باکو و ایروان با یکدیگر توافق کردند؟
ابهام در فرجام کریدور لاچین
این اقدام که در ابتدا توسط آژانس خبری دولتی «آرمن‌‌‌پرس» ارمنستان منتشر و توسط دولت باکو تایید شده، به نظر می‌رسد حداقل تا حدی پاسخگوی چند دهه درخواست ارمنستان برای احیای خطوط حمل‌ونقل بین جمهوری آذربایجان و قره‌‌‌باغ باشد.قره‌‌‌باغ در سطح جهانی به عنوان بخشی از جمهوری آذربایجان به رسمیت شناخته شده است، اما از زمان جنگی که مصادف با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در دهه‌‌‌های ۸۰ و ۹۰ میلادی بود، توسط جمعیتی حدودا ۱۲۰هزار نفری ارامنه کنترل می‌شود. جمهوری آذربایجان در نبردی در سال ۲۰۲۰ بخش‌‌‌های بزرگی از قره‌‌‌باغ را تحت کنترل خود درآورد و در ۹ ماه گذشته نیز با اعمال محدودیت‌هایی در دسترسی ارمنستان از طریق کریدور لاچین به این کشور فشار وارد کرده است. آرمن‌‌‌پرس همچنین از قول مقام‌‌‌های قره‌‌‌باغ گزارش کرد: «آنها تصمیم دارند تا اجازه دسترسی کالاهای روسی را به این منطقه از طریق شهر «آسکران» نزدیک به جمهوری آذربایجان صادر کنند.» این آژانس خبری در این گزارش با اشاره به منطقه‌‌‌ای که از طریق آن جاده قره‌‌‌باغ به ارمنستان را وصل می‌کند، گزارش کرد: «همزمان توافقی برای بازگرداندن محموله‌‌‌های بشردوستانه توسط نیروهای حافظ صلح روسیه و کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در امتداد کریدور لاچین حاصل شده است.
این اقدام به دلیل مشکلات حقوق بشری جدی در منطقه محاصره‌شده منحرف شده بود.» «حکمت حاجیاف»، مشاور سیاستگذاری خارجی ریاست جمهوری آذربایجان نیز روز شنبه به خبرگزاری رویترز گفته بود که این توافق برای بازگشایی مسیرها بین این کشور و ارمنستان صورت گرفته است. دولت باکو پیش‌تر دولت ایروان را به استفاده از این کریدور برای قاچاق سلاح متهم کرده و برای همین پیشنهاد بازگشایی این مسیرها را رد می‌‌‌کرد. این توافق در روزی به انجام رسیده که پارلمان قره‌‌‌باغ یک رئیس جدید را برای این منطقه انتخاب کرد؛ اقدامی که باکو آن را غیرقانونی دانسته است.این تحولات در شرایطی رقم خورد که جمهوری آذربایجان روز شنبه اعلام کرد که نیروهای ارمنستان در روز شنبه به سوی نیروهای این کشور تیراندازی کرده‌‌‌اند و یگان‌‌‌های ارتش جمهوری آذربایجان «اقدامات تلافی‌‌‌جویانه» انجام داده‌‌‌اند. ارمنستان این حادثه را تکذیب کرد. دولت ارمنستان اعلام کرد نیکول پاشینیان نخست‌وزیر این کشور روز شنبه با رؤسای فرانسه، آلمان، ایران و گرجستان و آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه ایالات متحده گفت‌وگوهای تلفنی داشته است.
جمهوری آذربایجان گفت که وزیر امور خارجه این کشور با یوری کیم، یکی از مقامات ارشد وزارت خارجه آمریکا در مورد این وضعیت گفت‌وگو کرده است.باکو روابط نزدیکی با ترکیه دارد، در حالی که ایروان از لحاظ تاریخی روابط نزدیکی با روسیه داشته است، روسیه نیروهای حافظ صلح را به این منطقه فرستاد و قول داد که کریدور لاچین را به عنوان بخشی از یک توافق صلح که به جنگ ۲۰۲۰ پایان داد، باز نگه دارد. پاشینیان اخیرا شکایت کرده است که مسکو به تضمین‌‌‌های خود عمل نکرده و همین امر باعث شده است که او به‌‌‌دنبال حمایت گسترده‌‌‌تر بین‌المللی باشد. به گفته دولت ارمنستان، پاشینیان به رهبران خارجی گفته است که تنش‌‌‌ها در مرز افزایش یافته است و جمهوری آذربایجان نیروهای خود را در آنجا و اطراف قره‌‌‌باغ کوهستانی متمرکز کرده است.
باکو این موضوع را رد و ارمنستان را به اقدامات مشابه متهم کرده است. به گفته دولت ارمنستان، پاشینیان اعلام کرد که آماده است با الهام علی‌‌‌اف، رئیس‌‌‌جمهوری آذربایجان برای کاهش تنش‌‌‌ها، یک نشست فوری برگزار کند. حاجیاف، مشاور سیاست خارجی علی‌‌‌اف، به رویترز گفت که باکو چنین پیشنهادی دریافت نکرده است. اوایل روز شنبه، پارلمان جدایی‌‌‌طلب قره‌‌‌باغ ساموئل شهرامانیان، یک افسر نظامی و رئیس سابق سرویس امنیتی این منطقه را به عنوان رئیس‌‌‌جمهور جدید خود انتخاب کرد و جایگزین یکی از مقامات فعلی شد که یک هفته پیش استعفا داده بود. شهرامانیان در سخنرانی خود در پارلمان خواستار مذاکره مستقیم با جمهوری آذربایجان و احیای مسیرهای حمل‌ونقل به ارمنستان شد.
وزارت خارجه جمهوری آذربایجان رهبری قومی ارمنی قره‌‌‌باغ را «رژیم جدایی‌‌‌طلب دستنشانده» خواند و گفت که این رای غیرقانونی است. در این بیانیه آمده است: «تنها راه دستیابی به صلح و ثبات در منطقه، خروج بی‌‌‌قید و شرط و کامل نیروهای مسلح ارمنستان از منطقه قره‌‌‌باغ آذربایجان و انحلال رژیم دستنشانده است.» هم اوکراین و هم متحد سنتی باکو، ترکیه، این انتخابات را محکوم و از ادعای جمهوری آذربایجان در قبال قره‌‌‌باغ حمایت کردند. اتحادیه اروپا اعلام کرد که این انتخابات را به رسمیت نمی‌‌‌شناسد، اما ساکنان قره‌‌‌باغ باید در گفت‌وگو با باکو «در حول رهبر دوفکتوی بالفعل متحد شوند».در پایتخت‌‌‌های ارمنستان و جمهوری آذربایجان، ساکنان به رویترز گفتند که از جنگ جدید بین دو کشور می‌‌‌ترسند. منصوره لاهیکووا، یک زن در باکو پایتخت آذربایجان گفت: «احتمالا ما دوباره شهید خواهیم داشت. من دو پسر دارم که به سن سربازی رسیده‌‌‌اند، امیدوارم این پیروزی باشد و همه چیز آرام شود.» در ایروان پایتخت ارمنستان، یکی از ساکنان محلی که نام خود را هایک می‌‌‌گوید، جمهوری آذربایجان را متهم کرد که می‌‌‌خواهد جنگ دیگری را آغاز کند. او می‌‌‌افزاید: «امیدوارم این اتفاق نیفتد، اما اگر این اتفاق بیفتد، همه ما، همه دوستان و برادران، آماده جنگ هستیم. آخرین بار دوستان خود را دفن کردیم، اکنون نوبت ماست.»
