌کند. گزارشگر سی‌‌‌ان‌‌‌ان در بخش دیگری از گزارش خود با اشاره به اینکه این آتشبس در حقیقت «آتش‌بسی زیر فشار» بود به نقل از «یاسمین الجمال»، مشاور پیشین خاورمیانه‌ای پنتاگون افزود: «ایالات متحده ماه‌ها بود به اسرائیل برای پایان دادن به نبرد فشار می‌آورد.» به گفته این مشاور پنتاگون، این آتشبس که با میانجی‌گری آمریکا و فرانسه به‌دست آمد «می‌تواند درجه حرارت را در منطقه تا حدودی پایین بیاورد اما این آتشبس به نوعی ما را به حفظ وضع موجود می‌کشاند.»
«کتلین ماگرامو» می‌افزاید که بر اساس این توافق، دولت لبنان نظارت تمام و کمالی بر تمام تحرکات حزبالله در جنوب رودخانه لیتانی به عمل خواهد آورد. نیروهای امنیتی و ارتش لبنان در کنار نیروهای سازمان ملل در مناطق مرزی لبنان با اسرائیل مستقر خواهند شد. این گزارشگر معتقد است که این آتشبس فضای تنفسی به اسرائیل و حزبالله برای بازترمیم و بازسازی قوایشان می‌دهد.
از سوی دیگر، به نظر می‌رسد اسرائیل بنا دارد به نوعی ارتش و دولت لبنان را در برابر حزبالله قرار دهد. «آوی ملامید»، یکی از مقام‌های سابق اطلاعاتی اسرائیل، به سی‌‌‌ان‌‌‌ان می‌گوید: اقدامات دولت لبنان پس از این آتشبس در نظارت بر حزبالله بسیار مهم خواهد بود. ملامید می‌گوید: «شرایط خطیر است. حزبالله اگرچه متحمل ضرباتی شده اما همچنان نیرویی مهم در لبنان است. مساله مهم این است که آیا این گروه توانایی خود را باز می‌یابد.» با این حال، «دانا کامی» در سی‌‌‌ان‌‌‌ان نوشت، در اوایل دیروز چهارشنبه و پس از اجرایی شدن آتشبس سربازان اسرائیلی به روی مردم آتش گشودند و به تعدادی از خودروها خسارت‌هایی وارد آمد. هدف آنها ممانعت از ورود مردم به مناطق ممنوع اعلام شده از سوی اسرائیل بود.
شادی مردم و قفل شدن جاده‌ها
به دنبال اجرای آتشبس، صدای غرش موشک‌ها، بمب‌ها، پهپادها فروکش کرد. ساعت 4صبح دیروز چهارشنبه مردم لبنان پس از 14ماه زیستن زیر بمباران، در حالی از خواب بیدار شدند که دیگر صدای بمب و گلوله شنیده نمی‌شد. «میدل‌ایست‌آی» می‌نویسد: دیروز چهارشنبه مردم لبنان بدون ترس از بمباران به خیابان‌ها ریخته و به شادمانی پرداختند. بسیاری در حال بازگشت به خانه‌های خود بودند، بسیاری بر پشت خودروها به شادی می‌پرداختند، برخی هم در خیابان یکدیگر را در آغوش می‌کشیدند، بسیاری هم در حال استقبال از کسانی بودند که در حال بازگشت بودند.
«مارتین بلام» و «فیلیپ وِن» در گزارش دیروز چهارشنبه در گاردین در توصیف حال و هوای بیروت نوشتند، جاده‌ها از بیروت به سمت جنوب لبنان جای سوزن انداختن نبود. همه جا قفل بود. مردم در حال بازگشت و بسیاری حاضر بودند ترافیک را به جان بخرند اما با فراغ‌بال به خانه‌های خود بروند. اگرچه اسرائیل همچنان تهدید می‌کند که مردم به جنوب لبنان بازنگردند، اما به نوشته گزارشگران گاردین، حزبالله و جنبش سیاسی «امل» با صدور دستورالعمل‌هایی مردم را در مورد نحوه بازگشت «راهنمایی» می‌کردند. لبنانی‌ها می‌گفتند که دیروز پس از آتشبس، تماس‌هایی همراه با هشدارهای از قبل ضبط شده دریافت می‌کردند که به آنها می‌گفت به مناطق جنوبی بازنگردند چون هنوز منطقه نظامی است. «بلام- وِن» در بخش دیگری از گزارش خود نوشتند که در میان بسیاری از لبنانی‌ها در مورد تداوم آتشبس همچنان تردیدهایی وجود داشت؛ زیرا هنوز بوی باروت ناشی از بمباران سه شنبه شب به مشام می‌رسید و گاه گاهی هم صدای «وز وز» پهپاد به گوش می‌رسید.
«ویلیام کریستو» هم در گزارش دیروز برای گاردین نوشت، پس از یک روز سخت و مملو از باران بمب و موشک، لبنانی‌ها دیروز چهارشنبه با خیال آسوده از خواب برخاستند. دیروز مردم لبنان بدون هشدار تخلیه و بدون شکستن در و پنجره‌هایشان به خیابان‌ها آمدند و شادمانی خود را در خیابان‌ها با جشن و پایکوبی ابراز داشتند. با این حال، اسرائیل هشدار داده بود که مردم جنوب لبنان نباید به مواضع ارتش اسرائیل و روستاهایی که دستور تخلیه برای آنها صادر شده بازگردند. مردم صرفنظر از این هشدارهای «لحظه آخری» اسرائیل به خیابان‌ها آمده و بسیاری از خیابان‌ها، بزرگراه‌ها و اتوبان‌ها مملو از خودروهایی با پرچم لبنان و حزبالله بود.
«ریتا درویش»، یکی از شهروندان آواره «داریا» با لحنی آمیخته با تعجب و خوشحالی می‌گوید: «ما در حال بازگشت هستیم. ما فقط منتظر مجوز ارتش هستیم تا به روستایمان بازگردیم؛ هرچند دیگر خانه‌ای باقی نمانده است.» شهروند دیگری به نام «احمد حسینی» می‌گوید بازگشت به لبنان «حسی غیرقابل توصیف است.» او ضمن تحسین نبیه بری، رئیس پارلمان، می‌گوید: «او افتخار ما و همه است.»
«لوکاس لیلی هولم» و دیگران هم در گزارش دیروز در سی‌‌‌ان‌‌‌ان نوشت، با اعلام آتشبس مقاطعه‌کاران در لبنان کار بازسازی را شروع کردند. جاده منتهی به گذرگاه اصلی مرزی لبنان با سوریه یکی از اولین جاهایی بود که کار بازسازی آن دیروز کلید خورد. گذرگاه مرزی «منصعه» در بزرگراه بین‌المللی بیروت-دمشق در دره بقاع، مسیر اصلی هزاران نفری بود که از جنگ به سوریه گریختند، البته قبل از اینکه ماه گذشته از سوی اسرائیل تخریب و غیرقابل عبور شود. به گفته آژانس‌‌‌های سازمان ملل متحد، بیش از نیم میلیون نفر از لبنان به سوریه گریختند. دیروز وزیر فواید عمومی و حمل‌ونقل لبنان از عملیات بازسازی جاده منتهی به گذرگاه بازدید کرد.
خسارت‌های جنگ
خبرگزاری رویترز در گزارشی درخصوص هزینه‌‌‌های این درگیری ۱۴ ماهه نوشت، بر اساس جدیدترین آمار وزارت بهداشت لبنان که روز یکشنبه چهارم آذر منتشر شد، در طول این درگیری‌‌‌ها دست کم 3هزار و ۷۶۸ نفر در لبنان جان خود را از دست داده و حدود ۱۵هزار و ۷۰۰نفر دیگر مجروح شدند. بخش اعظم این تلفات نتیجه حملات هوایی و موشکی گسترده اسرائیل به بیروت، پایتخت و سایر نقاط لبنان از اواخر شهریور ماه است. بانک جهانی میزان خسارات وارد شده به ساختمان‌‌‌ها و واحدهای مسکونی در لبنان را حدود 2.8 میلیارد دلار تخمین زده و در گزارش خود اعلام کرد که بیش از ۹۹هزار واحد مسکونی کاملا یا نسبتا ویران شده‌‌‌اند.
بر اثر حملات هوایی و موشکی اسرائیل به شهرها و روستاهای واقع در نواحی جنوبی و دره بقاع در شرق لبنان نیز خسارت شدیدی وارد شده است. بانک جهانی در گزارش خود خسارت در بخش کشاورزی لبنان را حدود ۱۲۴ میلیون دلار و در مجموع خسارات ناشی از نابودی محصولات کشاورزی در فصل برداشت، دامپروری و آوارگی کشاورزان را بیش از 1.1 میلیارد دلار تخمین زده است. بر اساس آمارهای سازمان بین‌المللی مهاجرت و کمیساریای عالی سازمان ملل برای پناهجویان تا پایان آبان ماه بیش از ۸۸۶هزار نفر آواره شده‌‌‌اند. داده‌‌‌های سازمان ملل نشان می‌دهد که از آغازحملات هوایی اسرائیل در پایان شهریور بیش از ۵۴۰هزار نفر از لبنان به سوریه گریخته‌‌‌اند.
بانک جهانی همچنین روز ۲۴آبان در ارزیابی اولیه خود میزان خسارات اقتصادی لبنان را حدود 8.5میلیارد دلار تخمین زد. پیش‌بینی می‌شود که تولید ناخالص ملی لبنان برای سال ۲۰۲۴ حدود 5.7درصد کاهش یابد. در حالی که قبل از وقوع جنگ نرخ رشد اقتصادی این کشور حدود0.9درصد تخمین زده می‌‌‌شد.
پرده پایانی
نظرسنجی کانال خبری 13 اسرائیل نشان داد که 61درصد از اسرائیلی‌ها معتقدند که حزبالله شکست نخورده است و تنها 26درصد از آنها معتقدند که اسرائیل پیروز شده است. به گزارش الجزیره، در همین حال، ۴۴درصد از اسرائیلی‌‌‌های شرکت‌کننده در نظرسنجی از توافق آتشبس با حزبالله حمایت می‌کنند، در حالی که ۳۸درصد مخالف توافق بودند. نزدیک به یک پنجم از پاسخ‌دهندگان، حدود 19درصد، نمی‌دانستند چگونه پاسخ دهند. این گزارش بر این باور است که فضای رسانه‌ای اسرائیل پیروزی قوای نظامی این رژیم را نمی‌پذیرد.
نقش ایران در مسیریابی آتشبس
